Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.02.2013, Qupperneq 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.2. 2013
BÓK VIKUNNAR Að velja gleði – Bók um að öðlast betra líf
eftir Kay Pollak er ofarlega á metsölulista sem er svosem ekki
skrýtið því hver vill ekki hleypa gleði inn í líf sitt?
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
„Sofa urtubörn á útskerjum,
veltur sjór yfir, og enginn þau svæfir.“
Löngu áður en ég vissi af hvaða dýra-
tegund urtubörn væru kunni ég utan að
þessar línur úr Vísnabókinni. Börn eru
oft svo furðufljót að læra utanað setn-
ingar sem þau skilja kannski ekki full-
komlega en skynja samt mjög sterkt. Ég
vissi að urtubörnin væru lítil dýr sem
áttu ekki foreldra sem svæfðu þau. Þegar
maður er fimm ára finnur maður til með
öllum litlum verum sem ólíkt manni sjálf-
um eiga hvorki mömmu né pabba til að
svæfa sig. Urtu-
börnin þurfu að
svæfa sig sjálf og
það er mjög ein-
manalegt hlutskipti
fyrir þá sem eru
litlir og ósjálf-
bjarga. Það vita lít-
il mannabörn
mætavel.
Vísnabókin,
gamla og góða, hefur nú verið endur-
prentuð, eins og reyndar svo oft áður.
Urtubörnin sem enginn svæfir eru þar á
sínum stað.
Einnig er þar Heiðlóarkvæði Jónasar
Hallgrímssonar um ungana smáu sem
hrafninn át. Mikið fann maður nú til
vegna þess grimmilega dráps.
Þarna er líka Grýlukvæðið sem hefst
svo: „Grýla reið með garði...“ Í þessu
hrollvekjandi kvæði hefur Grýla rænt
börnum og sett í poka sinn. Með kvæðinu
er kannski mest ógnvekjandi mynd sem
Halldór Pétursson teiknaði á ferlinum.
Þar sést hin mjög svo ógeðslega Grýla
þramma með poka fullan af börnum. Á
myndinni sést agnarlítil stúlka, sem í
kvæðinu heitir Valka, og klippir gat á
pokann til að hleypa börnunum út. Valka
litla var í mínum augum, og örugglega
allra annarra ungra lesenda, sönn kven-
hetja. Þrátt fyrir að við ofurefli virtist að
etja þá bjargaði hin smávaxna Valka
fjölda barna frá bráðum bana. Manni
fannst að hún hlyti að vera hugrakkasta
og besta barn í heimi.
Eitt það merkilega við góðan skáld-
skap er að þótt maður gleymi ýmsum at-
vikum úr barnæsku sinni þá gleymast
áhrifin sem góður skáldskapur hafði á
mann ekki svo glatt. Sumt man maður
alltaf. Vísnabókin stendur sannarlega
enn fyrir sínu. Ennþá er enginn til að
svæfa urtubörnin og Valka heldur áfram
að drýgja hetjudáð.
Orðanna hljóðan
HETJU-
DÁÐ
VÖLKU
Jónas Hallgrímsson
H
anne-Vibeke Holst er einn
vinsælasti rithöfundur Dana.
Nýjasta bók hennar Iðrun er
komin út í íslenskri þýðingu.
Verkið er saga fjögurra kyn-
slóða Tholstrup-ættarinnar, spannar sjötíu ár
og fjallar um ást, blekkingar og lygar sem
eitra líf fjölskyldunnar.
Hanne-Vibeke Holst heimsótti Ísland á
dögunum til að kynna þessa bók sína. „Bókin
gerist á tímabilinu 1940-2011 og það kallaði á
rannsóknarvinnu sem var krefjandi og
skemmtileg,“ segir hún. „Það er hörkuvinna
að vera rithöfundur og að sumu leyti ein-
manalegt en því fylgja þau forréttindi að
maður fær að fara í tímavél og getur til
dæmis sagt: Ég vil fara til ársins 1944 og sjá
hvernig fólk í Kaupmannahöfn var klætt,
hvað það borðaði, hvernig það talaði saman
og hvað það var að hugsa. Þegar ég vann að
bókinni fannst mér ég vera stödd á stöð-
unum sem ég var að skrifa um. Ég lifði mig
mjög inn í tímann sem ég var að skrifa um.“
Konur eru iðulega aðalpersónur í skáld-
verkum þínum. Ertu í bókum þínum að
senda kvenlesendum þínum skilaboð?
„Í verkum mínum hef ég alltaf sagt við
konur: Látið engan traðka á ykkur. Þið getið
gert það sem þið viljið. En mér er líka um-
hugað um stöðu karlmanna. Þjóðfélagið hefur
um aldir fært karlmönnum forréttindi en þau
kosta líka sitt. Sem stelpa sá ég álagið og þá
þrúgandi ábyrgð sem fylgdi því fyrir afa
minn og síðan föður að þurfa að vera fyr-
irvinna og skaffari. Þeir gátu ekki talað við
neinn um tilfinningar sínar, sársauka, von-
brigði og ótta.
Ég hef alltaf haft áhuga á körlum jafnt
sem konum og það sýnir sig í þessari bók,
Iðrun.“
Þú hefur hlotið verðlaun og viðurkenn-
ingar fyrir bækur þínar. Skiptir það þig
máli?
„Það skiptir mig mjög miklu máli, ég væri
að ljúga ef ég héldi öðru fram. Allar mann-
eskjur þarfnast viðurkenningar og þess að
einhver segi þeim að þær séu einhvers virði
og séu að vinna vel. Lesendur mínir skipta
mig líka mjög miklu. Ég er svo lánsöm að
eiga stóran lesendahóp. Það hlýtur að vera
hræðilegt fyrir rithöfund að skrifa bækur
sem enginn les.“
Varstu ung þegar þú ákvaðst að verða rit-
höfundur.
„Foreldrar mínir voru rithöfundar og ég
var strax sem barn heilluð af því að þau
væru að skrifa bækur, búa til persónur og
skapa aðstæður. Ég gat ekki hugsað mér
neitt betra starf. Ég ákvað því snemma að
leggja fyrir mig skriftir.“
Ertu að skrifa nýja bók?
„Ég er að skrifa sannsögulega skáldsögu
um föður minn. Það er erfitt að skrifa hana.
Faðir minn er látinn en ég tala stundum til
hans og spyr: Er ég á réttri leið? Skil ég líf
þitt eða er ég að misskilja það?
Ég hef lagst í miklar rannsóknir vegna
þessarar bókar. Faðir minn skildi eftir sig
pappíra, ástarbréf, handrit og dagbækur sem
ég hef lagst yfir og ég hef talað við fólk sem
þekkti hann. Nú veit ég svo miklu meira um
föður minn en ég vissi þegar hann var á lífi.
Ég hef kynnst honum mjög vel vegna vinnu
minnar við þessa nýju bók en þau kynni eru
sársaukafull og koma of seint vegna þess að
hann er látinn. Mér þykir leitt að ég skyldi
ekki hafa þekkt hann betur.
Faðir minn var mun flóknari manneskja
og stórbrotnari maður en ég áttaði mig á
þegar hann var lifandi. Hann varð alkóhólisti
og skuggi hvíldi yfir síðustu tíu árunum í lífi
hans. Ég veit núna að ég var oft of dómhörð
og gagnrýnin í hans garð.“
HANNE-VIBEKE HOLST VINNUR NÚ AÐ SÖGULEGRI SKÁLDSÖGU UM FÖÐUR SINN
Höfundur í tímavél
„Lesendur mínir skipta mig líka mjög miklu. Ég er svo lánsöm að eiga stóran lesendahóp. Það hlýtur
að vera hræðilegt fyrir rithöfund að skrifa bækur sem enginn les,“ segir Hanne-Vibeke Holst.
Morgunblaðið/Kristinn
DANSKI METSÖLUHÖFUNDURINN
HANNE-VIBEKE HOLST VAR HÉR Á
LANDI Á DÖGUNUM TIL AÐ
KYNNA SKÁLDSÖGU SÍNA IÐRUN.
Ég hef mikinn áhuga á rússneskum bókmenntum, ólst upp við að
lesa bækur Leo Tolstoj og hreifst svo enn meir af rússneskum
höfundum þegar ég var við nám í Rúslandi og þá sérstaklega
Dostojevskíj. Ég heillaðist sérlega af bók sem var spámannlega
skrifuð og fjallar um hryðjuverkamenn og er gagn-
rýni á sósíalismann áður en hann varð til. Þetta er
bókin Djöflarnir sem bæði Arnór Hannibals-
son og Ingibjörg Haraldsdóttir þýddu. Ein að-
alsögupersónan, Stavrogin fursti, er lýsing á Bin
Laden – hann er ríkur aðalsmaður sem er hryðju-
verkamaður. Hugmyndin er sú að brjóta niður til
að byggja upp á ný.
Til að skilja rússnesku byltinguna þá er upplagt
að lesa Kirsuberjagarð Tsjekhovs og verk höf-
undar sem nefnist Ivan Bunin og er mjög vanmetinn á Vest-
urlöndum en afburðagóður.
Ef við skoðum íslenska samtímahöfunda þá hef ég alltaf verið
hrifinn af Ólafi Gunnarssyni sem mér finnst góður sögumaður.
Bók hans um Jón Arason er afburðagóð. Síðasta bók hans, Mál-
arinn, er listilega vel sögð, þótt á henni megi finna vissa galla.
Margt sem Einar Kárason skrifar er mjög gott.
Eina bók vil ég nefna sem mér finnst afskaplega merkileg og er
frábærlega góð og það er Auðlegð þjóðanna eftir Adam
Smith. Fyrri hlutinn hefur verið þýddur en í ljós kemur í seinni
hlutanum að Adam Smith er ekkert annað en venjulegur krati. Sá
hluti hefur ekki fengist þýddur á íslensku sem mér finnst merkilegt.
Í UPPÁHALDI
GUÐMUNDUR ÓLAFSSON
HAGFRÆÐINGUR
Guðmundur Ólafsson hefur rússneskar bókmenntir í hávegum.
Morgunblaðið/Kristinn
Ólafur
Gunnarsson