Morgunblaðið - 26.04.2013, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. APRÍL 2013
viðarparket
Verðdæmi:
Eik 3ja stafa kr. 4.590 m2
Skútuvogi 6 - Sími 568 6755
Nýtt
2-lock
endalæsing
Það einstæða atvik
varð fyrir nokkrum
vikum að banna varð
akstur þungra bíla á
höfuðleiðum vest-
firska vegakerfisins.
Helstu þéttbýlisstaðir
fjórðungsins voru
samgöngulega ein-
angraðir að þessu
leyti. Enginn annar
landshluti býr við svo
slæma vegi sem Vestfirðir. Vissu-
lega hafa orðið miklar framfarir
undanfarna áratugi, en þar er líka
mest ógert. Vestfirðingar eru ára-
tugum á eftir öðrum landshlutum
varðandi öryggi og gæði vegakerf-
isins.
Það eru vonbrigði hversu lítið
miðaði áleiðis á liðnu kjörtímabili.
Skýringarnar eru augljósar, fjár-
hagur ríkisins eftir bankahrunið er
afleitur og framlög til nýfram-
kvæmda hafa dregist mjög mikið
saman. Þó tókst að finna fé til jarð-
ganga í Eyjafirði og á Austurlandi,
en fjárveiting til Dýrafjarðarganga
var felld niður.
Framundan eru mörg ár þar sem
fé til vegamála verður af afar skorn-
um skammti. Bráðnauðsynlegar
framkvæmdir á Vestfjörðum eru
margar og kostnaðarsamar. Nýr
vegur í Austur-Barðastrandarsýslu,
Dýrafjarðargöng, endurbygging
vegar um Dynjandisheiði og nýir
vegir yfir Bjarnarfjarðar- og Veiði-
leysuháls í Strandafirði eru allt for-
gangsframkvæmdir. Kostnaðurinn
er hins vegar mjög mikill og ef ár-
angur á að nást á næstu árum verð-
ur að stilla kröfum í hóf. Annars er
hætt við því að áfram verði kyrr-
staða.
Langmikilvægasta framkvæmdin
fyrir Vestfirðinga er að tengja sam-
an norður- og suðurhluta Vest-
fjarða með Dýrafjarðargöngum og
endurbyggingu vegarins um Dynj-
andisheiði. Meðan sett var fram
krafa um jarðgöng í gegnum Dynj-
andisheiði til viðbótar við Dýra-
fjarðargöng varð ekkert ágengt við
að fá stuðning við framkvæmdina.
Jarðgöngin hefðu orðið mjög löng
og kostnaðurinn um tveir tugir
milljarða króna. Það var ekki fyrr
en kröfunum var stillt í hóf, hætt
við jarðgöngin og sæst á nýjan veg
yfir heiðina, sem kostar um 4 millj-
arða króna, að skriður komst á mál-
ið og þá tókst að fá Dýrafjarð-
argöngin inn á
vegaáætlun.
Sama á við um
Austur-Barða-
strandarsýslu. Þar var
ekki óeðlilegt í góð-
ærinu mörgum árum
fyrir hrun að leggja til
að sneiða hjá tveimur
hálsum og fara um
Teigsskóg, þótt kostn-
aður yrði töluvert
meiri. Nú eru aðrir
tímar og fé ekki á
lausu. Eftir að baráttan fyrir Teigs-
skógarleiðinni tapaðist í Hæstarétti
eru uppi kröfur um enn kostn-
aðarsamari leiðir með þverum
fjarða eða jarðgöngum í gegnum
Hjallaháls. Upphaflega tillagan var
að endurbyggja vegina yfir hálsana
tvo, Ódrjúgsháls og Hjallaháls, og
hún er um 4-5 milljörðum króna
ódýrari en þær leiðir sem nú er
krafist. Sá vegur yrði vel fær árið
um kring, ekki síður en aðrir lágir
fjallvegir á Vestfjörðum og víðar
um landið. Þessi kostnaðarmunur
svarar langleiðina til eins árs fram-
kvæmdafjár til vegamála á landinu
öllu. Það væri hægt að vinna bæði
verkefnin í Strandasýslu og tölu-
vert af Dynjandisheiðinni fyrir mis-
muninn.
Meðan kröfurnar eru svo miklar
miðar ekkert áfram. Vestfirðingar
búa við aðrar aðstæður nú en var
meðan Vestfjarðakjördæmi var og
hét. Pólitísk áhrif þeirra eru ekki
svipur hjá sjón. Þingmenn kjör-
dæmisins þurfa að líta til annarra
og fjölmennari svæða og hlusta á
kröfur íbúa þar. Þess vegna þurfa
forystumenn Vestfirðinga að stilla
kröfum í hóf vilji menn ná fram
stuðningi og skilningi við meiri
framkvæmdir og framfarir á Vest-
fjörðum á næstu árum en annars
staðar á landinu. En það er ná-
kvæmlega það sem þarf til. Sem
betur fer er víða utan fjórðungsins
skilningur á þessari sérstöðu Vest-
firðinga. Meðal annars sýndi Ög-
mundur Jónasson, samgöngu-
ráðherra og síðar
innanríkisráðherra, bæði góðan
skilning og stuðning, þegar hann
vann að því að afla stuðnings fyrir
Vestfirðinga innan ríkisstjórn-
arinnar og varð ágætlega ágengt.
En samkomulag náðist ekki um
leiðirnar og kostnaðinn.
Stjórnmál eru list hins mögulega
og til þess að ná árangri þarf að
finna það sem mögulegt er og hafa
kjark til þess að semja um það. Hitt
vill því miður stundum verða nið-
urstaðan, að það vanti kjarkinn og
raunsæið til þess að geta samið um
framfarir. Ýtrustu kröfur eru auð-
veldasta leiðin, en ekki sú árangurs-
ríkasta. Kyrrstaðan og töfin bitnar
fyrst og fremst á Vestfirðingum.
Samgöngur:
kröfum þarf að
stilla í hóf
Eftir Kristin H.
Gunnarsson
Kristinn H. Gunnarsson
» Stjórnmál eru list
hins mögulega og til
þess að ná árangri þarf
að finna það sem mögu-
legt er og hafa kjark til
þess að semja um það.
Höfundur er fv. alþingismaður.
Mikið er talað um
verðtryggð lán þessa
dagana og hefur
margt verið sagt sem
orkar tvímælis. Til
þess að fá skýrari
mynd af stöðu lántak-
enda skoðaði ég
hækkun verðtryggðra
lána og bar saman við
hækkun launa. Aug-
ljóst samhengi er
þarna á milli, við greiðum af lánum
með launum. Fram kemur í tölum
Hagstofunnar frá desember 1994
til desember 2012 að laun hækkuðu
um 227,13% en verðtryggð lán um
135,48%. Það var einungis frá des-
ember 2007 til desember 2009 sem
höfuðstóll lána hækkaði meira en
laun. Frá desember 2008 til desem-
ber 2012 hækkaði höfuðstóll verð-
tryggðra lána um 20,82% en laun
um 23,78%. Í meðfylgjandi töflu frá
Hagstofu Íslands kemur fram
hvernig launavísitala (lt) og neyslu-
vísitala (nt), sem ákvarðar hækkun
verðtryggðra lána, breyttist milli
ára frá desember 1994 til desember
2012 (sjá töflu).
Í júní 1991 tók ég húsbréfalán
hjá Íbúðalánasjóði. Höfuðstóll láns-
ins var 1.889.506 kr. Húsbréfið var
selt á markaði með miklum afföll-
um og fékk ég greidd-
ar um 1.350.000 kr.
Greitt hefur verið af
þessu láni í tæp 22 ár.
Lánið var að sjálf-
sögðu verðtryggt sem
ég geri ekki at-
hugasemdir við með
vísan til töflunnar hér
að ofan. Aftur á móti
voru hin miklu afföll
við sölu húsbréfsins og
6% fastir vextir ekki
við hæfi. Jóhanna Sig-
urðardóttir var ráð-
herra húsnæðismála 1991 og kom á
húsbréfakerfinu sem síðan var lagt
af. Nú eru ýmsir að ræða um að
endurvekja það kerfi og kalla það
„danska kerfið“.
Það er tvennt sem gerir stöðu
þeirra erfiða sem keyptu fasteign
fyrir hrun. Verðtryggð lán hækk-
uðu um 42,73% frá desember 2007
til desember 2012 en laun aðeins
um 31,42% og margir tóku 90% lán
til kaupa á íbúð þegar markaðsverð
fasteigna var í hámarki.
Þann 10. apríl sl. birti Hagstofan
skýrslu um laun á Íslandi árið 2012.
Þar kemur fram að heildarlaun
karla voru að meðaltali 548.000 kr á
mánuði og kvenna 425.000 kr sem
er ótrúlega mikill munur. Tekju-
skattur hjóna með þessar tekjur er
285.131 kr á mánuði en ef þrepa-
skipting tekjuskatts væri afnumin
væri hann 270.254 kr. Í „launa-
umslagið“ fengju þau um 15.000 kr
meira en í dag og gætu nýtt þann
ávinning til að greiða af lánum sín-
um, t.d. lækka höfuðstól verð-
tryggðra lána.
Verðtryggð lán
Eftir Gísla
Ragnarsson
Gísli Ragnarsson
» Verðtryggð lán
hækkuðu um 42,73%
frá desember 2007 til
desember 2012 en laun
aðeins um 31,42%...
Höfundur er fyrrverandi skólastjóri.
Ár lt % nt %
1994 133,8 % 170,8 %
1995 141,8 5,98 174,2 1,99
1996 148,7 4,87 177,8 2,07
1997 160,7 8,07 181,4 2,02
1998 173,3 7,84 183,7 1,27
1999 184,0 6,17 194,0 5,61
2000 198,0 7,61 202,1 4,18
2001 217,0 9,60 219,5 8,61
2002 228,7 5,39 223,9 2,00
2003 241,0 5,38 230,0 2,72
2004 255,5 6,02 239,0 3,91
2005 273,9 7,20 248,9 4,14
2006 300,8 9,82 266,2 6,95
2007 326,6 8,58 281,8 5,86
2008 353,6 8,27 332,9 18,13
2009 366,5 3,65 357,9 7,51
2010 383,1 4,53 366,7 2,46
2011 418,2 9,16 386,0 5,26
2012 437,7 4,66 402,2 4,20
launavísitala (lt) og
neysluvísitala (nt)
Á vefsíðunni vesturverk.is má lesa
eftirfarandi:
„Á fundi ríkisstjórnarinnar 21.
desember 2012 kynnti Steingrímur
J. Sigfússon, atvinnuvega- og ný-
sköpunarráð-
herra, árlega
skýrslu sam-
starfshóps sem
hefur það hlut-
verk að fylgja
eftir markmiðum
stjórnvalda um
aukið afhending-
aröryggi raforku
á Vestfjörðum.“
Síðan kemur
stórkostlega merkileg skýrsla þar
sem þessi gullkorn er að finna
meðal annars:
„Nú eru afar litlar líkur að
Mjólká geti ekki komið neinni
orku frá sér til einhverra notenda
sem er breyting frá því sem var í
upphafi tímabilsins. Til dæmis er
hringurinn frá Mjólká um Þing-
eyri í Önundarfjörð og til baka í
Mjólká allt annar en áður. Í þess-
um hring er Þingeyri og nú er
jarðstrengsvæðingu að ljúka þar
innanbæjar og gömul loftlína af-
lögð. Eðlilegt er í þessu sambandi
að leggja niður rafstöðina á Þing-
eyri sem er 1,5 MW og minnka
þannig umframstærðina sem var
nauðsynleg áður.“
Það er eins og ein góð kona seg-
ir stundum: Þetta er mikil speki.
Frá því er að segja að nánast á
sömu stundu og ríkisstjórn Ís-
lands fékk umrædda skýrslu í
hendur fyrir síðustu jól, hrynur
allt. Mjólkárvirkjun kom ekki
dropa af rafmagni frá sér, ef svo
mætti segja, til Þingeyrar og nær-
sveita í nokkra daga. Þá voru
gömlu rokkarnir í rafstöðinni á
Þingeyri keyrðir fullum fetum.
Svo gerist það sama aftur í upp-
hafi árs 2013, nokkrum dögum síð-
ar. Mjólkárvirkjun kom engri raf-
orku inn á umrætt kerfi í nokkra
daga. Rafmagnsvélarnar á Þing-
eyri, sem eru löngu afskrifaðar ef
að líkum lætur, björguðu því sem
bjargað varð. En auðvitað ætti að
vera búið að flytja þessa raf-
magnsrokka í burtu þaðan fyrir
löngu og selja þá í brotajárn.
Varla færu menn að setja þá upp
einhversstaðar annarsstaðar, eld-
gamlar vélarnar! Þetta er nátt-
úrlega stórkostlegt, ekkert annað
og verða menn bara að reyna að
hafa gaman af þessu. Margt er sér
til gamans gert sem betur fer, en
öllu gamni fylgir nokkur alvara.
Spyrja verður: Er þetta hægt,
Matthías?
HALLGRÍMUR SVEINSSON,
Brekkugötu 48, 470 Þingeyri.
Öllu gamni fylgir
nokkur alvara
Frá Hallgrími Sveinssyni
Hallgrímur
Sveinsson
Bréf til blaðsins
- með morgunkaffinu