Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.05.2013, Page 52

52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12.5. 2013
Sýningin „Sjö börn í sjó“, með tréskurðar-
myndum eftir Ingibjörgu Ágústsdóttur frá
Stykkishólmi, verður opnuð í veitingasal
Landnámsseturs í Borgarnesi á sunnudag
klukkan 16. Ingibjörg lærði fatahönnun í
London og Kaupmannahöfn en flutti aftur í
Hólminn árið 1995 og býr þar og starfar í
dag. Flest verka hennar eru byggð á íslensk-
um þjóðsögum og þjóðtrú. Áhugi hennar á
handverki vaknaði fyrir alvöru þegar hún
byrjaði að rannsaka íslenska faldbúninginn og
handverk honum tengt. Búningahefðin og ís-
lenskur útskurður, ásamt sögum og ævintýr-
um sem Ingibjörg amma hennar sagði henni,
hafa orðið innblástur þessara verka.
SÝNINGIN „SJÖ BÖRN Í SJÓ“
TRÉSKURÐUR
Hluti eins verks Ingibjargar Ágústsdóttur á sýn-
ingunni sem verður opnuð í Landnámssetrinu.
Ragnar Stefánsson og Svanhildur Óskarsdóttir
rýna í handritið Physiologus.
Ljósmynd/Jóhanna Ólafsdóttir
Sýning á endurgerð handritsins Physiologus
opnar í menningarhúsinu Bergi á Dalvík á
sunnudag klukkan 13. Sýningin er liður í sýn-
ingarverkefninu „Handritin alla leið heim“
sem Árnastofnun gengst fyrir í samvinnu við
menningarráð og söfn víða um land. Hand-
ritið kom til Árna Magnússonar frá séra
Þórði Oddssyni á Völlum í Svarfaðardal.
Á opnunarhátíðinni munu Ragnar Stef-
ánsson jarðskjálftafræðingur og Hugleikur
Dagsson teiknari lýsa kynnum sínum af hand-
ritinu og koma eftirgerðinni fyrir á sýning-
unni en Svanhildur Óskarsdóttir handrita-
fræðingur fjalla um efni þess og sögu.
Physiologus er skinnhandrit frá um 1200
sem geymir afar fornan grískan texta, sem
þýddur var á íslensku af latínu. Handritið er
ekki síst merkilegt fyrir myndir í því af dýrum.
HANDRIT Í SVARFAÐARDAL
PHYSIOLOGUS
Á laugardag kl. 14 verður
opnuð sýningin „Re ?
member ? Iceland“ í Verk-
smiðjunni á Hjalteyri.
Listamennirnir sem sýna,
Vincent Chhim, Laetitia
Gendre, Albane Duplessix
og Isabelle Paga, þekkja öll
Ísland; hafa ferðast um
landið, sýnt hér eða unnið
hér myndlistarverkefnum.
Þau fást meðal annars við kvikmyndalist, inn-
setningar, teikningar og málverk, og má sjá
dæmi um verk unnin í þessa miðla á sýning-
unni. Sum verkanna eru unnin sérstaklega fyrir
sýningarstaðinn. Á opnuninni verður klukkan
15 frumflutt gjörningaverk fyrir tvo myndlist-
armenn og danshöfund.
RE ? MEMBER ? ICELAND
SÝNA Á HJALTEYRI
Teikning
á sýningunni.
Seiðandi danstónlist, kraftmikið slagverk og ridd-
araleg lúðraköll einkenna hrífandi færeyskt tónlist-
arævintýri fyrir börn, Veiða vind, sem komið er út á
bók hér og verður að auki flutt af Sinfóníuhljómsveit
Íslands á fjölskyldutónleikum í Eldborg í dag, laug-
ardag, klukkan 14. Þetta spennandi ævintýri er eftir
færeyska þríeykið Rakel Helmsdal rithöfund, Kára
Bæk tónskáld og myndskreytinn Janus á Húsagarði.
Sagan byggist á minninu um riddarann Ólaf Liljurós
og hetjudáðir hans. Myndskreytingum Janusar er
varpað upp á stórt tjald meðan á flutningi ævintýrisins stendur. Með
því móti er öllum boðið að taka þátt í upplifuninni.
Sagan kom fyrst út í Færeyjum fyrir tveimur árum og flutti Sin-
fóníuhljómsveit Færeyja þá verkið í Norðurlandahúsinu í Þórshöfn
við mikinn fögnuð. Upptaka af þeim tónleikum fylgir með íslensku
útgáfunni, ásamt flutningi Benedikts Erlingssonar á sögunni sem
Þórarinn Eldjárn þýddi. Benedikt tekur einnig þátt í flutningnum á
tónleikunum á laugardag. Veiða vind segir frá litlabróður sem nennir
ekki að hanga inni og drífur sig út í ótryggt aprílveðrið sem sveiflast
á milli allra árstíðanna eins hratt og systir hans skiptir um trélit.
Þegar út er komið tekur ímyndunaraflið völdin og hann lendir í æsi-
spennandi ævintýri, þar sem við sögu koma álfastúlka, grimmur
björn, háfleygur örn og síðast en ekki síst forneskjulegur dreki.
Auk flutningsins á Veiða vind eftir Kára Bæk flytur Sinfóníu-
hljómsveitin Íslensk rímnadanslög Jóns Leifs og útsetningu Atla K.
Petursens á Ólavi riddararós, en það er kröftug og hressileg tónlist á
þjóðlegum nótum sem rímar einkar vel við riddarann og álfastúlk-
una.
Auk þess að leika á fjölskyldutónleikunum klukkan 14 verður
barnastund klukkan 11.30 í Hörpuhorninu á annarri hæð Hörpu fyrir
framan Eldborg með félögum úr Sinfóníuhljómsveitinni. Hún er ætl-
uð yngstu hlustendunum, sem eru ef til vill of ungir til að sitja heila
tónleika í Litla tónsprotanum. Flutt verður tónlist í um 30 mínútur.
Kynnir í Barnastundinni er trúðurinn Barbara og hljómsveitarstjóri
Bernharður Wilkinson. Sérstakur gestur er Maxímús Músíkús. Gest-
ir eru hvattir til að taka með sér sessur og er aðgangur ókeypis.
FÆREYSKT TÓNLISTARÆVINTÝRI Í HÖRPU
Sögustund
í tónum
Ein af myndum færeyska listamannsins Janusar á Húsagarði við Veiða vind.
GRIMMUR BJÖRN, ÖRN OG DREKI KOMA VIÐ SÖGU Í
ÆVINTÝRINU VEIÐA VIND SEM SINFÓNÍAN FLYTUR.
Trúðurinn
Barbara.
Menning
Ég geri frekar nákvæm handrit aðgjörningunum til þess að það sé hægtað endurgera þá,“ segir Magnús Páls-
son myndlistarmaður. Eitt viðamestu verk-
efna Listahátíðar í Reykjavík í ár er sýn-
ingin Lúðurhljómur í skókassa, sem verður
opnuð í Hafnarhúsinu eftir viku. Þetta er yf-
irlitssýning yfir lifandi verk Magnúsar frá
rúmlega þremur áratugum en á þeim tíma
hefur hann gert sautján viðamikla gjörninga.
Fimm þeirra verða endurgerðir meðan á
sýningunni stendur og einn til verður frum-
fluttur. Á löngum og gifturíkum ferli hefur
Magnús, sem fæddur er árið 1929 og er því
orðinn 83 ára, ætíð starfað á mörkum leik-
húss, tónlistar og myndlistar. Á sýningunni
verður hið skapandi tilraunarými verka hans
gert lifandi og aðgengilegt fyrir áhorfendur.
Magnús segist ekki koma að flutningnum á
gjörningunum að þessu sinni. „Að þeim
koma nú aðrir listamenn sem gera þetta á
sinn hátt og það finnst mér alveg prýðilegt.“
Sýningarstjórar eru þau Hanna Styrmis-
dóttir og Jón Proppé. Magnús segir Hönnu
hafa átt hugmyndina að sýningunni og hann
var strax til í að taka þátt í verkefninu.
„Þetta er eiginlega í fyrsta skipti sem ein-
hver annar hefur framkvæmt eitthvað eftir
mínum handritum og ég viðurkenni að ég á
mjög erfitt með að halda mig alveg frá
þessu,“ segir hann og brosir. „Pétur sonur
minn hefur tekið að sér að leika mig í þess-
ari framkvæmd og svo heldur mjög ábyrgt
fólk utan um einstök verk.“ Magnús hallar
sér síðan fram og lækkar röddina: „En ég á
erfitt með að hafa hemil á mér og vil skipta
mér af. Það er bölvað.“ Hann hlær.
Ólíkt fólk kemur að flutningi gjörning-
anna, þaulvanir leikarar að einum, listnem-
endur að öðrum og þungarokkshljómsveitin
MUCK verður í þeim þriðja. Svo er byggt á
þátttöku kóra og áhorfenda. „Þetta er allt
frábært fólk og þau nálgast þetta á mismun-
andi hátt, sem mér finnst mjög gott. Þetta
eru tveir náskyldir miðlar, leikhús og gjörn-
ingar, og nota sömu aðferðir, en eru um leið
afskaplega ólíkir. Mér finnst vanta meiri
skilning á milli þeirra og ég tel að leikhúsið
gæti grætt mikið á að taka mið af þeirri
gjörningalist sem hefur orðið til á síðustu
fimmtíu árum.
Ég vil hræra þessu saman.“
Sjálfsagt leti, fyrst og fremst
En gjörningur er ekki sama og gjörningur;
hver höfundur fer sína leið og leið Magnúsar
er önnur en margra annarra.
„Í minni framkvæmd á list síðustu áratugi
þá hef ég verið mikill aðdándi listglingurs,
kits, og hef reynt að brjóta upp það sem ég
vil kalla stranga trú á listina og alvarlega
framkvæmd á henni. Ég held að listin geti
frjóvgast við að taka mið af listglingrinu,
kitsi, þótt það hafi sjálfsagt tekist misjafn-
lega hjá mér … Kannski vantar þá innstill-
ingu að höfða til fjöldans. Manni hættir alltaf
til að fara inn á svið sem er bara fyrir fáa,
sem fáir skilja, og það finnst mér leiðinlegt.
Ég myndi vilja ná víðar.“
Ná alþýðuhylli?
„Ekki fyrir hyllina heldur að það sé ekki
einhver óþarfa veggur þarna á milli.“
En hvers vegna rís slíkur veggur milli
skapandi listamanna og fólksins? Stafar það
af ótta fólks við að kynna sér tungumál list-
sköpunar sem það þekkir ekki?
„Það er sjálfsagt leti, fyrst og fremst,“
segir Magnús. „Í báðum geirum. Ég vil ekki
dæma neitt, það er fjarri mér, en alvarlegum
listamönnum hættir til að loka sig svolítið af.
Okkur finnst svo „fínt“ það sem við erum að
gera, það er svo „alvarlegt“, þetta er svo
mikil „list“ að við reisum þennan vegg.“
Í listsköpun sinni hefur Magnús nuddað
listformum saman og segist hafa reynt að
brjóta niður þessa takmarkandi veggi.
„Það viðhorf að beygja sig ekki í átt að al-
menningi er oft til staðar hjá listamönnum,
en svo er það líka að almenningur nennir
ekki að kynna sér þetta, vill bara horfa á
það sem hann þekkir og þarf ekkert að
leggja á sig til að meðtaka. Það held ég að
sé stærsta vandamálið.
Kannski er nokkuð við fjölmiðla að sakast,
þeir gætu byggt betri brýr en þeir gera.“
Talið berst að einum gjörninganna,
Sprendri hljóðhimnu vinstra megin, sem var
fyrst fluttur árið 1991 og þjóðkunnir leikarar
flytja nú að nýju.
„Við vorum að reyna að brjóta upp þá
nauðsyn að hafa lógískan texta og lógíska
söguframvindu í leikverki,“ segir Magnús
hægt og kveður fast að á leikrænan hátt.
„Þetta þótti skrýtið, því stundum tala margir
í einu og raddkliður myndast. Samt skilar
sér einhverskonar óljós saga. Ég hef reynt
að finna tónlistina í tungumálinu. Stundum
GJÖRNINGAR MAGNÚSAR PÁLSSONAR VERÐA FLUTTIR Á LISTAHÁTÍÐ Í REYKJAVÍK
„Hef reynt að finna
tónlistina í tungumálinu“
„ALVARLEGUM LISTAMÖNNUM HÆTTIR TIL AÐ LOKA SIG SVOLÍTIÐ AF,“ SEGIR MAGNÚS PÁLSSON. HONUM
FINNST VANTA MEIRI SKILNING MILLI LEIKHÚSSINS OG GJÖRNINGALISTAR, ÞVÍ MIÐLARNIR SÉU NÁSKYLDIR.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Leikarar æfðu í vikunni gjörning Magnúsar,
Sprengda hljóðhimnu vinstra megin, frá 1991.
Hann verður sýndur í Hafnarhúsinu 18. maí.
Morgunblaðið/Kristinn