Morgunblaðið - 16.12.2013, Blaðsíða 19

FRÉTTASKÝRING
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Könnunarfarið Yutu, kanínan úr
jaði, keyrði af stað á yfirborði tungls-
ins í gær, daginn eftir að kínverska
geimfarið Chang’e 3 varð hið fyrsta í
nærri fjörutíu ár til þess að mjúk-
lenda á tunglinu. Kínverjar urðu þar
með þriðja þjóðin á eftir Bandaríkja-
mönnum og Sovétmönnum til þess
að afreka slíkt. Myndir af lending-
unni voru sýndar í beinni útsendingu
á kínverska ríkissjónvarpinu og ósk-
aði Xi Jinping, forseti Kína, kín-
versku geimferðastofnuninni til
hamingju með árangurinn.
Tilgangur Yutu er einkum sá að
rannsaka yfirborð tunglsins og gera
jarðfræðirannsóknir. Yutu er búinn
ratsjá sem getur greint samsetningu
jarðvegs tunglsins niður á 30 metra
dýpi og samsetningu tunglskorpunn-
ar nokkur hundruð metra dýpi. Þá
eru sex myndavélar á Yutu, sem
gengur fyrir sólarafli. Yutu mun því
geta leitað að náttúruauðlindum á
tunglinu ef einhverjar eru.
Stórt stökk fyrir Kínverja
Chang’e 3-leiðangurinn er einung-
is nýjasta rósin í hnappagat kín-
versku geimferðastofnunarinnar
sem hefur náð að byggja upp geim-
ferðaáætlun sína á undraskömmum
tíma. Einungis eru tíu ár liðin frá því
að Kínverjar sendu fyrst mannað far
út í geiminn, og ljóst er að stjórnvöld
í Kína hafa stóra drauma um geim-
inn. Fyrsti vísirinn að kínverskri
geimstöð, Tiangong-1, var sendur á
loft árið 2011, og er áætlað að Tian-
gong 2 og 3 muni fylgja á næstu ár-
um, en hún mun verða fullkláruð árið
2020.
Helsta keppikeflið er þó að leika
eftir afrek Bandaríkjamanna og
senda á ný menn til tunglsins.
Fyrstu tveir Chang’e-leiðangrarnir
náðu að fara á sporbaug um tunglið
og snúa til baka til jarðar, og með
þeim þriðja hefur tekist að lenda
rannsóknarfari á tunglinu. Stefnt er
að því að Chang’e 4 lendi á tunglinu
árið 2015 og Chang’e 5 árið 2020, en
sá síðasttaldi mun senda jarðvegs-
sýni aftur til jarðar.
Stefnir í nýtt geimkapphlaup?
Gangi allt að óskum stefna Kín-
verjar að því að senda mannað far til
tunglsins árið 2025 og ekki síðar en
árið 2030.
Á sama tíma virðist sem geim-
ferðaáætlun Bandaríkjanna hafi
siglt í strand. Geimferjurnar hafa
verið teknar úr umferð og enn er
verið að þróa arftakann, Orion-geim-
farið. Því geimfari er meðal annars
ætlað að geta sent mann til Mars, en
þangað stefna Kínverjar líka. Spurn-
ingin er því hvort nýtt kapphlaup út í
geiminn geti verið í uppsiglingu.
Kanínan setur loppu á tunglið
 Kínverjar þriðja þjóðin til þess að mjúklenda geimfari á tunglinu  Fyrsta mjúklendingin á tunglinu
frá árinu 1976  Kínverjar stefna á að senda mannað geimfar til tunglsins innan næstu tuttugu ára
Ljósmynd/Geimferðastofnun Kína
Nýlentur Yutu, eða jaði-kanínan, sést hér á mynd sem tekin var stuttu eftir að könnunarfarið lagði af stað.
FRÉTTIR 19Erlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 16. DESEMBER 2013
lÍs en ku
ALPARNIR
s
www.alparnir.is
GLERÁRGÖTU 32, AKUREYRI, SÍMI 461 7879 • KAUPVANGI 6, EGILSSTAÐIR, SÍMI 471 2525 • FAXAFENI 8, REYKJAVÍK, SÍMI 534 2727
P
P
Góð gæði
Betra verð
Góðar jólagjafir
Lúffur og hanskar
á börn og fullorðna,
verð frá kr. 3.995
100% merino ullarfatnaður
á alla fjölskylduna, verð frá kr. 4.995
Fjölbreytt úrval af
bakpokum frá SALOMON,
LOWE ALPINE og PINGUIN
Mikið úrval af
svefnpokum
frá PINGUIN
og ROBENS
Húfur, verð frá kr. 5.995
Hanskar,
verð frá kr. 6.995
Frábært úrval af
dúnjökkum,
verð frá
19.995
Tunglferðaleiðangrar Kínverja
eru kenndir við Chang’e, kín-
verska gyðju mánans. Til eru
nokkrar mismunandi gerðir
goðsögunnar, en í öllum þeirra
flýtur Chang’e af jörðunni og
endar á tunglinu. Þar býr hún
ein fyrir utan gæludýrið sitt,
kanínu úr jaði, en kanínan er
kínverska útgáfan af karlinum á
tunglinu, og er hægt að greina
útlínur hennar þegar tungl er
fullt.
Þegar verið var að velja nafn
á mannlausa könnunarfarið sem
færi með Chang’e 3 til tunglsins
var ákveðið að velja það með
könnun á netinu. Nafn jaði-
kanínunnar, Yutu, varð þar lang-
hlutskarpast.
Á rætur í
goðafræði
KANÍNAN ÚR JAÐI
Líkan af jaði-kanínunni.