Morgunblaðið - 16.12.2013, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 16. DESEMBER 2013
Jólin undirbúin Jólasýning Árbæjarsafns var haldin í gær og gestir gátu þá gengið á milli húsa og fylgst með undirbúningi jólanna eins og hann var í gamla daga, m.a. laufabrauðsskurði.
Árni Sæberg
Ragnheiður Elín Árna-
dóttir iðnaðarráðherra hefur
áhyggjur af tregðu núver-
andi stjórnenda Landsvirkj-
unar til að útvega rafmagn til
stórra iðnverkefna á borð við
álver í Helguvík. Þær
áhyggjur eru vel skiljanlegar
þar sem slík iðnverkefni eru
þjóðhagslega mjög hag-
kvæm. Þessi tregða er því
óviðunandi fyrir landsmenn
ekki síður en ráðherrann.
Upphaflegt hlutverk Landsvirkjunar var
að stuðla að iðnvæðingu landsins. Auðvitað á
þetta ríkisfyrirtæki enn að taka þátt í aukinni
framleiðslu og verðmætasköpun íslensks
samfélags, sérstaklega í gjaldeyrisskapandi
greinum. Markmiðið á ekki einungis að vera
að hámarka eigin arðsemi með því að virkja
og framleiða orku úr fallvötnum, jarðvarma
eða með öðrum hætti. Landsvirkjun er ekki
eyland í hagkerfinu. Samfélagsleg ábyrgð
fyrirtækisins felst ekki síður í því að virkja ís-
lenskt vinnuafl með orkusölu til ábyrgra
kaupenda. Þannig má hámarka arðsemi þjóð-
félagsins í heild af rekstri fyrirtækisins og
stuðla að aukinni velsæld hér á landi.
Draumórar um sæstreng
Umræða um orkusölu til Bretlands um sæ-
streng er draumórakennd. Hún virðist að
hluta til þess gerð að dreifa athyglinni frá að-
kallandi og raunhæfum verkefnum hér
heima. Það verður nefnilega aldrei arðbær-
ara að selja raforku um sæstreng til Bret-
lands en að selja orkuna hér innanlands, ef
markaðslögmálin eiga að fá að ráða, en ekki
skýjaborgir um himinháar niðurgreiðslur úr
vasa skattgreiðenda í Evrópu um áratuga
skeið.
Og hvers vegna í ósköpunum eigum við að
flytja út atvinnutækifæri til Bretlands í stað
þess að skapa arðbær störf hér heima? Hvað
ætli þær íslensku fjölskyldur, sem berjast í
bökkum vegna atvinnuleysis eða ónógra
tekna, hafi um það að segja?
Ábyrg orkunýting
Fórnarkostnaður þess að tefja
virkjanir og þar með sölu á raf-
orku til fyrirtækja, sem hafa bol-
magn til að greiða það orkuverð
sem skilar virkjununum og þjóð-
arbúinu arðsemi til langframa, er
óbærilegur. Það vatns- og gufuafl
sem við nýtum ekki í dag verður
ekki að verðmætum á morgun. Því
síður náum við að nýta þær ónýttu
auðlindir sem búa í vinnuafli og
kunnáttu fólksins sem enn gengur
atvinnulaust frá hruni. Þar miss-
um við Íslendingar af verðmætasköpun sem
er nauðsynleg viðbót við aðrar gjaldeyris-
skapandi greinar.
Þegar litið er til afkomu íslenskra heimila
og skulda þjóðarbúsins blasir við að hér ríkir
enn kreppa. Góðu fréttirnar eru hins vegar
þær að við getum framleitt okkur út úr þess-
ari kreppu. Til þess þarf að nýta íslenska
orku með skynsamlegum hætti. Iðn-
aðarráðherra hefur lýst því yfir að hún vilji
sjá það í forgangi að látið verði reyna af fullri
einurð og alvöru á orkuöflun á vegum Lands-
virkjunar til að koma álveri í Helguvík af
stað. Núverandi biðstaða sé óviðunandi.
Þessari afstöðu ráðherra ber að fagna. Þjóðin
á að fá að njóta gæða náttúrunnar með því að
beisla hana skynsamlega til aukinnar fram-
leiðslu verðmæta. Það er raunhæfasta, hag-
kvæmasta og fljótlegasta leiðin til að auka
velsæld hér á landi.
Eftir Gunnar
Þórarinsson
»Umræða um orkusölu til
Bretlands um sæstreng
er draumórakennd. Hún
virðist að hluta til þess gerð
að dreifa athyglinni frá
aðkallandi og raunhæfum
verkefnum hér heima.
Gunnar
Þórarinsson
Höfundur er formaður
bæjarráðs Reykjanesbæjar.
Að njóta gæða
náttúrunnar
Á undanförnum vikum hefur
verið bent á rekstrarvanda Land-
búnaðarháskóla Íslands (LbhÍ).
Hann er dýr í rekstri er réttilega
sagt. Mér skilst að einhverjir hafi
bent á þá lausn að sameina LbhÍ
og HÍ. Mun það leiða til sparnað-
ar? Hvernig ætti sá sparnaður að
nást? Ég hef ekki séð það á blaði.
Fyrir nokkrum árum voru þrjár
stofnanir sameinaðar. Landbún-
aðarháskólinn á Hvanneyri
(LBH), áður Bændaskólinn á
Hvanneyri, Garðyrkjuskólinn að Reykjum í Ölf-
usi og Rannsóknastofnum landbúnaðarins á
Keldnaholti (RALA). Eitt aðalmarkmið samein-
ingarinnar var að efla kennslu, sérstaklega á há-
skólastigi, og rannsóknir. Ég legg ekki mat á
hvort það hefur gengið eftir, en sjálfsagt hefur
það gerst að einhverju leyti.
Rekstrarvandi LbhÍ
Starfsstöðvar LbhÍ eru á Hvanneyri, Keldna-
holti og að Reykjum í Ölfusi. Höfuðstöðvar LbhÍ
eru á Hvanneyri. Veldur það auknum rekstr-
arkostnaði að vera með allar þessar „starfs-
stöðvar“? Já, það gerir það. Hvað er þá til ráða?
Á að leggja einhverja þessara starfsstöðva nið-
ur? Áður en ég svara því, með mínum rökum,
skulum við skoða nokkur atriði, eins og þau
koma mér fyrir sjónir.
Rannsóknastofnun landbúnaðarins var stofn-
uð uppúr 1960, þá klofin frá Atvinnudeild háskól-
ans. Hún hefur starfað á Keldnaholti síðan og
unnið að mörgum ágætum verkefnum á sviði
landbúnaðarrannsókna. Bændaskólinn á Hvann-
eyri var stofnaður 1889 og hefur starfað á
Hvanneyri alla tíð síðan. Árið 1947 hófst kennsla
á háskólastigi á Hvanneyri, fyrst undir nafninu
framhaldsdeild og síðar með breytingu á lögum
um búnaðarfræðslu 1978 í Búvísindadeild
Bændaskólans. Seinna var skólinn skilgreindur
sem háskóli (með deild á framhaldsskólastigi).
Það er samt svo að við LbhÍ, áður Bændaskólinn
á Hvanneyri, hefur einnig verið unnið að merk-
um rannsóknum á sviði landbúnaðarvísinda.
Rannsóknastarf á Hvanneyri hefur staðið í 100
ár, eða rúmlega það, og skilað merkum nið-
urstöðum og gagnlegum, ekki síður en aðrar
rannsóknir. Landbúnaðarrannsóknir hafa
reyndar verið stundaðar víðar, t.d. á Akureyri,
Sámsstöðum í Fljótshlíð og víðar.
Þegar RALA hóf starfsemi á
Keldnaholti fékk stofnunin í heim-
anmund eftirfarandi starfsstöðvar:
Sámsstaði í Fljótshlíð, þar sem
m.a. voru gerðar merkar kornrækt-
ar- og jarðræktartilraunir í áratugi.
Hún hefur verið lögð niður.
Tilraunastöðin á Reykhólum,
jarðræktar- og búfjárrækt-
artilraunir. Hún hefur verið lögð
niður.
Tilraunabúið á Skriðuklaustri, bú-
fjárræktartilraunir. Það hefur verið
lagt niður.
Tilraunastöð Ræktunarfélags Norðurlands
var færð að Möðruvöllum. Þar er lítil starfsemi
eins og er.
Tilraunaaðstaða á tilraunabúi Búnaðarsam-
bands Suðurlands að Stóra-Ármóti. Þar mun
starfandi einn sérfræðingur.
Stofnað var til tilraunastarfsemi á Korpu, sem
er í landi Korpúlfsstaða, rétt hjá Keldnaholti.
Reykjavíkurborg hefur skipulagt aðra starfsemi
þar. Sú starfsstöð verður því lögð niður bráð-
lega. Fækkun starfsstöðva hefur alltaf verið
gerð í hagræðingarskyni, að því er sagt hefur
verið
Hagræðingaraðgerðir
Hvað er hægt að gera til að lækka rekstr-
arkostnað Landbúnaðarháskóla Íslands? Það
gerist ekki með því að sameina Háskóla Íslands
og Landbúnaðarháskólann. Það eitt og sér er
engin hagræðing. Eina hagræðingin er að leggja
niður starfsstöð og þá á ég við Keldnaholt og
flytja starfsemina að Hvanneyri. Að flytja starf-
semina á Hvanneyri að Keldnaholti eða í Vatns-
mýrina myndi rústa því samfélagi sem er á
Hvanneyri og hafa ómæld áhrif á nærliggjandi
sveitir.
Eftir Svein
Hallgrímsson
»Rætt er um rekstrarvanda
Landbúnaðarháskóla Ís-
lands og möguleika til hagræð-
ingar í rekstri hans. Sameining
við Háskóla Íslands er ekki hag-
ræðing.
Sveinn
Hallgrímsson
Höfundur er fyrrverandi skólastjóri
Bændaskólans á Hvanneyri.
Að leggja niður samfélag