Morgunblaðið - 16.12.2013, Síða 32

Veiðar og vötn „Þessi saga er
öll svo uppfull af skringileg-
heitum og ævintýrum að það
var erfitt að hætta þegar mað-
ur var kominn af stað,“ segir
Sölvi Björn.
VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Stangveiðar á Íslandi og Íslensk
vatnabók er tveggja binda verk eftir
Sölva Björn Sigurðsson. Þetta er
mikið verk með fjölda mynda og
Sölvi Björn er spurður hvort í upp-
hafi hafi staðið til að skrifa svo firna-
miklar bækur um þetta efni.
„Það var nú alltaf hugmyndin,
bæði hjá mér og forleggjaranum, að
gefa út svolítið stóra bók um veiði-
skap,“ segir Sölvi Björn. „Bók sem
fjallaði um þetta náttúrusport frá
sem flestum hliðum og hægt væri að
opna og glugga í, blaða í gegnum eða
lesa frá síðu til síðu, allt eftir því
hvernig maður er stemmdur. Við
héldum reyndar að þetta kæmist
fyrir í einu bindi en þegar á hólminn
var komið reyndist það ekki hægt.
Mig langaði að fjalla um allt land-
ið og ekki bara þekktustu árnar
heldur líka holtin og hæðirnar þar
sem fiskar hafa leynst í gegnum ár-
in. Svo blönduðust allar sögurnar
inn í þetta. Er hægt að sleppa því að
segja frá urriða sem lifði í brunni í
Oxfordskíri og át brauð úr lófa eig-
anda síns þar til hann drapst úr
þurrki á gamalsaldri, kominn á sex-
tugsaldur? Það var um mjög auð-
ugan garð að gresja og þessi tvö
bindi urðu niðurstaðan.“
Fyrra bindið er helgað sögu
stangveiða hér á landi. Hvernig
gekk að finna allar þessar upplýs-
ingar?
„Ég sló inn orðin lax, silungur og
vatn í leitargluggana á bókasafninu.
Leitin hófst í raun alveg frá grunni.
Mig langaði að þessi leit fyndi sér
sinn eigin farveg, mótaðist ekki um
of af nýjustu fréttum en fæli í sér
þrá veiðimannsins, ef svo má segja,
þegar komið er að ókannaðri á. Ég
vildi síður ganga frá henni fyrr en ég
hefði hið minnsta skyggnt flesta
hyljina, fór í annálana og fornbréfa-
söfnin og ýmsar sérkennilegar Ís-
landslýsingar frá fyrri tíð þar sem
finna mátti greinargóðar lýsingar á
vatnafari, fiskum og skrímslum.
Þetta grúsk vatt upp á sig og dróst á
langinn.
Ferðalýsingar útlendinga voru
líka ágætis grunnur. Jón Indíafari
lýsir einhvers konar stangveiði-
aðferð í sinni ferðabók og það má
finna heilan helling um veiðiskap í
átjándu aldar bókmenntum, bæði
Jarðabókinni, Félagsritunum og
ýmsum kraftaritum sem sneru að
því að reisa veðurbörðu molbúana
upp úr kómanu sínu. Jón Sigurðsson
skrifaði tvær litlar veiðibækur í
kringum 1860 þar sem hann lýsir því
meðal annars hvernig Bretar eru
farnir að leggjast út á norðurslóð til
að veiða lax „því hann er fríðastur
fiska og mest skemmtun að veiða
hann“. Þarna eru líka lýsingar á
Frökkum sem fönguðu ál í læknum
sem rann úr Reykjavíkurtjörn og
leiðbeiningar fyrir almenning um
hvernig best er að smíða sér veiði-
stöng.
Ég skoðaði bréfasafnið hans
Andrésar Fjeldsted og tilskrif
þeirra Torfa Bjarnasonar í Bún-
aðarskólanum, þar sem heilmargt
kemur fram um laxveiðimenninguna
á síðari hluta 19. aldar. Var ég nokk-
uð búinn að minnast á Árna landfóg-
eta? Hann skrifaði alveg frábæra
grein um laxaklak sem er hrein un-
un að lesa. Hið sama á við um
skýrslur Þórðar Flóventssonar
hrognabónda. Að hugsa sér að
leggja í það á níræðisaldri, með tvo
til reiðar og hrognadall í farteskinu,
að ríða um landið þvert og endilangt
til að kveikja fólki ástríðuna fyrir
búskap ofan í árhyljunum, þar sem
hægt er að rækta lítil „laxabörn“.
Þessi saga er öll svo uppfull af
skringilegheitum og ævintýrum að
það var erfitt að hætta þegar maður
var kominn af stað.“
Veiðiskrif eru víða talin til mark-
verðra bókmennta. Hvernig telur þú
stöðuna vera hér á landi hvað það
varðar?
„Þetta er orðin sæmilega löng og
lífseig bókmenntagrein hér á landi
og bókunum sem koma út um efnið
virðist fjölga í seinni tíð. Veiðimað-
urinn hóf göngu sína í stríðsbyrjun
og fyrstu eiginlegu veiðibækurnar
komu út í kringum 1950, þegar Guð-
jón Ó. rak sína bókaútgáfu á Hall-
veigarstígnum og gaf meðal annars
út frásagnir Björns Blöndal og Guð-
mundar Daníelssonar. Þarna er
upphafið og ég held að það megi full-
yrða að þessir menn hafi kynnt sér
erlendar veiðibækur að einhverju
marki og mótast af komum útlend-
inga hingað til lands, frásögnum
þeirra og þessum menningarheimi
sem fylgdi. Þegar Stefán Jónsson
fer að skrifa sínar bækur um veiði-
skap má segja að þessi skrif komist
á svolítið æðra plan. Roðskinna er
alveg mögnuð bók og hefur þennan
seið og þessa tilfinningu sem bara
bestu bækur geyma, alveg frábæran
húmor og stílsnilld. Ástin á viðfangs-
efninu er svo sterk. Mér skilst að í
Bretlandi hafi engin bók, utan bibl-
íunnar, verið prentuð oftar en The
Complete Angler og það fer að koma
tími á að endurútgefa Roðskinnu.
Það væri ekki leiðinlegt að koma að
því verkefni.“
Ert þú sjálfur ástríðufullur veiði-
maður?
„Ég ólst upp í kringum veiðimenn
frá blautu barnsbeini og fékk þetta
bara í blóðið. Veiðimennskan var
mjög stór hluti af minni barnæsku.
Árbakkinn var okkar kaffihús þar
sem heimsmálin voru rædd með
hliðsjón af flóðinu og straumunum,
blæbrigðum skýjanna og skilum
bergvatnsins við jökulinn. Það mátti
mæla hitastigið uppi á Bláfelli bara
af litnum á ánni. Ég gerði mér ekki
grein fyrir þessu fyrr en löngu
seinna, hversu mjög þetta mótaði
mig. Menn eins og Arne Jakobsen
og fleiri stangveiðimenn sem voru
svo brennandi í andanum yfir
strengjunum í ánni að þar samein-
aðist allur heimurinn einhvern veg-
inn. Ég á afskaplega fagrar minn-
ingar frá því að rúnta á milli
veiðisvæða með pabba og fylgjast
með þessum körlum rækta sitt sam-
band við kosmósið. Ég reyni að gera
þetta eins og ég get á hverju sumri
og finnst best að koma upp á sem af-
skekktasta heiði. Þar fæ ég alltaf
nokkra fiska sem ég læt reykja og
dreg fram í skammdeginu.“
Talandi um ástríðu, veiðimenn eru
iðulega með ólæknandi veiðidellu,
ástríðu fyrir því að setja í fisk. Hver
heldur þú að sé ástæðan fyrir því?
„Þetta er náttúrlega alveg svaka-
legt kikk, það er bara ekkert hægt
að neita því. Þessir fiskar sem hér
gefast eru líka alveg afskaplega fal-
legir, mjög tignarlegar skepnur,
 Sölvi Björn Sigurðsson er höfundur bókanna
Stangveiðar á Íslandi og Íslensk vatnabók
»Er hægt að sleppa því að segja frá urriðasem lifði í brunni í Oxfordskíri og át brauð úr
lófa eiganda síns þar til hann drapst úr þurrki á
gamalsaldri, kominn á sextugsaldur?
Náttúrusport
frá öllum hliðum
Munið að slökkva
á kertunum
Gangið úr skugga um að undirlag kerta
sé og kertaskreytinga óbrennanlegt
Slökkvilið
höfuborgasvæðisins
Jón Víðir
32 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 16. DESEMBER 2013