Morgunblaðið - 20.12.2013, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
LeiðtogarEvrópu-sam-
bandsríkjanna
sitja nú á rök-
stólum í Brussel og
ræða það hvernig hægt sé að
stilla betur saman strengi
ríkjanna í varnarmálum og
auka framlag þeirra til eigin
varna. Þetta er gamalkunn um-
ræða, sem kemst aftur upp á
yfirborðið nú þegar áhugi
Bandaríkjamanna virðist vera
að færast frá Evrópu og til
Kyrrahafsins. Ýmsar lausnir
hafa verið ræddar í Brussel áð-
ur, þeirra á meðal stofnun sér-
staks Evrópuhers. Þá kæmi
einnig til greina að auka enn
samstarf á milli ríkjanna í
varnarmálum, meðal annars í
hergagnakaupum.
Ekki eru þó allir hlynntir
slíkum áformum. Breskir
íhaldsmenn óttast að verið sé
að reyna að veikja ekki bara
breskan hergagnaiðnað heldur
einnig Atlantshafsbandalagið,
sem hefur verið hornsteinn
varna Evrópu frá stofnun. Þá
líta þeir hornauga tilraunir
innan ESB til þess að reisa
tollamúr utan um evrópskan
hergagnaiðnað, enda hafa eng-
in lönd meiri samvinnu við
Bandaríkin en Bretar. Því
samstarfi yrði hugsanlega
stefnt í voða yrði Bretum
meinað að kaupa vopn eða
skipta á upplýsingum vestur
um hafið.
Bretar eru því á báðum átt-
um, þar sem þeir vildu gjarnan
að fleiri Evrópuríki legðu sitt
af mörkum til varnarmála, en
síður að Evrópusambandið taki
yfir meiri stjórn á þeim málum.
Hinum megin Ermarsund-
sins horfa málin öðruvísi við.
Frakkar hafa, í
fjarveru leiðtoga
sem tekur af skar-
ið í Washington,
tekið að sér for-
ystu í viðbrögðum
við hinum ýmsu
krísum, einkum í norður- og
vesturhluta Afríku þar sem
þeir forðum réðu ríkjum.
Frakkar vilja því, ef að Evr-
ópuher er ekki í boði, sameig-
inlegan sjóð sem geti styrkt
aðgerðir á borð við þær sem
þeir standa fyrir í Mið-
Afríkulýðveldinu. Slíkur sjóð-
ur myndi þá hjálpa Frökkum
að fylla betur það tómarúm
sem gæti skapast í Evrópu
haldi Bandaríkin áfram á sín-
um kúrs.
Inn í þetta blandast einnig
Atlantshafsbandalagið, en
Anders Fogh Rasmussen,
framkvæmdastjóri bandalags-
ins, vonast eftir því að Evrópu-
sambandsríkin skuldbindi sig
frekar til að leggja til varna
álfunnar. Það er skiljanleg af-
staða þegar haft er í huga að
einungis fjögur af ríkjum
bandalagsins leggja til þau 2%
af landsframleiðslu sem þau
hafa samþykkt að renni til
varnarmála. Evrópuríkin eru
með því að samþykkja óbeint
að varnir álfunnar muni hvíla,
nú sem fyrr, að mestu leyti á
herðum Bandaríkjamanna.
Það væri því jákvætt ef
niðurstaða fundarins yrði sú að
Evrópusambandsríkin vildu
leggja meira af mörkum til
varnarmála. Þau ættu þó að
forðast að finna upp hjólið á ný
með því að koma á fót nýjum
stofnunum, eða reyna frekari
samruna. Slíkt mundi gera lítið
annað en að veikja það banda-
lag sem haldið hefur friðinn í
álfunni í nærri því 65 ár.
Enn er rætt um sam-
eiginlega varn-
armálastefnu ESB}
Er vörn í vanmættinu?
Pólitískur rétt-trúnaður sér til
þess að um sum mál
fer aldrei fram vit-
ræn umræða. Allir
vita að svigrúm
þeirra sem eru á at-
vinnuleysisbótum til
almennra athafna er verulega
skert. Þeir sem hafa atvinnu
en eru á lægsta enda launa-
stigans hafa það ekki mikið
betra fjárhagslega en hinir
sem hafa aðeins úr atvinnu-
leysisbótum að spila. Og það
vita allir, þótt hinir sömu forð-
ist jafnan að minnast á það, að
það verður að vera tilfinnan-
legur munur á atvinnuleysis-
bótum og þeim aurum sem
menn fá fyrir að inna starf af
hendi. Þessi veruleiki er auð-
vitað óþægilegur og það svo að
þeir sem síst skyldu víkja sér
undan honum. Launauppbót í
desember var í þá átt að gera
mun á afkomu eftir
því hvort menn öfl-
uðu sér tekna með
vinnu eða ekki.
Í fréttum var
sagt frá því að
fjárframlög sveit-
arfélaga til fólks í
erfiðleikum hefðu margfaldast
„eftir hrun.“ Hópur atvinnu-
lausra hefur þó ekki margfald-
ast „eftir hrun,“ þótt auðvitað
hafi ýmsir orðið illa úti. En það
er fróðlegt að sjá hvernig þró-
unin var í framfærslu-
greiðslum sveitarfélaga á ár-
unum „fyrir hrun,“ þegar
peningar flóðu um allar gáttir
og flytja þurfti inn fólk, þús-
undum saman, til að manna
laus störf. Getur verið að sum
sveitarfélög hafi fullkomlega
misst stjórn á þessum mála-
flokki og velji þá ódýru leið að
kenna „hruninu“ um stjórn-
leysi og ólestur í eigin ranni?
Óhjákvæmilegt er
að hafa afgerandi
mun á launa-
greiðslum og at-
vinnuleysisbótum}
Rétttrúnaður ruglar
F
ormaður Samfylkingarinnar lét þau
orð falla á vefsíðu sinni á dögunum
að upplýsingar skorti til þess að
hægt væri að taka afstöðu til inn-
göngu í Evrópusambandið. Þá
sagðist hann sjálfur ekki reiðubúinn að ganga í
sambandið nema ákveðnir þjóðarhagsmunir
yrðu tryggðir. Nefndi hann í því sambandi gjald-
miðilsmálin og möguleika Íslands til viðbragða
gegn fjármálaáföllum sem og stjórn fiskveiða hér
við land.
Svo mörg voru þau orð. Einhverjir veltu því
fyrir sér hvort þessi orð Árna Páls Árnasonar
bentu til þess að hann væri orðinn eitthvað
minna spenntur en áður fyrir því að koma Íslandi
undir yfirstjórn Evrópusambandsins sem þó er
ekki raunin. Ummælin eru einfaldlega hugsuð
sem liður í því að reyna að blása einhverju lífi í
umsóknina um inngöngu í sambandið með því að telja fólki
trú um að eitthvað áður óþekkt sem einhverju grundvall-
armáli skipti geti komið í ljós verði henni haldið til streitu.
Þetta er reyndar gamall leikur sem hefur verið stund-
aður í meira en áratug, allt frá því að harðir stuðnings-
menn inngöngu í Evrópusambandið gerðu sér grein fyrir
því að seint tækist að koma málum þannig fyrir að sótt
yrði um inngöngu með þeim rökum að ganga ætti í sam-
bandið. Sem þó er vitanlega markmiðið með slíkri umsókn
eins og Evrópusambandið sjálft hefur ítrekað bent á í
gegnum tíðina. Ekki sízt í tengslum við umsókn vinstri-
stjórnarinnar um inngöngu í sambandið.
Fyrir vikið var hannaður sá veruleiki að
hægt væri að óska eftir inngöngu í Evrópu-
sambandið án þess að ætla endilega að ganga
þar inn. Hægt væri að „kíkja í pakkann“ og
sjá hvað sambandið hefði upp á að bjóða.
Staðreyndin er hins vegar vitanlega sú að það
hefur alltaf legið fyrir hvað innganga í Evr-
ópusambandið hefði í för með sér og ekkert
verið því til fyrirstöðu að taka afstöðu til
málsins þó það hafi hentað Evrópusambands-
sinnum að halda öðru fram í pólitískum til-
gangi á sama tíma og þeir hafa sjálfir fyrir
löngu tekið afgerandi afstöðu til þess. Og
þessu hefur Evrópusambandið sjálft að sama
skapi ítrekað vakið máls á enda séu bæði sátt-
málar og annað regluverk þess öllum að-
gengilegt sem vilji kynna sér málið.
Þetta er til að mynda ástæða þess að enga
þá fyrirvara við inngöngu í Evrópusambandið sem Árni
Páll nefndi á vefsíðu sinni í pólitískum lífgunartilraunum
sínum er að finna í stefnu Samfylkingarinnar og hefur
aldrei verið að finna. Þar hefur stefnan einfaldlega verið
að ganga í Evrópusambandið. Sú stefna var upphaflega
mótuð á grundvelli sérstakrar Evrópuúttektar fyrir um
áratug og þurfti enginn samningur við sambandið að
liggja fyrir til þess. Raunveruleikinn er einfaldlega sá, eins
og Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins,
orðaði það hér um árið, að ef við Íslendingar gengjum í
Evrópusambandið þá fengjum við einfaldlega það, Evr-
ópusambandið. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Pakkinn hefur alltaf verið opinn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
samkvæmt matvælalögunum sem
tóku gildi árið 2010. En hvers vegna
er fyrst verið að innleiða þetta núna,
um fjórum árum eftir að lögin tóku
gildi? „Við höfum þurft að taka þetta
í smáskrefum, við erum svo fáliðuð.
Það var byrjað á að taka það sem er
áhættusamast og svo erum við að
taka þetta í smáskrefum með skipu-
lagningu á þessari áhættuflokkun og
ákvarða tíðni eftirlits út frá henni,“
segir Dóra.
Matvælastofnun mun fyrst og
fremst leggja áherslu á að fylgjast
með notkun varnarefna hjá rækt-
endum matjurta en einnig með um-
gjörð ræktunarinnar og hreinlæti við
uppskeru. Í matvælalögunum eru
settar fram kröfur til þeirra sem
framleiða eða uppskera plöntu-
afurðir, en þeir þurfa að halda að-
stöðu, búnaði og flutningstækjum
hreinum, tryggja að plöntuafurðir
séu hreinar og framleiðsla þeirra fari
fram við hollustusamleg skilyrði,
nota neysluvatn eða annað hreint
vatn til að fyrirbyggja mengun af-
urða, sjá til þess að starfsfólk fái
fræðslu um hættur og að starfs-
fólk sé heilbrigt, hindra mengun
afurða af völdum húsdýra og
meindýra, koma í veg fyrir
mengun af völdum úrgangs og
hættulegra efna, taka tillit til
rannsóknaniðurstaðna sem
varða matvælaöryggi og
nota plöntuvarnarefni s.s.
illgresiseyði og skor-
dýraeitur á ábyrgan hátt.
Halda skrá yfir
ræktendur matjurta
Morgunblaðið/RAX
Uppskerutími Þeir sem rækta og selja grænmeti verða að skrá starfsemi
sína hjá Matvælastofnun eigi síðar en 15. janúar 2014.
„Okkur líst mjög vel á skrán-
inguna og teljum hana vera til
góðs. Samtímis þessu erum við
að innleiða gæðahandbók en
hluti af henni er að framleið-
endurnir séu með skráð leyfi,“
segir Bjarni Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Sambands garð-
yrkjubænda.
Sambandið vann gæða-
handbókina í samstarfi við Mat-
ís og Matvælastofnun. „Hún er
fyrst og síðast ferlaskráning við
framleiðslu, gæðastýring og
gæðavinna. Við erum að styrkja
þá ímynd sem matjurtafram-
leiðsla hefur á Íslandi, að hún sé
holl, góð og hrein. Það er eðli-
legt skref og bót fyrir neyt-
endur að þarna sé verið
að skrásetja framleiðsl-
una og með gæða-
handbókinni geta neyt-
endur treyst því að
matjurtaræktendur
vinni eftir
ákveðnum
verkferlum.“
Gæðahand-
bók innleidd
GARÐYRKJUBÆNDUR
Bjarni Jónsson
BAKSVIÐ
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Ræktendur matjurta semselja afurðir sínar eigasamkvæmt matvæla-lögum að vera búnir að
skrá starfsemina hjá Matvælastofn-
un eigi síðar en 15. janúar 2014. Mat-
vælastofnun mun halda skrá yfir
ræktendur matjurta og er rækt-
endum líka skylt að tilkynna breyt-
ingar á starfseminni til stofnunar-
innar, eins og ræktun óskyldra
tegunda og stöðvun starfsemi.
Með matjurtarækt er átt við
ræktun matjurta hvort sem það er
útiræktun, inniræktun eða ræktun á
korni til manneldis og telst slík rækt-
un til frumframleiðslu.
Dóra Gunnarsdóttir, fagsviðs-
stjóri matvælaöryggis og neytenda-
mála hjá Matvælastofnun, segir að
samkvæmt matvælalögum sem voru
innleidd 2010 eigi þessir ræktendur
að vera skráðir. „Við erum að safna
saman upplýsingum um hvar þeir
eru en flestir þeirra eru með pökkun
og eru þá undir eftirliti Heilbrigðis-
eftirlitsins. Það stendur til að fara í
áhættuflokkun matvælafyrirtækja í
frumframleiðslu og út frá henni á að
finna út hvort það sé þörf á að sinna
eftirliti reglulega og þá hversu oft,“
segir Dóra. Samhliða skráningunni
fer fram söfnun upplýsinga sem not-
aðar verða við slíkt áhættumat. Mat-
ið byggist á magni, tegund matjurta
og starfsemi og verður tíðni eftirlits-
ins ákvarðað út frá því. Dóra segist
ekki búast við því að eftirlitið með
ræktun matjurta verði mikið, það
fari líklega fram á nokkurra ára
fresti.
Þurfa ekki starfsleyfi
„Þetta er ekki mjög áhættusöm
framleiðsla, það gæti fyrst og fremst
verið ofnotkun varnarefna. Eftirlitið
fram að þessu hefur miðast að því að
taka sýni úr grænmeti á markaði. Þá
hefur verið skimað fyrir varnar-
efnum og yfirleitt mælist mjög lítið af
þeim, notkun á þeim hefur ekki verið
vandamál. Áhættuflokkunin snýr að
því að beina eftirlitinu á þá staði þar
sem er þörf á því en koma sjaldnar til
þeirra sem standa sig vel.“
Ræktendur matjurta til sölu á
markaði þurfa ekki að hafa starfs-
leyfi til að framleiða matvæli en þeir
þurfa nú að tilkynna um starfsemina