Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.01.2014, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.1. 2014
Svipmynd
R
agnar Ingi Aðalsteinsson er einn
af þekktustu hagyrðingum
þjóðarinnar. Hann starfaði
lengi sem kennari og hefur
sent frá sér bækur, þar á með-
al nokkrar ljóðabækur. Í fyrra kom út bók
hans Íslensk bragfræði, en doktorsritgerð
hans sem hann varði árið 2010 fjallar ein-
mitt um bragfræði. Nýkomin er út bókin
Ljóðstafaleikur sem gefin er út í tilefni af
70 ára afmæli hans. Ragnar Ingi fæddist á
Vaðbrekku í Hrafnkelsdal og er fyrst
spurður hvort skáldskapur hafi verið í
heiðri hafður á heimilinu.
„Skáldskapur var hluti af tungumálinu
heima hjá mér. Foreldrar mínir kunnu ein-
hver lifandis býsn af kveðskap og í sam-
tölum sín á milli vitnuðu þau oft í ljóð-
skáldin,“ segir Ragnar Ingi. „Ég er
langyngstur systkina minna sem voru öll
farin að yrkja þegar ég fór fyrst að muna
eftir mér og það runnu upp úr þeim vís-
urnar. Á Jökuldal voru síðan hagyrðingar
sem hentu á milli sín vísum. Umhverfi mitt
var því sneisafullt af skáldskap. Ég hef
sennilega verið fimm ára þegar ég orti
fyrstu vísuna en sem betur fer er hún
gleymd.“
Hvernig var heimilislífið í sveitinni?
„Við systkinin vorum upphaflega tíu, en
Ragnhildur systir mín dó fimm ára gömul.
Það var áður en ég fæddist og ég heiti í
höfuðið á henni. Níu systkini komust til
manns og síðan voru tveir fósturbræður
þannig að við vorum ellefu. Þarna var sauð-
fjárbúskapur og við systkinin hlupum á eft-
ir kindum meira og minna allan uppvöxt-
inn. Ég bý að því til æviloka hvað ég fékk
góða líkamlega þjálfun í æsku. Það er afar
gott fyrir líkamann að hlaupa fyrstu tutt-
ugu ár ævinnar. Ég ólst upp við mikla
vinnu en ég man þó aldrei eftir að vinnan
hafi farið illa í mig eða illa með mig. Ég
lærði að vinna og mér hefur alla tíð þótt
gaman að vinna.
Á heimilinu var hvorki bíll né sími og
slegið var með orfi og ljá. Ef það þurfti að
fara eitthvað þá varð annaðhvort að skóa sig
vel og ganga af stað eða finna hestana. Út-
varpið sá um helstu tengslin við umheiminn
og svo kom pósturinn hálfsmánaðarlega.
Hrafnkelsdalurinn var einangraður frá
byggðinni vegna Jökulsárinnar sem var
óskaplegt vatnsfall. Það var kláfur yfir ána
og við fórum á honum yfir gljúfrið ef við
þurftum að komast til byggða. Það var ann-
ar bær í dalnum, Aðalból, og þar bjó gott
fólk og svo voru Fljótsdælingarnir hinum
megin við heiðina. Ég var níu ára gamall
þegar Jökulsáin var brúuð og þá komu bílar
í dalinn. Síðan hef ég verið með króníska
bíladellu. Síminn kom á svipuðum tíma. Ég
man að þegar ég talaði í fyrsta sinn í síma
fannst mér það afar merkilegur atburður.
Síminn kom árið 1953 og þá hafði fjölskylda
mín búið á Vaðbrekku frá 1922 og foreldar
mínir alið upp öll sín börn við þessar að-
stæður. Þau sögðust reyndar aldrei hafa
fundið fyrir einangrun. En ef þetta var ein-
angrun þá hafði hún bara góð áhrif á mig
þannig að mér finnst þögn vera gefandi og
góð.“
Skáld eiga að hreyfa við fólki
Langaði þig aldrei til að verða bóndi?
„Nei, reyndar ekki. Aðalsteinn bróðir
minn þekkti allar kindurnar, jafnvel úr mik-
illi fjarlægð, vissi nöfn þeirra og númer, ætt
og uppruna. Ég þekkti rollurnar aldrei í
sundur og hafði engan áhuga á því að stúd-
era sauðfjárbúskap. Ég hafði áhuga á öðrum
hlutum. Ég sökkti mér ofan í skáldskap, að-
allega kveðskap og svo hafði ég líka gaman
af tónlist. Ég lærði að spila á orgel þegar ég
var tólf ára og það var mitt líf og yndi að
sitja við orgelið og æfa mig.“
Áttirðu þér uppáhaldsljóðskáld á yngri ár-
um?
„Þegar við systkinin vorum lítil vorum við
látin velja okkur ljóðskáld og ég valdi Krist-
ján Fjallaskáld. Pabbi og mamma gáfu mér
úrvalsljóðin hans og ég lærði mörg kvæðin
utan að. Seinna kynntist ég öðru skáldi sem
líka hét Kristján og kenndi sig við Djúpalæk.
Ég var þá í Menntaskólanum á Akureyri og
Kristján kenndi mér að yrkja. Hann sat með
mér, fór yfir ljóðin mín, sagði mér til og
gagnrýndi í rólegheitum og sýndi mér hvað
ég gæti gert betur. Hann vildi allt fyrir mig
gera, birti meira að segja eftir mig vísur í
Verkamanninum. Eina tilsögnin sem ég hef
fengið í kveðskaparfræðum sem einhverju
máli skiptir var frá Kristjáni frá Djúpalæk.
Seinna kom ég að því að gefa út heildar-
ljóðasafn Kristjáns. Kristján frá Djúpalæk
var gríðarlega gott skáld. Ég held að menn
hafi ekki áttað sig á því hversu góð og djúp
ljóð hans eru. Hann er mikill heimspekingur
og siðfræðin í ljóðum hans höfðar til mín.“
Hákon bróðir þinn var þekktur hagyrð-
ingur eins og þú ert.
„Öll systkinin ortu eitthvað en við Hákon
gerðum meira af þessu en hin og svo fórum
við fljótlega að birta eftir okkur vísur.
Hákon var flinkur hagyrðingur, varð vin-
sæll og vakti athygli fyrir skáldskap sinn.
Við höfðum heilmikið samband okkar á
milli um kveðskaparmál. Stundum þegar ég
var alveg kominn í strand í einhverri vís-
unni hringdi ég í Hákon og sagði; Æ, búðu
til eina línu fyrir mig. Hann var eldfljótur
að því. Sjálfur hef ég gutlað lengi í þessu
vísnaumhverfi og hef gaman af því. Mér
finnst líka skemmtilegt að fara á hagyrð-
ingamót. Ég veit vel að vísur sem kveðnar
eru á slíkum mótum eru engin tímamóta-
kveðskapur en margar þeirra eru skemmti-
legar og smellnar. Svo er alltaf ein og ein
sem stendur upp úr og er svolítið lista-
verk.“
Ljóðaúrval eftir þig, Ljóðstafaleikur, er
nýkomið út. Eru einhver yrkisefni sem hafa
verið þér hugleiknari en önnur?
„Lengst af hef ég ort um allt sem auga á
festi. Yrkisefni mín hafa spannað allt sem
fyrir mér varð. Með aldrinum hneigist ég
þó frekar til þess að yrkja um hluti eins og
misréttið í heiminum, umgengni okkar um
jörðina, náttúruna og framtíðarsýn okkar
sem reyndar er dálítið dökk ef grannt er
skoðað. Það er önnur hliðin, sú alvarlega.
Hins vegar finnst mér alltaf gaman að
gantast með ljóðformið og setja alls konar
útúrsnúninga og fimmaurabrandara inn í
vísur. Við megum ekki taka lífið of alvar-
Stefnir að því að deyja vel
RAGNAR INGI AÐALSTEINSSON, EINN ÞEKKTASTI HAGYRÐINGUR LANDSINS, RÆÐIR Í VIÐTALI UM LÍFSHLAUPIÐ OG LÍFIÐ Í SVEITINNI,
SKÁLDSKAPINN OG BRAGFRÆÐINA SEM HANN SEGIR HAFA VERIÐ KJARNANN Í KVEÐSKAP ÞJÓÐARINNAR Í 1.100 ÁR.
Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is