Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.01.2014, Qupperneq 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.1. 2014
BÓK VIKUNNAR Í gegnum spegilinn eftir snillinginn Lew-
is Carroll er framhald bókarinnar Lísu í Undralandi. Valdimar
Briem þýddi og skrifar eftirmála.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Á dögunum las ég bók sem var það
spennandi að ég átti erfitt með að leggja
hana frá mér. Ég hafði hana því með
mér í strætó og las í og úr vinnu. Þessi
spennusaga er Gröfin á fjallinu eftir
Hjorth Rosenfeldt sem gerði nokkra
lukku meðal íslenskra lesenda fyrir jólin
enda hin ágætasta afþreying. Bókin
endar svo í háspennu sem verður til þess
að flestir les-
endur munu bíða
eftir framhalds-
bók.
Auðvitað eru
það ákveðin
meðmæli með
bók að maður
vilji hafa hana
með sér í strætó,
en bókin var
heppileg fyrir
þann ferðamáta
vegna þess að
hún er auðlesin og það er eiginlega ekki
hægt að misskilja neitt í henni, jafnvel
þótt maður lesi hratt.
Skömmu áður hafði ég lesið aðra bók
og aldrei hefði hvarflað að mér að hafa
hana með í strætó, einfaldlega vegna
þess að lesturinn kallaði stöðugt á at-
hyglina. Þessi bók er Sem ég lá fyrir
dauðanum eftir William Faulkner.
Þar skiptast fjölmargar persónur á við
að segja söguna og það er fjarska auð-
velt að rugla
þeim saman og
tapa þræði. Sum-
ir gefast upp á
slíkum bókum.
Ég mæli ekki
með því að fólk
gefist upp á Sem
ég lá fyrir dauð-
anum. Það er
mun meira gef-
andi að halda
áfram að lesa og
hafa við hönd blað og blýant og hripa hjá
sér nöfn persóna og helstu einkenni. Að-
ferð sem skilar verulega miklu þegar
flókin skáldverk eru lesin og er mun
skynsamlegri en að góla: „Ég skil þetta
ekki.“
Það segir nokkuð um bók hvort maður
geti hugsað sér að lesa hana aftur. Sem
ég lá fyrir dauðanum er bók sem hægt
er að lesa aftur og aftur og koma alltaf
auga á eitthvað nýtt. Þess vegna er hún
bók sem fer upp í hillu. Gröfin á fjallinu,
jafn ágæt afþreying og hún er, kallar
ekkert sérstaklega á annan lestur. Og
upp í hillu fer bókin ekki, samkvæmt
þeirri einföldu og mjög svo skynsamlegu
reglu að engin ástæða sé til að eiga bæk-
ur sem maður les bara einu sinni. Hér er
þó ekki verið að gera lítið úr glæpasög-
um og spennubókum því bestu bækur í
þeim geira eru klassík, samanber verk
Raymond Chandlers, Dashiell Ham-
mett og Patriciu Highsmith. Hreint
magnaðar bækur, sem fara upp í hillu,
og svo vel skrifaðar að maður á að njóta
þeirra í notalegheitum en ekki í strætó.
Orðanna hljóðan
STRÆTÓ-
BÓK OG
ERFIÐ BÓK
A
nton Helgi Jónsson hlaut á
dögunum fyrsta sætið í hinni
árlegu ljóðasamkeppni um
Ljóðstaf Jóns úr Vör, en um
þrjú hundruð ljóð bárust í
samkeppnina sem haldin hefur verið síð-
ustu þrettán ár. Verðlaunaljóð hans nefnist
Horfurnar um miðja vikuna og hann
hlaut einnig viðurkenningu dómnefndar
fyrir annað ljóð, Föstudagur á Miklu-
braut. Þetta er í annað sinn sem Anton
Helgi hlýtur Ljóðstafinn, í fyrra skiptið
var það árið 2009, en enginn annar verð-
launahafi hefur afrekað það.
„Ég er himinlifandi. Ég sendi inn nokk-
ur ljóð og gerði mér þar með vonir, en
ég bjóst samt ekki við því að sigra,“ segir
Anton Helgi. „Það er mikið af góðum
skáldum og þar á meðal ungt fólk sem
yrkir feikilega vel. Mér finnst sérlega
áberandi þessi árin hversu margar ungar
konur eru að gera góða hluti í ljóðlist.“
Anton Helgi segir ljóðin sem hann sendi
inn í keppnina vera úr óbirtri ljóðabók.
„Ég á ljóðabók á lager sem hefur beðið
lengi en kemur væntanlega út í ár og er
safn af litlum sögum úr borginni. Ég hef
verið að efna í þessa bók mjög lengi og
fékk inspírasjónina eftir aldamót þegar ég
eignaðist ljóðasafn Paul McCartneys þar
sem eru ljóð og textar frá bítlaárunum og
nýrri ljóð. Við lestur þeirrar bókar rifj-
aðist upp fyrir mér hvílík áhrif ljóðheimur
Bítlanna hafði á mig sem barn. Í kjölfarið
fór ég að búa til litlar borgarsögur og
skapa skýrar myndir eins og McCartney
er svo laginn við.“
Spurður hvort honum finnist mikill
ljóðaáhugi vera meðal þjóðarinnar segir
Anton Helgi: „Það eru mun fleiri sem lesa
skáldsögur en lesa ljóð en það eru fleiri
en mann grunar sem hafa áhuga á alls
konar ljóðlist. Þótt sá hópur sé kannski
ekkert óskaplega stór þá eru ýmsar deild-
ir innan hans. Hópur fólks fylgist til dæm-
is með hefðbundnum kveðskap og hrífst af
vísnagerð en les ekki óbundin nútímaljóð.
Mér finnst ljóðaáhugi fólks nokkuð mikill
og ef ég tala út frá eigin reynslu þá hef
ég á síðustu árum fengið bréf frá ótrúleg-
asta fólki sem tjáir sig um skáldskap
minn.“
Anton Helgi flutti skemmtilega ræðu við
verðlaunaveitinguna sem var haldin í Saln-
um í Kópavogi. Hann sagði þar að verð-
launaljóðið fengi líkingamál sitt úr heimi
hljómlistarmanna og tileinka mætti það
Rúnari heitnum Júlíussyni. „Þegar hann
var kominn á sextugsaldur heyrði ég einu
sinni viðtal við hann í útvarpi. Hann var
meðal annars spurður að því hvort hann
gerði sér ennþá vonir um að meika það
erlendis. Já. Hann gerði sér vonir. Mér
finnst eins og hann hafi svarað með brosi
í röddinni eins og ekkert væri sjálfsagð-
ara. Maður gerir sér vonir meðan maður
heldur áfram að reyna.“
Í ræðu sinni sagði Anton Helgi einnig
reynslusögu af sjálfum sér þegar hann var
tólf ára gamall: „Þá um vorið fékk ég
hæstu einkunn í mínum bekk í leikfimi.
Það kom mörgum á óvart, ekki síst mér
sjálfum. Ég var enginn knattspyrnudreng-
ur eins og sumir bekkjarfélagar mínir sem
æfðu ekki bara fótbolta heldur líka frjálsar
og voru svo góðir að það var næstum því
óþarfi fyrir þá að mæta í leikfimiprófið.
Ég fór til kennarans til að fá að vita
hvers vegna ég hefði orðið hæstur. Ég
komst ekki alltaf yfir hestinn, sagði ég við
hann, og ég gat ekki alltaf klifrað upp
kaðalinn. Þá sagði leikfimikennarinn: Þetta
er alveg rétt hjá þér, stundum gast þú
ekki alveg allt, en þú varst sá eini sem
reyndi alltaf.“
VERÐLAUNALJÓÐ MÆTTI VEL TILEINKA RÚNARI JÚLÍUSSYNI
Í smiðju Paul McCartney
„Ég hef verið að efna í þessa bók mjög lengi og fékk inspírasjónina eftir aldamót þegar ég eignaðist
ljóðasafn Paul McCartneys,“ segir Anton Helgi. Myndin er tekin við verðlaunaveitinguna.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ANTON HELGI JÓNSSON HLÝTUR
LJÓÐSTAF JÓNS ÚR VÖR Í ANNAÐ
SINN. LJÓÐABÓK ER Á LEIÐINNI OG
ÞAR VERÐUR VITASKULD AÐ FINNA
VERÐLAUNALJÓÐIÐ.
Í fimmtugsafmælisgjöf fékk ég Laxness komplett og stendur þar upp
úr Sjálfstætt fólk. Einstök lýsing á þvermóðsku og jafnframt þol-
gæði sem dugði þjóðinni svo vel. Fyrir nokkrum árum las ég svo bæk-
urnar þrjár Himnaríki og helvíti, Harmur engl-
anna og Hjarta mannsins eftir hinn frábæra Jón
Kalman. Sá lestur svalaði áhuga mínum á sagnfræði
og lífsháttum fólks til sveita og harðri lífsbaráttu og
gerði mig sérlega áhugasaman um Vestfirði þar sem
ég reyndar sit nú í húsi við Mjóafjörð.
Skáktyrkjann eftir Robert Löhr las ég á síðasta
ári og var mikil skemmtilesning og jafnframt fróð-
leikur. Vissi ekkert um þetta fyrirbrigði og gaman að
lesa um yfirstéttina í Evrópu á seinni hluta 18. aldar
og hversu peningasukk og svall er tímalaust.
Söngur Akkilesar eftir Madeline Miller er einstök saga þar
sem ástir þeirra Akkilesar og Patróklusar fá uppreisn æru þrátt fyrir
að talað og skrifað hafi verið í kringum það í árþúsund. Sannarlega
djarft af höfundi en samt svo sjálfsagt fyrir nútímalesandann.
Sæmd eftir Guðmund Andra heillaði mig nú um jólin. Einstakur
stíll sem gerir mann svo heillaðan af orðunum sjálfum að maður miss-
ir þráðinn. Enn og aftur svalar þetta áhuga mínum á íslenskum veru-
leika fyrri tima.
Mánasteinn eftir Sjón er mögnuð saga ungs manns. Persónu sem
gæti svo vel verið í nútímanum en höfundi tekst að gera alveg sjálf-
sagða í Reykjavík árið 1918. Ég tel að íslenskir höfundar geti alveg
skrifað um íslenska karlmanninn, nútíma meðalmann eða fornar
hetjur og gert þær ekki að minni manni þótt þeir kjósi að elska og
njóta kynbróður síns.
Í UPPÁHALDI
JAKOB JAKOBSSON
VEITINGAMAÐUR
Meðal nýlegra bóka sem veitingamaðurinn góði Jakob Jakobsson hefur
dálæti á eru Sæmd eftir Guðmund Andra og Mánasteinn eftir Sjón.
Morgunblaðið/Ernir
Sjón.