Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.02.2014, Blaðsíða 24

Heildar innflutningur á sætum
kartöflum frá Bandaríkjunum
Kíló
1.200.000
1.000.000
800.000
600.000
400.000
200.000
0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
188.647
1.117.829
Heimild: Hagstofan
Ó
hætt er að fullyrða að sann-
kallað æði hafi gripið um sig
varðandi sætar kartöflur hér á
landi og ekkert bendir til ann-
ars en að matvaran sé búin að festa sig
allrækilega í sessi,“ segir Örvar Karlsson,
sölu- og markaðsstjóri Banana ehf.
Hann segir vaxandi heilsumenningu
skýra þessa aukningu en flestir næring-
arfræðingar eru sammála um að sætar
kartöflur séu bæði næringarríkari og holl-
ari en hefðbundnar íslenskar kartöflur.
Örvar bendir á að vörur á borð við engi-
fer, grænkál og spínat séu einnig í mikilli
sókn. „Sætu kartöflurnar eru samt í algjör-
um sérflokki því alls voru meira en milljón
kíló flutt inn af þeim frá Bandaríkjunum á
síðasta ári. Þetta er gríðarlega mikil aukn-
ing frá fyrri tíð því þessi tala var eingöngu
188 tonn árið 2007. Það hefur orðið algjör
sprenging í þessum málaflokki .“
Ósáttur við verndartoll
Allir sem flytja inn sætar kartöflur frá
Bandaríkjunum þurfa að borga af þeim
30% toll. Þetta þykir Örvari einkennilegt
því almenna reglan er sú að borga þarf
10% toll af öllum grænmetis- og ávaxtavör-
um sem fluttar eru inn frá Bandaríkjunum.
„Við erum ekki að skilja af hverju það
þarf að vera 30% verndartollur eingöngu á
sætum kartöflum. Það er ótrúlegt að
leggja svona háan toll á jafn holla vöru, ég
gæti frekar skilið slíka neyslustýringu ef
um væri að ræða óheilsusamlegar vörur á
borð við sígarettur og sælgæti. Af hverju í
er þessi tollur við lýði og hvaða rök liggja
eiginlega þarna að baki?“
Lögfróðir álitsgjafar segja ríkið yfirleitt
leggja háa tolla á vörur til að vernda inn-
lenda framleiðslu eða til neyslustýringar frá
óheilsusamlegum vörum. Þannig reynir rík-
ið að vernda innlenda framleiðslu og einnig
að hafa áhrif á að fólk velji sér heilsu-
samlegar vörur. Háir tollar virðist því
skjóta skökku við í þessu tilviki þar sem
Íslendingar rækta ekki sætar kartöflur og
almennt séð eru þær taldar vera heilsu-
samleg vara. „Þetta er einfaldlega ekki
sama varan og íslenskar kartöflur. Íslend-
ingar eru ekkert að framleiða þessa vöru
hérlendis og því sé ég ekki rökin fyrir
þessu,“ segir Örvar.
Neytandinn borgar brúsann
Tollurinn hækkar óhjákvæmilega vöruverð
á sætum kartöflum að mati hans. „Við
munum halda áfram að flytja vöruna inn á
meðan hún selst. Neytandinn þarf hins
vegar að borga hærra verð fyrir vöruna
þar sem þessir tollar eru við lýði og það
segir sig sjálft að varan myndi lækka í
verði ef þessir tollar yrðu afnumdir. Þær
yrðu strax ódýrari út í búð í kjölfarið. “
Hann segir aðrar þjóðir í Evrópu ekki
borga jafn háa tolla fyrir sætar kartöflur
frá Bandaríkjunum. Hann hefur heimildir
fyrir því að stærsta heildsalan í Hollandi
greiði 3% toll fyrir vöruna en ekki 30% líkt
og tíðkast hér heima. „Þessi staða er ein-
faldlega fáranleg og ég sé ekki rökin fyrir
þessu.“
Egypski kúkurinn
Þórir Hrafnsson, upplýsingafulltrúi í at-
vinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu, segir
ekki um verndartolla að ræða varðandi
sætar kartöflur. Hann segir þær einfaldlega
vera tollfrjálsar frá löndum sem Ísland er
með fríverslunarsamning við.
Íslenskir innflytjendur hafa reynt að
flytja inn sætar kartöflur frá öðrum lönd-
um til að sleppa við að borga tollinn. Til-
raunir voru gerðar með innflutning á sæt-
um kartöflum frá löndum á borð við Spán,
Ísrael og Egyptaland.
„Allar slíkar tilraunir hafa einfaldlega
mistekist. Það hefur margsýnt sig að Ís-
lendingar vilja ekki kaupa aðrar tegundir
af sætum kartöflum en þá bandarísku.
Sætu kartöflurnar frá Egyptalandi eru til
dæmis lengri og mjórri og salan snarm-
innkar um leið og við tökum slíkar kart-
öflur inn. Við köllum þær egypska kúkinn í
gríni,“ segir Örvar og hlær.
„Íslenski markaðurinn vill eingöngu
bandarísku kartöflurnar því þær eru mun
stærri og fallegri. Við erum hér til að
þjóna viðskiptavinum okkar og þeir vilja
þessar stóru, þykku, sætu kartöflur og þess
vegna erum við að berjast fyrir því að
flytja þetta hingað inn þrátt fyrir þessa fá-
ránlegu verndartolla. Íslenska ríkið er aug-
ljóslega ekki að þjóna íslenskum neyt-
endum í þessu máli og ég kalla eftir
breytingum.“
ÍSLENDINGAR ERU ÆSTIR Í SÆTAR KARTÖFLUR
Sætari, hollari
og dýrari
INNFLUTNINGUR Á SÆTUM KARTÖFLUM FRÁ BANDARÍKJUNUM HEFUR
MARGFALDAST Á SÍÐAST LIÐNUM ÁRUM. ÞESSI ÞRÓUN ER HLUTI AF
HEILSUVAKNINGU LANDANS AÐ SÖGN INNFLYTJANDA EN HANN ER
MJÖG ÓSÁTTUR VIÐ HÁA TOLLA SEM RÍKIÐ LEGGUR Á VÖRUNA.
Jón Heiðar Gunnarsson jonheidar@mbl.is
24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23.2. 2014
Heilsa og hreyfing
„Hællyftan er með einfaldari æfingum sem til eru
og kannski einmitt þess vegna er hún ein þeirra
sem sárafáir gera nokkru sinni,“ segir Fannar Kar-
vel, íþróttafræðingur hjá Spörtu heilsurækt.
Æfingin vinnur að mestu leyti á aftanverðum
lærvöðum en tekur einnig á rassi, kálfa og baki
ásamt því að efla jafnvægið sé hún gerð án stuðn-
ingstækja. „Algengt er að megnið af þeim vöðv-
um sem liggja aftan á skrokknum fá mun minni at-
hygli heldur en hinir vöðvarnir sem sjást í
speglinum. Hvort sem um er að kenna sjálfhverfni
okkar eða vinnuaðstæðum skal ósagt látið en
hællyftan vinnur að því að bæta þetta ójafnvægi.“
Mikilvægt er að hafa hælinn eins nálægt rassi og
hægt er. „Reyndu að halda stöðunni í 15-45 sek-
úndur og endurtaktu tvisvar til þrisvar sinnum á
hvorn fót.
ÆFING DAGSINS
Hællyfta
1 Stattu upprétt/ur með lærin samsíða oghaltu þeim þannig í gegnum æfinguna. 2 Dragðu hæl hægri fótar eins nálægt rass-inum og mögulegt er. 3 Haltu í þann tíma sem þú hefur ætlað þérog slakaðu síðan rólega niður aftur. End-
urtaktu á hinum fætinum.
Morgunblaðið/Rósa Braga
Gæludýr eru ekki eingöngu krúttleg því þau geta einnig haft góð áhrif á heilsu. Ein rannsókn sýndi fram
á að katta- og hundaeigendur lifa lengur heldur en þeir sem ekki eiga gæludýr. Önnur rannsókn komst
að því að hægt er að minnka líkur á hjartaáfalli um þriðjung með því að eiga kött. Þriðja rannsóknin
sýndi að hundaeigendur eiga auðveldara með að takast á við stress og þunglyndi heldur en aðrir.
Fáðu þér gæludýr
* Valgeir Gauti Árnason vaxtarræktar-maður og þjálfari segist borða mikið af sæt-
um kartöflum.
* Ég borða sérstaklega mikið af þeimþegar ég er að skera mig mig niður fyrir vaxt-
arræktarmót því þá skiptir miklu máli að
borða orkuríkan og næringaríkan mat. Ég
borða þær frekar heldur en íslensku kartöfl-
urnar vegna þess að þær innihalda mun betri
kolvetni heldur en þær íslensku. Þessi flóknu
kolvetni ná að halda blóðsykrinum jöfnum og
góðum og veita mér orku fyrir daginn,“ segir
Valgeir.