Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.02.2014, Blaðsíða 50

50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23.2. 2014
J
óhanna Hjaltadóttir tekur brosandi á
móti mér á stigapallinum á heimili
sínu í Bústaðahverfinu. Þar hefur hún
búið síðustu 64 árin, frá árinu 1950, en
þau eiginmaður hennar heitinn, Björn
Helgason, voru meðal frumbyggja í
hverfinu. Tvær eða þrjár fjölskyldur voru á
undan. „Þá var engin verslun hérna en fljót-
lega kom skúr með helstu nauðsynjavörum.
Þetta var eins og að búa í sveit,“ segir Jó-
hanna. Hún er ern eftir aldri, ber það ekki
með sér að vera orðin 94 ára gömul. Létt í
lund sem á fæti og stálminnug. Sjónin hefur
þó daprast.
Jóhanna hefur lagað te og hellt upp á
kaffi, auk þess sem kökur eru á borðum.
„Ég baka alltaf svolítið,“ segir hún en okkur
til samlætis sitja í borðstofunni dóttir henn-
ar, Ásta Björnsdóttir, og dótturdóttir, Jó-
hanna Kristín Andrésdóttir. Sú síðarnefnda
fléttast með skemmtilegum hætti inn í sög-
una sem amma hennar er í þann mund að
segja mér.
Sú saga hefst á því herrans ári 1937. Þá
var Jóhanna tápmikil átján ára stúlka með
brennandi áhuga á umheiminum. Ein leið til
að svala forvitninni var að eignast pennavini
erlendis og um tíma skrifaðist Jóhanna á við
stúlkur í Færeyjum og Bandaríkjunum. Það
dugði þó ekki til og þegar hún frétti að gam-
all fjölskylduvinur, Jón Sveinsson rithöf-
undur, Nonni, væri um þær mundir staddur
í Japan ritaði hún honum bréf. „Afa mínum,
Gunnari Einarssyni, og Nonna varð vel til
vina og faðir minn, Hjalti Gunnarsson, og
bræður hans tveir voru um tíma í skóla hjá
Nonna í Danmörku. Jóhannes föðurbróðir
minn hélt alla tíð góðu sambandi við Nonna
og það var hjá honum sem ég fékk heim-
ilisfangið hans í Japan,“ segir Jóhanna.
Hitti Nonna á Íslandi
Sjálf hafði hún hitt Nonna árið 1930 þegar
ríkisstjórn Íslands bauð honum hingað í
heimsókn í tilefni af Alþingishátíðinni. Hann
kom þá í kaffi til foreldra hennar. Sem
kunnugt er kom Nonni aðeins tvívegis til Ís-
lands eftir að hann flutti utan þrettán ára
gamall, 1894 og 1930.
Nonni svaraði fyrirspurn Jóhönnu um hæl,
eins og heiðursmanna er von og vísa, og
varðveitir Jóhanna það bréf á góðum stað.
Dregur það upp af þessu tilefni. Í bréfinu,
sem Nonni ritar á ensku, þakkar hann Jó-
hönnu fyrir að skrifa sér og biður fyrir góð-
ar kveðjur til föður hennar sem hann man
vel eftir. Þá þakkar hann hlý orð um bækur
sínar og tekur vel í erindið. Lofar að leggja
sig fram um að koma Jóhönnu í samband við
japanska stúlku eða stúlkur með pennavin-
skap í huga. Fram kemur í svari Nonna að
hann muni halda sig við það kyn, hitt sé ekki
viðurkvæmilegt þar eystra.
Jóhanna hlær þegar þetta ber á góma.
„Ég man ekki hvernig ég orðaði það í bréf-
inu en eflaust hef ég óskað eftir því að kom-
ast í samband við japönsk ungmenni óháð
kyni. Samt var ég aðallega að hugsa um
stúlkur.“
Nonni stóð við orð sín. Snemma árs 1938
barst Jóhönnu bréf sem hún varðveitir líka.
Það hefst á þessum orðum:
„Kæra Jóhanna!
Eflaust ertu hissa að heyra frá stúlku sem
býr svona langt frá Íslandi. Og þó, þar sem
frændi þinn, séra Sveinsson, lagði til að jap-
önsk stúlka skrifaði þér. Það gleður mig að
ég skuli hafa orðið fyrir valinu. Mig langar
Vinkonur í
76 ár en hafa
aldrei hist
FYRIR 76 ÁRUM HAFÐI JÓN SVEINSSON, NONNI, MILLIGÖNGU UM AÐ
KOMA Á PENNAVINSKAP MILLI TVEGGJA UNGLINGSSTÚLKNA, JÓHÖNNU
HJALTADÓTTUR Í REYKJAVÍK OG YOKO MATSUKUMA Í TÓKÝÓ. VINÁTTA
ÞEIRRA HEFUR STAÐIÐ FRAM Á ÞENNAN DAG. ÞÆR HAFA ÞÓ ALDREI HIST
EN Á LIÐNU ÁRI FÓR DÓTTURDÓTTIR JÓHÖNNU, JÓHANNA KRISTÍN
ANDRÉSDÓTTIR, AÐ FINNA YOKO Í JAPAN.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Jóhanna Kristín Andrésdóttir
og amma hennar, Jóhanna
Hjaltadóttir, með bréf, kort og
myndir sem vitna um vináttu
Jóhönnu og Yoko Matsukuma
öll þessi ár.
Ógleymanleg stund á hjúkrunarheimilinu í Tókýó síðastliðið haust. Mayuko, dótturdóttir Yoko,
Yoko Matsukuma sjálf, Nína Margrét Bessadóttir og Jóhanna Kristín Andrésdóttir.
Viðtal
Sérafslættir (-10 kr. í fyrsta skipti, -10 kr. á afmælisdaginn og -15 kr. í 10. hvert skipti) koma ekki til viðbótar við aðra afslætti eða önnur viðskiptakjör. Nánar á ob.is.
Til að safna Vildarpunktum Icelandair með ÓB-lyklinum þarf að hafa hann tengdan Visa Icelandair, American Express vildarkorti eða Einstaklingskorti Olís.
Nánari upplýsingar eru á ob.is/Vildarkerfi.
-15kr.