Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.08.2014, Qupperneq 22

Árbæjarlaug líkt og aðrar laugar landsins býður
upp á góðar sundbrautir og góða potta.
Morgunblaðið/Eggert
Átak er í eðli sínu tímabundið ástand þar
sem við setjum okkur markmið til skemmri
tíma. Þau geta verið góð byrjun en koma
aldrei í staðinn fyrir lífstílsbreytingu. Þegar
breytt er um lífstíl getur verið gott að gera
það í litlum skrefum þar sem við skiptum út
óheilbrigðum hlut fyrir heilbrigðan. Auðvelt
er t.d. að byrja á því að venja sig á að drekka
vatn með öllum mat í stað djúsa eða gos-
drykkja. Göngum eða hjólum einu sinni í viku
í vinnuna og fjölgum svo skiptunum hægt og
rólega. Skiptum út hluta af sjónvarpstím-
anum fyrir göngu- eða hjólreiðatúr. Þá er
ódýrt og skemmtilegt að fara í sund og hitta
fólk í pottinum eftir nokkrar sundferðir í
lauginni. Félagsskapurinn er nefnilega ekki
síður mikilvægur en hreyfingin.
BETRI HEILSA OG LÍÐAN
Tökum eitt lítið
skref í einu
Enn er nóg eftir af sumrinu og ekki of seint að
draga fram hjólið og skella sér í hjólaferð.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Vetur, sumar, vor eða haust. Það er alltaf hægt
fara út í göngutúr í góðum félagsskap.
Morgunblaðið/Ómar
22 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.8. 2014
Heilsa og hreyfing
I
lmurinn af heilsuolíum tekur á móti gest-
um í sjúkra- og heilsuþjálfun Hannesar
Péturs Jónssonar við Hraunteiginn í
Reykjavík. Staðsetningin er í stíl við
reksturinn, en Hraunteigurinn er falleg og
róleg gata í grónu hverfi og því viðeigandi að
ilmurinn og andrúmsloftið hjá Hannesi bjóði
þig velkominn og í bland við umhverfið færi
spennustigið niður um nokkur þrep. Augljóst
er að bæði kyrrðin og fagmennskan ráða hjá
honum för enda kemur Hannes rólegur fram
með bros á vör og kveður skjólstæðing sinn
með ráðleggingum og hvatningu áður en
hann býður nýjan gest velkominn.
Heilsan er honum hugleikin og í há-
skólanámi sínu fékk hann sérstakan áhuga á
tengslum hreyfingarleysis og sjúkdóma. „Al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunin áætlar að
rúmlega þrjár milljónir einstaklinga deyi ár-
lega vegna hreyfingarleysis,“ byrjar Hannes
á að segja og vísar til aukinnar tæknivæð-
ingar og velmegunar sem einnar af orsökum
hreyfingarleysis. „Margir láta það eftir sér
að keyra út í búð og á milli staða í stað þess
að hjóla eða ganga. Velmegunin er góð en
eigum við ekki að reyna að venja börnin
okkar á, og um leið okkur sjálf, að ganga
styttri vegalengdir í stað þess að hoppa allt-
af upp í bíl?“
Drögum úr langvinnum sjúkdómum
Heilsan er ekki alltaf í okkar eigin höndum
en þó miklu oftar og að meira leyti en við
mörg teljum. Draga má verulega úr líkum á
langvinnum sjúkdómum með heilbrigðu líf-
erni og segir Hannes hreyfinguna skipta þar
sköpum. „Hreyfingarleysi hefur mikil áhrif á
flesta langvinna sjúkdóma. Helst má nefna
krabbamein, þunglyndi, beinþynningu, syk-
ursýki og hjarta- og æðasjúkdóma. Svo má
ekki gleyma þeim ávinningi sem hreyfing
hefur í för með sér, til að mynda meiri lífs-
gæðum, sterkari vöðvum og minni fallhættu
hjá eldra fólki,“ segir hann og teygir sig í
möppu sem liggur nálægt honum en virðist
ekki finna það sem hann er að leita eftir.
„Ég hlýt að hafa tekið með mér heim gögnin
sem ég ætlaði að sýna þér, en það eru slá-
andi tölur um tengsl langvinnra sjúkdóma og
hreyfingarleysis. Mig minnir t.d. að 23 pró-
sent krabbameina í dag séu rakin til hreyf-
ingaleysis og 30 prósent hjarta- og æða-
sjúkdóma. Það er allt of mikið þegar svo
auðvelt er að draga verulega úr líkunum
með aukinni hreyfingu.“
Einstaka göngutúr er ekki nóg að mati
Hannesar heldur þarf hreyfingin að vera
regluleg til að bæta og viðhalda heilsu.
„Ávinningurinn er svo mikill og við þurfum
ekki að fórna nema hálftíma á dag fimm
sinnum í viku. Margir eyða meiri tíma fyrir
framan sjónvarpið á einni kvöldstund. Förum
þá heldur í góðan hálftíma göngutúr sem
bætir heilsuna, því regluleg hreyfing styrkir
hjartavöðvann, sem orsakar lægri
hjartsláttartíðni og þannig minnkar álag á
hjartað. Blóðþrýstingur lækkar, líkaminn
nýtir blóðsykurinn betur og góða kólesterólið
eða HDL hækkar. Hreyfing heldur okkur
líka frekar í kjörþyngd og minnkar þannig
álag á stoðkerfið.“
Ný viðmið um hreyfingu og heilsu
Regluleg hreyfing er í hugum margra aðeins
áunnin á fullri ferð í líkamsræktarsalnum
eða í kappleikjum og keppnum. Hver ætti að
stíga upp úr sófanum til að eiga hættu á
hjartaáfalli kófsveittur í tækjasal
líkamsræktarstöðvar eða úti á hlaupum?
Hannes hlær að þessum hugmyndum og
segir þær gamaldags og úr sér gengnar.
„Hreyfing á að vera skemmtileg og miða við
getu okkar og heilsu hverju sinni, ekki vera
puð og leiðindi. Áður fyrr var talið að til
þess að viðhalda og bæta heilsu þyrfti fólk
að hreyfa sig af mikilli ákefð sem kallar á
svita og mæði en seinna hefur komið í ljós
að hreyfing af miðlungsákefð, t.d. ganga eða
hjólreiðar, gerir okkur líka gott þó að áhrifin
séu minni. Nýjustu leiðbeiningar frá alþjóða-
heilbrigðismálastofnunum mæla með því að
fullorðnir einstaklingar hreyfi sig í 30 mín-
útur í senn, fimm daga vikunnar, af miðl-
ungsákefð eða nái 75 mínútum á viku af mik-
illi ákefð,“ segir Hannes og ráðleggur fólki
að vera ekki að telja mínúturnar. „Aðal-
atriðið er að hreyfa sig reglulega og gera
hreyfingu að lífsstíl.“
Óttumst ekki sérfræðingana
Til Hannesar leitar fjöldi fólks sem hefur
ekki hreyft sig í lengri tíma og er komið úr
allri þjálfun. Þá skiptir mestu að sögn Hann-
esar að fara rólega af stað og hjálpa að
greina hreyfiþörf og getu fólks. „Það getur
verið gott að láta lækni, sjúkraþjálfara eða
annað heilbrigðisstarfsfólk fara yfir heilsuna
áður en haldið er af stað. Hjá læknum er
gott að fara af og til í almenna læknisskoðun
og sjúkraþjálfari getur metið ástand stoð-
kerfisins. Við viljum greina áhættuþætti sem
fyrst í stað þess að vera að vinna með fólk
eftir að eitthvað kemur upp á.“ Hannes seg-
ist kannast of vel við það að fá til sín ein-
staklinga sem hafi ætlað sér of mikið á
skömmum tíma. „Leyfðu sérfræðingum að
hjálpa þér að komast af stað eftir langa bið,
það er engin skömm að því. Gerum líka
hreyfingu að hluta af daglegu lífi okkar, t.d.
með því að ganga eða hjóla í vinnu. Hjól-
reiðar og gönguferðir eru líka bæði einfaldar
og ódýrar.
GERUM HREYFINGU HLUTA AF DAGLEGU LÍFI
Tengsl hreyfingar-
leysis og sjúkdóma
Hannes Pétur Jónsson sjúkraþjálfari hefur hjálpað mörgum að komast af stað eftir langt tímabil
hreyfingarleysis. Hann segir mikilvægt að hreyfing sé hluti af daglegu lífi t.d. hjóla eða ganga í vinnu.
Morgunblaðið/Þórður
* Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin áætlarað rúmlega þrjár milljónir einstaklinga deyi
árlega vegna hreyfingarleysis.
Hálftíma göngutúr fimm sinnum í viku get-
ur dregið verulega úr líkum á langvinnum
sjúkdómum.
HANNES PÉTUR JÓNSSON SJÚKRAÞJÁLFARI HEFUR RANNSAKAÐ HREYF-
INGU ÍSLENDINGA OG KYNNT SÉR VEL TENGSL HREYFINGARLEYSIS OG
SJÚKDÓMA, EN DRAGA MÁ VERULEGA ÚR LÍKUNUM Á LANGVINNUM
SJÚKDÓMUM MEÐ AUKINNI HREYFINGU.
Vilhjálmur A. Kjartansson vilhjalmur@mbl.is
Sýnt hefur verið fram á það að þeir sem borða morgunmat þjást síður af offitu en hinir sem
sleppa morgunmatnum. Þeir sem ekki hafa tíma til að elda ofan í sig á morgnana ættu að skella
í einn hafragraut á kvöldin og setja inn í ísskáp. Til er fjöldi sniðugra uppskrifta á netinu að
köldum hafragraut og má bæta í hann epli, banana eða öðrum ávöxtum.
Hvað leggjum við okkur til munns?