Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.08.2014, Blaðsíða 47

* Þarna er maður allt íeinu í einhverjumalvöru heimi og verður að
útiloka Snapchat og
Facebook ætli maður að
meðtaka upplýsingarnar
sem kennarinn setur
fram. Það er mjög auðvelt
að detta út í fyrirlestrum.
Það er ekki bara ég, þetta
á við um mjög marga.
Það er ekki bara ég, þetta á við um mjög
marga.“
Spurning um sjálfsaga
Þegar allt kemur til alls segir hann þetta í
raun bara spurningu um sjálfsaga. „Þegar
maður er í megrun er erfitt að hafa nammi
allt í kringum sig. Þetta er sami hluturinn.
Athyglisbresturinn háir mér auðvitað en
maður vinnur bara úr þessu.“
Vífill býr að góðri fyrirmynd í kærustu
sinni sem hefur ekki átt í neinum erfiðleik-
um með að loka sig af tímunum saman til að
læra en hún leggur stund á sálfræðinám við
Háskóla Íslands. „Ég dáist að henni,“ segir
hann, „hún er mjög öguð. Mér finnst raunar
eins og stelpur eigi auðveldara með að ein-
beita sér lengi í einu en strákar, þó ég átti
mig ekki á ástæðunni.“
Birtingarmyndirnar eru margar og Harpa
bendir á að nemendur vanti til dæmis í iðn-
nám. „Getur verið að það sé vegna þess að
iðnnám krefst mikillar einbeitingar og þolin-
mæði?“
Snjallsíminn er snar þáttur í lífi íslenskra
ungmenna, sem sum hver líta varla upp úr
honum. Vífill kveðst oft þurfa að taka af-
stöðu til þess þegar hann fer út, eins og að
borða með kærustunni sinni, hvort síminn
eigi að vera með eður ei. Stemningin er allt
önnur með en án síma.
Í þessu samhengi rifjast upp fyrir höfundi
þessarar greinar að hann var staddur í brúð-
kaupi ekki alls fyrir löngu. Sneri baki í
næsta borð og furðaði sig á því að ekki
heyrðist bofs frá borðinu, sem sætti tíð-
indum því greinarhöfundur vissi ekki betur
en það væri fullmannað. Þegar hann sneri
sér við til að kanna þetta blasti kómísk sjón
við: Allir við borðið voru í snjallsímanum, að
hamast við að hafa samskipti við einhverja
allt aðra en voru á staðnum.
Málótti út, dómharka inn
Margt hefur breyst með tilkomu samskipta-
miðla, eitt af því er málótti. Úr honum hefur
dregið, að dómi Hörpu. „Einu sinni var því
haldið fram að margir þyrðu ekki að tjá sig
vegna þess að þeir væru hræddir um að tala
rangt mál. Segja „mér langar“ og svo fram-
vegis,“ segir hún. „Þetta er örugglega úr sög-
unni, núna lætur fólk bara vaða. Það er já-
kvætt að tæknin hafi unnið á málótta, enda
lærir fólk yfirleitt mest á mistökum sínum, en
á móti kemur að hömluleysi er orðið meira en
áður. Fólk tjáir sig óhikað um allskonar hluti
og gerist á köflum mjög dómhart, jafnvel um
efni sem það veit lítið eða ekkert um.“
Mæðginin eru sammála um að útilokað sé
að spá fyrir um áhrif tækninnar á hegðun
okkar mannanna í framtíðinni. „Ég er 54 ára
og ólst upp við sveitasíma og heimarafstöð
meðan foreldrar mínir bjuggu í Kelduhverfi,“
segir Harpa hlæjandi.. „Sveitaskólinn var í
tvær vikur í senn og síðan vorum við heima í
tvær vikur að læra. Á þeim tíma hvarflaði
ekki að nokkrum manni að tækniþróun yrði
með þeim hætti sem raun ber vitni. Þess
vegna er vonlaust að sjá fyrir hvað verður
eftir tíu, tuttugu ár.“
Á þeim nótum er mál að linni, Vífill þarf
að beina athygli sinni annað. Fyrir þá sem
eru að velta því fyrir sér greip hann bara
einu sinni til snjallsímans meðan á samtalinu
stóð. Meðan móðir hans hafði orðið.
Eiður Svanberg er löngu sofnaður.
Mæðginin Vífill Atlason og
Harpa Hreinsdóttir eru
sannfærð um að „áunninn
athyglisbrestur“ sé ekki ein-
angrað fyrirbæri. Eflaust geta
margir speglað sig í reynslu
Vífils. Ekki síst yngra fólk.
Morgunblaðið/Eggert
17.8. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47
Spjaldtölvur eru í auknum mæli að ryðja
sér til rúms í kennslu. Harpa varar við
þeirri þróun og vísar til danskra rann-
sókna sem benda til þess að nemendum
sem styðjist við spjaldtölvur í námi gangi
verr en öðrum.
Tilraun af þessu tagi hefur verið gerð í
grunnskólanum í Hvalfjarðarsveit. Nið-
urstaðan er þessi:
„Okkar reynsla er sú að nemendur á
yngri stigum eru meðtækilegri fyrir
þessari nýju tækni en þeir eldri,“ segir á
heimasíðu verkefnisins, ipadhval-
fjardarsveit.com. „Nemendur á ungl-
ingastigi hafa óskað eftir því að „hefð-
bundin“ kennsla verði notuð í meiri
mæli og margir óska eftir því að fá að
skila verkefnum upp á gamla mátann.
Við höfum leyft þessum nemendum að
gera slíkt og ekki staðið í vegi fyrir því
að þeir fái að læra á þann hátt sem þeim
þykir þægilegastur.“
Mælt er með því að þeir sem eru að
velta því fyrir sér að spjaldtölvuvæða
skóla eða bekki byrji á til dæmis miðstigi
í staðinn fyrir unglingastigi.
Spjaldtölvan
dregur úr árangri
Athyglisbrestur er meðfædd þroska-
truflun vegna afbrigðilegs taugaþroska,
samkvæmt alþjóðlega viðurkenndum
skilgreiningum og þarf að hafa komið
fram fyrir tólf ára aldur, að sögn Mál-
fríðar Lorange, sálfræðings. „Röskunin
þarf því að hafa verið til staðar frá unga
aldri til þess að við greinum hana sem
athyglisbrest. Undantekning er þó þegar
einkenni koma fram eftir alvarleg veik-
indi sem hafa áhrif á miðtaugakerfið,
bæði hjá börnum og fullorðnum,“ segir
Málfríður.
Henni er ekki kunnugt um rannsóknir
sem benda til þess að ofnotkun snjall-
síma og annarra tölvunotkunar leiði til
athyglisbrestsröskunar.
Athygli okkar mjög næm
Eigi að síður skilur Málfríður vel hvað
Vífill Atlason er að fara og segir hann
alls ekki vera á villigötum með sínar
pælingar. „Athygli okkar er mjög næm
fyrir ytra og innra áreiti. Ef maður er
kvíðinn, stressaður, þreyttur eða bara
illa sofinn er athyglin ekki upp á sitt
besta. Þegar fólk veikist eru athygli og
nýminni oft það fyrsta sem lætur und-
an,“ segir Málfríður.
Nám kallar á einbeitingu og í tilviki
flestra fulla einbeit-
ingu. „Það segir sig
sjálft að þegar mað-
ur er að læra getur
maður ekki verið að
gera þúsund aðra
hluti á meðan, ætli
maður að ná ár-
angri í náminu. Hug-
urinn ræður ekki við
það að gera of
marga hluti í einu
og vera stöðugt á
útopnu. Að lesa bók er í raun ekkert frá-
brugðið því að keyra bíl. Við erum ekki í
símanum á meðan. Fólk er auðvitað
misflinkt í því að skipta athygli sinni en
til lengdar stundar enginn nám með
þessum hætti,“ segir Málfríður.
Hún bætir við að hraðinn í samfélag-
inu og fjölbreytt og flókin áreiti sem
dynja stöðugt á ungu fólki sé áhyggju-
efni. Það sé streituvaldandi og hætta á
yfirkeyrslu. „Í þessu tilviki myndum við
þó varla tala um áunninn athyglisbrest
en frekar sem almenn og skiljanleg við-
brögð við of miklu áreiti. Með breyttum
venjum, til dæmis að takmarka áreitin
og bættri námsteikni ættu einkennin að
ganga til baka.“
SKILGREININGAR Á ATHYGLISBRESTI
Meðfædd þroskatruflun
Málfríður Lorange