Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.11.2014, Qupperneq 13

23.11. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13
Eyjafirði en þessi 100 sem voru
eftir um 1940 héldu sig á slóðunum
norðan við Vatnajökul þar sem þau
voru að mestu óáreitt.“
Á þessum tíma urðu ákveðin skil,
sett voru ný lög og fyrsti hrein-
dýraeftirlitsmaðurinn ráðinn: Frið-
rik Stefánsson, bóndi á Hóli í
Fljótsdal.
Of margir tarfar
„Friðrik áttaði sig á því að tarfar í
hjörðinni voru orðnir of margir og
fékk ráðherraleyfi til að hefja
tarfaveiðar. Hann stjórnaði þeim
og naut aðstoðar ýmissa góðra
manna úr sveitunum. Þessar að-
gerðir, skipun eftirlitsmanns og
stýrð veiði, urðu til þess að hrein-
dýrastofninn rétti mjög hratt úr
kútnum og 1954 var veiðileyfum út-
hlutað til sveitarfélaga í fyrsta
skipti.“
Aðalsteinn á Vaðbrekku hóf
hreindýraveiðar ungur sem fyrr
segir, og var einmitt einn þeirra
sem tóku þátt í tarfaveiðunum með
Friðriki. „Þar voru líka heið-
ursmenn eins og Gunnar A. Gutt-
ormssson frá Litla-Bakka, Gutt-
ormur Sigbjarnarson jarðfræðingur
og Þorgils bóndi frá Sökku í Svarf-
aðardal. Þegar ég áttaði mig á
þessu fannst mér svo dýrmætt að
vera samtíðarmaður veiðimanna
sem þekktu upphaf hreindýraveiða
þegar þær hófust á ný á 20. öldinni
að ég yrði að ná frásögnum þeirra.
Sumir þeirra eru enn að; Axel, sem
er fæddur 1928, fór til dæmis með
syni sínum og dóttursyni á hrein-
dýraveiðar í haust og Gunnar A.
Guttormsson, sem er ári yngri, var
leiðsögumaður veiðimanna á liðnu
hausti. Þá er Aðalsteinn enn að.
Hreindýraveiðar hljóta því að gera
manni gott!“
Hugmynd Guðna var fyrst og
fremst að skrá frásagnir þessara
mannna „en ég fór líka í gegnum
heimildir og las mér til um fyrir-
komulag sjálfra veiðanna og hvern-
ig þær hafa þróast frá því dýrin
voru friðuð fyrstu áratugi 20. aldar.
Á árum áður keyptu menn leyfi af
hreindýraeftirlitsmönnum og á
tímabili voru líka stundaðar svo-
kallaðar bændaveiðar þegar leyfum
var úthlutað til sveitarfélaga. Það
var ekki fyrr en árið 2000 að öll
hreindýraleyfi voru seld sport-
veiðimönnum. Ég reyni að ná utan
um þessa sögu og svo tala ég líka
við yngri veiðimenn.“ Til dæmis
Sigurð Aðalsteinsson sem áður var
nefndur. „Hann er með reyndustu
leiðsögumönnum, mjög næmur og
glöggur veiðimaður.“
Ævintýri
Guðna finnst veiðarnar og allt sem
þeim tengist heillandi. „Eitt orð
nær yfir allt þetta: Ævintýri. Það
er allt heillandi við veiðarnar: fé-
lagsskapurinn, náttúran, ferðalagið
um óbggðarnar og það að kynnast
landinu og fólkinu sem ég hef
kynnst. Að maður tali ekki um
hreindýrakjötið sem er hreinlega
besti matur sem maður fær. Af-
burðagóður. Það er veisla alla daga
þegar hreindýraafurðir eru á borð-
um. Enda segir Pálmi Gestsson
leikari í bókinni að hreindýrin
drekki hreinasta vatnið, andi að sér
hreinasta loftinu og éti hreinasta
gróðurinn! Að vísu er spurning
hvort þetta hafi átt við í haust, eft-
ir að gosið hófst í Holuhrauni, en
ég hef reyndar trú á því að dýrin
forði sér og leiti á aðrar og betri
slóðir.“
Guðni ítrekar að það séu ekki
einungis veiðarnar sjálfar sem
menn sækist í. Eins og Pálmi
Gestsson leikari segir í viðtali við
Guðna í bókinni:
„Það að fara á hreindýr er ekki
síst það að fara til Sigga. Hann er
svo mikill karakter. Maður verður
að fara í Vaðbrekku einu sinni á ári
til að nærast andlega. Það er eitt-
hvað það skemmtilegasta sem ég
geri að hitta þá feðga, Sigurð og
Aðalstein. Ef það þarf að stoppa
einhvern upp í framtíðinni þá er
það Sigurður Aðalsteinsson frá
Vaðbrekku!“
Sæunn Marinósdóttir, sem rætt er við í bókinni, fór í ævintýraferð til Grænlands í sumar og
veiddi þar þennan fallega hreintarf í Breiðafirði. Hún veiddi fyrst hreindýr 2003, á Grænlandi.
Guðni ásamt Hallfreði Emilssyni, vini sínum og veiðifélaga til
margra ára. Hallfreður dó í haust og bókin tileinkuð honum.
Ljósmynd/Stefán Hrafn Magnússon Ljósmynd/Sigurður Aðalsteinsson
Margir mættu í vikunni í Vinahúsið
Grund í Grundarfirði þegar haldið
var upp á fimm ára afmælið þar.
Vinahúsið, sem hefur aðsetur í Sögu-
miðstöðinni við Grundargötu, er opið
á mánudögum og miðvikudögum og
stendur deild Rauða krossins í
Grundarfirði að starfseminni.
„Starfsemin hefur sannað gildi
sitt. Hingað kemur 10 til 15 manna
hópur, fólk frá tvítugu til áttræðs
sem vill skapa sér betri aðstæður í
lífinu. Vantar félagsskap og vill vera
virkt í daglegu lífi. Hér er föndrað,
pússlað, prónað, teiknað, lesið og svo
framvegis. Þá höfum við fengið góða
fyrirlesara, svo sem sálfræðinga og
lækni,“ segir Steinunn Hansdóttir
sem er í forsvari fyrir Vinahúsið.
Starfsemina segir hún ætlaða öllum
sem hafa helst úr lestinni, vegna til
dæmis veikinda, slysa eða atvinnu-
missi.
„Hingað geta allir komið á sínum
eigin forsendum,“ segir Steinunn.
Þá er í Grundarfirði, í tengslum við
Rauða krossinn svonefnd Karlakaffi
alla þriðjudaga í húsi verkalýðs-
félagsins. Umsjón með því hefur
Móses Geirmundsson.
GRUNDARFJÖRÐUR
Morgunblaðið/Gunnar Kristjánsson
Virk í Vinahúsinu
Steinunn Hansdóttir er í
forsvari í Vinahúsinu vestra.
Bæjarráð Fjarðabyggðar hefur ákveðið að semja við
fyrirtækið VHE um byggingu leikskóla í Neskaup-
stað. Tvö tilboð bárust, bæði yfir kostnaðaráætlun.
Hún hljóðaði upp á 479 milljónir en VHE bauð 514.
Ný leikskóli í Neskaupstað
Fyrsta sunnudag í aðventu, 30. nóvember, verða 90 ár frá
stofnun KFUM & K í Vestmannaeyjum. Af því tilefni verð-
ur öllum velunnurum félagsins boðið til poppmessu í
Landakirkju í kvöld, sunnudagskvöldið 23. nóvember.
Poppmessa KFUM & K í Eyjum
Sigrún Aðalsteinsdóttir frá
Vaðbrekku í Hrafnkelsdal er
að öllum líkindum fyrsta
kona á Íslandi sem skaut
hreindýr. Sig-
rún, alltaf köll-
uð Sída, hefur í
áratugi búið á
Akureyri.
Í bók Guðna
segir hún frá
smalaferð
ásamt Að-
alsteini bróður
sínum, Danna, að sumarlagi
á síðari hluta fimmta áratug-
arins, þegar hún var ungling-
ur, líklega 16-18 ára. Danni
hafði þá þegar fellt nokkur
hreindýr þótt ungur væri að
árum, tveimur árum yngri
en Sída. Þau voru með riffil
með sér að vanda, sem
þótti eins gott ef rekist væri
á ref, slasaða kind eða illa
leikið lamb eftir hrafn eða
ref. Þau sáu hreindýrahjörð
og eftir að Danni hafði
skotið tvö dýr sagði Sída við
hann: „Nú er komið að
mér,“ og tók riffilinn af
bróður sínum. „Ég var
hundvön að skjóta, það var
ekki málið,“ segir hún við
Guðna Einarsson. Sída hlóð
riffilinn, miðaði á eitt dýrið,
skaut og það féll steindautt,
segir Guðni í bókinni.
Þetta er eina hreindýrið
sem Sigrún Aðalsteinsdóttir
hefur veitt um ævina.
FYRSTA KONAN
Komið
að mér
Sigrún
Aðalsteinsdóttir
Smiðjuvegi 9, 200 Kópavogi ■ Sími 535 4300 ■ axis.is ■ Opið: mán. - fös. 9:00 - 18:00
Fataskápur
Hæð 2100 mm
Breidd 800 mm
Dýpt 600 mm
Tegund: Strúktúr eik
TIL Á LAGER
S KÁPATI LB OÐ
Verð58.900,-m. vsk.