Stígandi - 01.10.1946, Page 79

sjálfum og jafnvel Ravic vini hans nauð-
synlegt jafnvægi til að geta tekið hinu
ömurlega flóttamannah'fi með rósemd —
að því er heimurinn fær að sjá. Allar
þessar persónur eiga sér hliðstæður í
fyrrncfndum sögum Remarques, aðal-
söguhetjuuni í liverri fyrir sig svipar að
mjög miklu til Ravics: Sterk persónu-
gerð brostin inn að kjarna við átök
feiknlegra örlaga, en þrátt fyrir allt er
gullið heilt, og á stundum svo bjart og
skínandi, að auðsæ er hin bjargfasta trú
höfundar á mannveruna, þrátt fyrir allt,
þrátt fyrir villuspor hennar, þrátt fyrir
niðurlægingu hennar og óteljandi af-
glöp. Joan Madou svipar einnig um
margt til fyrri kvenlýsinga Remarques,
t. d. I’at í Drei Kaineraten. Þó er Joan
mun jarðneskari, iiún er hin svipula
jörð, moldin, Pat hinn fagri himin. En
það er meir stigs en eðlismunur á þess-
um tveim kvenlýsingum. Boris Morosow
minnir um ýmislegt á Willy vin okkar
úr Tíðindalaust af vesturvígstöðvunum
og Vér héldum heim.
Hins vegar er Rolande, stjórnandi
vændiskvennahússins, ný kvengerð hjá
Remarque og næsta vel dregin.
Hér yrði of langt mál að skýra svo
nokkru nemi frá efni sögunnar, sem er
hið margbreytilegasta. Sá lesandi, sem
vill gcta gleymt sér og umhverfi sínu
yfir bók, mun höndla það hnoss við
lestur Sigurbogans, sá, sem hefir yndi af
margslungnum persónulýsingum, fær
þar einnig notið þess, sá, sem leitar feg-
urðar í lestri bókar, mun ekki leita til
einskis í bókum Remarques, ef hann er
þá ekki of kreddubundinn sjálfur, og sá,
sem leitar fróðleiks, mun einnig finna
hann. Að vísu má kannske segja, að sá
fróðleikur, sem Remarque miðlar, sé oss
íslendingum framandi og næsta fjarlæg-
ur, oss, sem viljum ekkert af ófriði vita
og djöfulleik hans. En það er cinu sinni
sitt hvað oft að vilja og verða, og svo
hefir oss einmitt farið í nýafstaðinni
styrjöld.
Þýðing bókarinnar virðist gerð af ein-
stökum lipurleik og smekkvísi. Eflaust
mætti að vísu að nokkrum smáatriðum
finna, en slíkt hverfur alveg í heildar-
svip þýðingarinnar. sem er, eins og áður
er sagt, einstaklcga viðfelldin og látlaus.
W. Somerset Maugham: Svona var
það. Brynjólfur Sveinsson íslen/.k-
aði.
Somerset Maugham hcfir á einum stað
gefið sjálfur þann mælikvarða, sem
liann telur, að leggja beri á skáldsögur.
Hann segir:
„Ég lít svo á, að það sé nægilegt fyrir
skáldsagnahöfund að vera góður skáld-
sagnahöfundur. Honum ber engin nauð-
svn til að vera spámaður, predikari, pól-
itikus eða ieiðandi hugsuður. Bókmennt-
ir eru list, og hlutverk listarinnar er
ekki að fræða án jress að skemmta. Þetta
viðurkenna víst ekki allir, en það mun
stafa af því, að sá hugsunarháttur er all-
útbreiddur, að það sé ekki viðeigandi að
láta sér þykja gaman að einhverju. En
þctta er vitleysa. Öll skemmtun er góð.
En það eru sumar skemmtanir þannig,
að þær hafa óþægileg eftirköst, sem forð-
ast bcr. Með árum og reynslu er það
scm betur fer æ auðveldara. Og svo er
auðvilað til bæði vitkandi og heimsk-
andi skemmtanir. Ég leyfi mér að full-
yrða, að lestur góðrar skáldsögu er ein
sú skemmtun, sem skipar flokk þeirra,
sem mest vitkandi áhrif hafa á mann."
Maughain hefir náð langt á þeirri
braut að gera skáldsögur sínar skemmti-
legar og um leið „vitkandi". Hér á landi
sem víðar hefir hann náð miklum \ in-
sældum. Hann cr snjall að finna efni úr
margvíslegu umhverfi og klæða það í
slíkan búning, að það nær hug og hjarta
lesandans. Oftast sækir Maugham efni
sitt í líf samtíðar sinnar, en í Svona var
það og er það enn bregður hann af
venju. Aðalpersónur sögunnar eru Ma-
chiavelli, stjórnmálamaðurinn, og rit-
höfundurinn, og Caesar Borgia, ævin-
STÍGANDI 317