Hrund - 01.12.1967, Blaðsíða 10

Einn giugginn í Þjóðminjasafninu.
allan fram, leggja alla sína hugsun og orku í
viðfangsefnin.
- A hinn bóginn vildi svo heppilega til
fyrir mig, að vísindastörf eru ekki bundin
einu landi; manninum mínum bauðst vísinda-
staða í París og þar vorum við búsett í fimm
ár — til ársins 1956 og síðar í London í fjögur
ár. Þetta gaf mér tækifæri til þess að sjá allt
það helzta, sem var að gerast í list Evrópu.
Það er svo miklu ábatasamara fyrir listamann
að dvelja langdvölum á slíkum stöðum en að
koma þangað skamman tíma sem ferðamað-
ur. A þessum árum kynntist ég mörgum
helztu listamönnum í París, Jean Arp, Soul-
ages, Sonia Delaunay, Hans Hartung og
fleirum. Og þá gáfust mér einnig tækifæri til
að halda sýningar og taka þátt í sýningum.
Mikilvægast var þó, þegar mér bauðst að
sýna á „The Institute of Contemporary Art“ í
London — það er sérstök stofnun fyrir nú-
tímalist; þar er bókasafn og þar eru haldnir
fyrirlestrar og listsýningar. London á ekkert
fast nútímalistasafn eins og „Museum of
Modern Art“ í New York eða „Museum de 1‘
art moderne“ í París. Tate Gallery sýnir að
vísu alltaf nútímalist öðru hverju en ekki að
staðaldri.
- A þessum árum reyndi ég að mála sem
mest. Það er að nokkru leyti með málara eins
og hljóðfæraleikara, hann verður að halda sér
í stöðugri æfingu, annars verða pensilhreyf-
ingar hans stirðar og klunnalegar og árangur-
inn lakari. Hafi maður ekki málað í svo sem
tvo mánuði, segir stirðleikinn til sín.
En oft var erfítt að koma því svo fyrir, að
ég gæti haldið mér við. Sérstaklega vegna
telpunnar. Hún fór að ganga í skóla — fyrst
í barnaskóla í Frakklandi, svo að franska varð
10
hennar aðalmál. Þcgar við svo komum til
London, vildum við ekki raska námi hennar
um of og komum henni í franskan skóla þar.
Það hafði aftur á móti í för með sér klukku-
stundar ferðalag fram og aftur og ég varð
bæði að fara með hana og sæltja hana í skól-
ann. Það var oft erfitt að slíta sig burt frá
trönunum. Eg hafði kannski staðið við þær
í nokkra klukkutíma og var komin regluiega
vel á veg, þegar kominn var tími til að henda
sér upp í lestina til þess að vera komin á til-
skildum tíma að sækja barnið. En mér fannst
þetta samt tilvinnandi, þar með varð að
minnsta kosti skólagangan heil og óskipt hjá
henni. Þegar við fluttum aftur til New York
hélt hún áfram í frönskum skóla þar og tekur
væntanlega stúdentspróf úr honum eftir tvö
ár. Þessir frönsku skólar eru yfirleitt mjög
erfiðir og strangir — en börnin koma, að ég
held, út úr þeim með góða menntun.
Börn eru svo dýrmæt og gaman
að hugsa um þau — miklu
skemmtilegra en að mála, ef mað-
ur gefur sig reglulega að því.
- Annað man ég að olli mér erfiðleikum,
meðan telpan var lítil — að komast að heiman
til að halda sýningar. Fólk gerir sér yfirleitt
ekki grein fyrir því, hversu mikil vinna er því
samfara að halda málverkasýningu. Það er svo
ótalmargt, sem gera þarf annað en mála mynd-
irnar og sjá um að fá þær innrammaðar. Oft
þurfti ég að fara í aðrar borgir eða önnur lönd
og dveljast þar nokkrar vikur og þá var
vandamálið að finna einhvern, sem gæti tekið
barnið fyrir mig.
- Það rifjast svona eitt og annað upp,
þegar maður fer að spjalla um þennan tíma —
en nú er þetta allt liðið, nú hef ég nógan tíma.
Síðustu árin hef ég yfirleitt getað unnið næst-
um samfleytt frá því maðurinn og dóttirin
fara í vinnu og skóla á morgnana til þess er
þau koma heim undir kvöldið. Mér fellur
þetta vel, því að mér hefur alltaf þótt bezt að
vinna við dagsbirtu.
- Og svo við snúum okkur aðeins að því
sem þú hefur lagt hönd að Nína. Það er fleira
en málverkið?
Já, ég hef líka unnið að veggskreytingum
og gluggaskreytingum, bæði úr mósaik og
gleri, m.a. gert glugga í Þjóðminjasafnið og
altaristöfluna í Skálholtskirkju. Það er af-
skaplega mikilsvert fyrir málara að fá að vinna
með arkitektum, fá tækifæri til að komponera
veggmyndir í samræmi við vissar aðstæður.
Eg hef verið svo heppin að fá nokkur slík
tækifæri, bæði hér heima og erlendis, gerði
m.a. tólf glugga í litla kirkju í Þýzkalandi, með-
an ég bjó í París. Og nú er ég að vinna að upp-
dráttum að skreytingu á vegg á Loftleiða-
hótelinu. Það verður stórt og skemmtilegt
verkefni. Eg hef þegar gert margar skyssur og
býst við að vinna að þessu úti í New York
í vetur. Vonandi kemst skreytingin upp í vor
og sumar.
Að þvo gólf finnst mér hvíld.
Það versta við húsverkin var að
geta aldrei haft hugann frían.
- Nú langar mig að spyrja þig einnar spurn-
ingar Nína — sem konu? Hefurðu ánægju af
heimilisstörfum ?
- Nei, í raun og veru ekki, enda hef ég
alltaf litið á þau sem aukastörf. Að mála er
vinna, sem krefst svo mikils bæði líkamlega
og andlega, að það verður að vera aðal-
atriði. Því það er beint líkamlegt erfiði, að
mála; að halda penslinum uppi klukkustundum
saman, að strengja stóra striga og léreft og
lyfta þungum málverkum. Og það er óskap-
lega þreytandi að standa við trönurnar í
margar klukkustundir. Að þessu hef ég fyrst
og fremst beint mínum kröftum. Þó eru heim-
ilisstörf alls ekki sem verst og mér finnst þau
ekki erfið. Að þvo gólf finnst mér til dæmis
hvíld og svo er um fleiri húsverk. Það,
sem mér tannst ertiðast við þau, var að geta
aldrei losnað við þau algerlega — sérstak-
lega þau störf er snertu barnið — að geta
aldrei haft hugann alveg frían. Barnið er svo
mikils virði, því getur maður ekki gleymt eitt
andartak og hefur sífellt áhyggjur af því að
gera ekki nógu vel. Og það er erfitt að sam-
ræma þeirri einbeitingu hugans, sem málverk-
ið krefst.
Listamaður þarf að vera sem
mest frjáls og maður er ekki
frjáls með lítið barn á höndum.
- Annað atriði vil ég spyrja þig um sem
konu. Hefurðu orðið vör við að konum væri
þyngri róðurinn á listabrautinni en karl-
mönnum?
- Já, ég neita því ekki, að mér finnst
stundum litið neikvæðari augum á verk
kvenna en karla. Eg minnist eins atviks frá
París. Þarlend listakona hélt sýningu og maður
kom til hennar og vildi kaupa mynd. Hann
gerði henni ákveðið verðtilboð í myndina
of lágt, að henni fannst og hún hafnaði. Hann
viðhafði þá þau ummæli, að hún gæti ekki
krafizt hærra verðs fyrir hana, þar sem hún
væri kona. Þetta finnst mér óskaplega rangt
— en það er til, vissulega, og nokkuð víða.
Kannski við gætum sagt sem svo, að sann-
gjarnast væri að listamenn skrifuðu ekki nöfn-
in sín á myndir, þar sem t.d. gestir á sýningum
gætu séð þær. Þá kæmi aldrei til þess að nöfn—
in eða kynin skiptu máli heldur aðeins lista-
verkið sjálft.
Eitt af málverkum Nínu
Tryggvadóttur frá síðustu árum.