Hrund - 01.12.1967, Blaðsíða 36

SVAVA JAKOBSDÓTTIR er þegar kunn sem rithöfundur.
Arið 1965 kom út fyrsta bók hennar „12 konur“, hún hefur
birt fjölda smásagna í blöðum og tímaritum, og nú um jólin
er væntanleg á markaðinn önnur bók, sem ber heitið - Veizla
undir grjótvegg. Þessi bók er safn smásagna eins og sú fyrri
og er gefin út af Helgafelli.
Svava lauk B..A. prófi frá Bandaríkjunum árið 1952,
stundaði framhaldsnám bæði í Bretlandi og Svípjóð, en
hefur búið á Islandi undanfarin ár. Sem stendur er hún
blaðakona við Lesbók Morgunblaðsins.
Við fengum leyfi höfundar til að velja eina af sögunum
úr nýju bókinni í blaðið, og fer hún hér á eftir.
Saga handa hörnum
Frá því hún mundi eftir sér var hún ákveðin í að vera eðli sínu trú
og fórna heimili og börnum kröftum sínum. Börnin voru orðin nokkuð
mörg og hún var því önnum kafin frá morgni til kvölds við heimilis-
störf og barnauppeldi. Núna var hún að undirbúa kvöldverð og beið
þess að suðan kæmi upp á kartöflunum. A eldhúsbekknum lá danskt
kvennablað líkt og því hefði verið fleygt þarna af tilviljun; í raun geymdi
hún það þarna af ásettu ráði og laumaðist til að fletta því hvenær sem
færi gafst. Án þess að sleppa kartöflupottinum úr huga sér tók hún
blaðið og renndi augunum yfir ráðleggingadálk frú Ensom. Þessi
dálkur þótti henni engan veginn skemmtilegastur, en hann var oftast
stuttur. Það gæti staðizt á endum að kartöflurnar syðu að lestrinum
loknum. Efsta bréfið í dálkinum var stutt: Kæra frú Ensom, ég hef
aldrei lifað fyrir annað en börnin mín og gert allt fyrir þau. Nú er ég
orðin ein og þau heimsækja mig aldrei. Hvað á ég að gera? Frú Ensom
svaraði: Gerðu meira fyrir þau.
Auðvitað var þetta rétt svar. Það lá í augum uppi að annað var ekki
hægt að gera. Hún vonaði að hún færi ekki að skrifa í blöð um svo
sjálfsagðan hlut þegar þar að kæmi. Nei, henni vóru engan veginn að
skapi þessir dálkar þar sem fólk kvartaði og kveinaði. Þá voru þeir
jákvæðari dálkarnir sem fjölluðu um barnauppeldi og hlutverk mæðra
- eða réttara sagt dálkurinn, því að um hvort tveggja var fjallað í einum
og sama dálki. Grundvallaratriði í barnauppeldi voru henni að sjálf-
sögðu löngu kunn, en það kom fyrir að hún fann til vanmáttar og
þreytu. Þá fletti hún uppeldisdálkunum og sótti þangað kjark og
staðfestingu á að hún væri á réttri hillu í lífinu. Hún harmaði aðeins
að hún hafði æ minni tíma til að lesa.
Overkuð rauðsprettan beið hennar í vaskinum og hún stóðst freist-
inguna að lesa uppeldisdálkinn í þetta sinn. Hún lokaði blaðinu og
stóð upp. Hún haltraði dálítið síðan börnin skáru af henni stóru tána
á hægra fæti. Þau höfðu viljað vita hvernig færi ef fólk hefði aðeins níu
tær. Með sjálfri sér var hún stolt af helti sinni og fróðleiksfýsn barna
sinna og stundum haltraði hún jafnvel meira en nauðsynlegt var. Nú
lækkaði hún strauminn á kartöflunum og byrjaði að hreinsa fiskinn.
Eldhúsdyrnar opnuðust og lítill sonur hennar, sex ára gamall, bláeygur
með ljósan hrokkinkoll, kom fram til hennar.
Mamma, sagði hann og stakk títuprjóni í handlegginn á henni. Hún
hrökk við og hafði næstum skorið sig á hnífnum.
Já, elskan, sagði hún og rétti fram hinn handlegginn til þess að barnið
fengi stungið hann líka.
Mamma, segðu mér sögu.
Hún lagði hnífinn frá sér, þurrkaði sér um hendur og settist með
barnið I kjöltu sér til að segja því sögu. Hún var tæplega hálfnuð með
söguna þegar henni datt í hug að kannski biði eitthvert hinna barnanna
sálartjón af því að fá ekki matinn á réttum tima. Hún reyndi að lesa af
svip drengsins hvernig hann tæki því ef hún hætti sögunni. Hún fann
að gamla ráðleysið var að ná tökum á henni og henni fipaðist í sögunni;
þessi vanmáttur hennar að taka ákvarðanir. fór vaxandi með fjölgun
barnanna og síauknum störfum. Hún var farin að óttast þær stundir
sem trufluðu venjulegan þeyting hennar frá morgni til kvölds; æ oftar
kom það fyrir að hún missti jafnvægið ef hún stanzaði til að taka ákvörð-
un. Uppeldisdálkarnir veittu litla sem enga stoð á slíkum stundum þótt
hún reyndi að rifja þá upp. Þvi að þeir fjölluðu aðeins um eitt vandamál
og eitt barn í einu. Onnur vandamál biðu ævinlega næstu viku.
I þetta sinn slapp hún við að taka ákvörðun. Dyrnar opnuðust og
börnin þyrptust öll inn í eldhús. I fararbroddi var Stjáni, elztur barnanna.
Frá unga aldri hafði hann sýnt aðdáunarverðan áhuga á náttúrufræði,
bæði manna og dýra. Drengurinn sem hlýtt hafði sögunni skreið nú
úr kjöltu hennar og tók sér stöðu meðal systkina sinna. Þau mynduðu
um hana hálfhring og hún virti þau fyrir sér hvert af öðru.
Mamma, við viljum sjá hvernig mannsheili lítur út.
Hún leit á klukkuna.
Endilega núna? spurði hún.
Stjáni svaraði ekki spurningu móður sinnar. Með höfuðhnykk og
hvössu augnaráði gaf hann yngri bróður sínum merki og yngri bróðirinn
sótti kaðal meðan Stjáni festi sagarblað á skaftið. Síðan lukust böndin um
móðurina. Hún fann hvernig litlar hendur fálmuðu við bakið á henni
meðan hnýttur var hnútur. Böndin voru laus og ekki þurfti mikið átak
til að losa sig. En hún gætti þess að láta á engu bera. Hann hafði alltaf
verið viðkvæmur fyrir því hve mikill klaufi hann var í höndunum.
I þann mund er Stjáni lyfti söginni að höfði hennar kom henni faðir
barnanna í hug. Hún sá hann fyrir sér eins og hann mundi birtast innan
tíðar: á þröskuldi útidyranna með skjalatösku í annarri hendi og hattinn
í hinni. Hún sá hann aldrei fyrir sér öðruvísi en í útidyrunum ýmist
á leið út eða inn. Áður fyrr hafði hún getað hugsað sér hann úti meðal
fólks eða á skrifstofunni, en núna eftir að börnin fæddust, höfðu þau
flutt í nýtt húsnæði og hann í nýja skrifstofu og hún hafði glatað öllum
áttum. Bráðum kæmi hann heim og hún var ekki enn byrjuð að steikja
fiskinn. Blóðið var nú tekið að streyma niður höfuðið. Stjáni var kominn
inn úr með sögina. Þetta virtist ganga fljótt og vel. Öðru hvoru stanzaði
hann eins og hann væri að mæla með augunum hversu stórt gatið þyrfti
að vera. Blóð spýttist framan í hann og honum hrökk blótsyrði af
vörum. Hann gerði hnykk á höfuðið og yngri bróðirinn fór strax og
sótti gólffötuna; henni stilltu þeir undir gatið og brátt var komið í hana
hálfa. Það stóð heima að aðgerðin var á enda þegar faðirinn stóð í
dyrunum. Nokkra stund stóð hann hreyfingarlaus og ígrundaði þá
sjón sem við honum blasti: kona hans í böndum með gat á höfði, elzti
sonurinn með gráan heila í lófa sínum, forvitinn barnahópurinn í
einum hnapp og aðeins einn pottur á eldavélinni.
Krakkar! Hvernig dettur ykkur í hug að vera að þessu á matmálstíma!
Hann greip brotið úr höfuðkúpu konu sinnar og skellti því í rétt
áður en henni blæddi út. Síðan tók hann að sér verkstjórn og brátt
voru börnin önnum kafin við að þrífa eftir sig; Sjálfur strauk hann
36