Fréttablaðið - 18.05.2013, Blaðsíða 32

18. maí 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 32
Ég er í eldhúsinu,“ heyrist kallað innan úr iðrum sönghússins Domus vox þegar blaðamann ber að garði. Þar stendur Margrét Pálmadóttir
önnum kafin við að rista brauð,
skera ost og búa til kaffi. Kaffivél-
in var það fyrsta sem hún keypti
þegar sönghúsið varð að veruleika.
„Ég er svo mikið fyrir allt óhollt,“
segir hún og hlær. „Skil ekki
hvernig fólk þorir að láta börnin
sín í kóra hjá mér.“
Margrét hlaut Samfélagsverð-
laun Fréttablaðsins í flokknum Frá
kynslóð til kynslóðar fyrir starf
sitt í kórum kvenna og það er vel
við hæfi því í kórunum sem hún
stjórnar og í söngskólanum eru
konur og stúlkur frá fimm til 75
ára. Kvennakór Reykjavíkur, sem
hún stofnaði ásamt fleirum árið
1993, á einnig tuttugu ára afmæli
í ár og þótt Margrét sé ekki leng-
ur þar við stjórnvölinn tekur hún
þátt í að fagna afmælinu, meðal
annars á tónleikunum Frá konu
til konu sem haldnir voru í Hörpu
þann 7. apríl.
Reynsla af fordómum gerir mann
sterkari
Margrét er fædd á Húsavík en líf
hennar tók óvænta stefnu þegar
hún, tveggja ára og átta mánaða
gömul, var tekin frá móður sinni
og vistuð á barnaheimilinu á Sil-
ungapolli. „Það hefur aldrei neinn
getað sagt mér neitt af viti um það
hvernig það kom til,“ segir hún.
„Mamma var svolítið öðruvísi –
eins og ég – og hún og pabbi kunnu
ekkert að vera hjón. Mamma fór
frá honum og hefur greinilega
ætlað að bjarga einhverju af börn-
unum þannig að hún tók mig með
sér. Ég man auðvitað ekkert eftir
þessu en í fyrra þegar vistheim-
ilisbörnum bauðst hjálp frá rík-
inu þá þáði ég það. Mér fannst ég
reyndar ekkert þurfa að bæta neitt
upp, átti yndislega æsku, en var
svo glöð fyrir hönd hinna. Ákvað
samt að fara og tala við Guðrúnu
Ögmundsdóttur, sem leiddi þetta
starf, og var bara rétt komin inn
úr dyrunum hjá henni þegar ég
skildi hvers vegna það fyrsta sem
maður sá þar inni var kassi full-
ur af snýtubréfum. Þegar maður
opnar á þessar tilfinningar, sem
maður vissi ekki einu sinni að
maður hefði, þá opnast bara heilt
Pandórubox. Tilfinningarnar eru
allar þarna og líkaminn man þær
þótt hugurinn hafi gleymt þeim.
Hluti af aðstoð ríkisins var að
boðið var upp á sálfræðiaðstoð
sem ég nýtti mér og það var alveg
ótrúlega gott.“
Margrét er á því að þessi
reynsla hafi átt þátt í því að gera
hana að þeirri miklu félagsveru
sem hún er. „Þessi reynsla, sem
þú upplifir seinna að hafi litast af
fordómum, gefur manni sterkari
vitund um það sem betur má fara
í samfélaginu. Það er bara allt í
lagi að lifa lífi sínu á annan hátt en
fjöldinn. Ég varð til dæmis ófrísk
sextán ára og mamma nýorð-
in sautján, sem mörgum þótti nú
ekki í lagi. Þetta hefur mótað mig
mikið. Fyrir utan baráttuna fyrir
kvennakórunum hef ég verið ötul
í kvennabaráttunni og stofnaði á
sínum tíma foreldrafélag samkyn-
hneigðra, nenni bara alls ekkert
að biðjast afsökunar á því að eiga
samkynhneigðan son eins og mér
finnst sumir ætlast til. Og ég vil
berjast fyrir þessum mannréttind-
um innan kirkjunnar. Ég er trúuð
og hef alltaf verið, sæki mikinn
styrk í trúna, og vil að kirkjan sé
leiðandi í þessum málum.“
Köllun að syngja með konum
Margrét þurfti ekki að dvelja
lengi á Silungapolli því föður-
bróðir hennar og eiginkona hans
tóku hana að sér og ólu upp sem
eigin dóttur. Með þeim flutti hún
frá Húsavík til Hafnarfjarðar
þar sem söngferillinn hófst í Kór
Öldutúnsskóla og kirkjukór Hafn-
arfjarðar. Leiðin lá síðan í söng-
nám hér heima og síðan í Vínar-
borg og á Ítalíu. Árið 1993 urðu
síðan þáttaskil í lífi hennar þegar
hún gekkst fyrir stofnun Kvenna-
kórs Reykjavíkur. „Það er köllun
mín að syngja með konum. Byrj-
aði með kórskóla í Kramhúsinu á
sínum tíma og smám saman fórum
við að syngja alls konar tónlist.
Þegar svo kom að stofnun Kvenna-
kórsins 1993 mættu 120 konur sem
mér þykir alltaf jafn mikið undur.
Það hefur gengið á ýmsu síðan en
aðalstríðið hefur samt átt sér stað
inni í konunum sjálfum. Það eru
svo margar konur sem efast um
að þær geti sungið og þora ekki að
láta rödd sína heyrast. Það er bull.
Það geta allir sungið – gera það
bara misjafnlega vel.“ Margrét
segir starf í kór um margt líkjast
hjónabandi. „Þetta snýst allt um að
ná samhljómi og hlusta eftir rödd-
um annarra. Stilla saman streng-
ina. Það þýðir ekkert að láta vaða á
súðum og taka ekki tillit til hinna.
Eins og í hjónabandi snýst þetta
um að gefa og þiggja í réttum hlut-
föllum.“
Börnin þurftu að elta
Eftir stofnun kórsins má segja að
örlög Margrétar hafi verið ráðin.
Allt hennar líf síðan hefur meira
og minna snúist um kórstarfið og
árið 2000 stofnaði hún í félagi við
aðra sönghúsið Domus vox sem
sameinar undir einu þaki söng-
skóla og kórastarfsemi. Og nú
hefur hún sjálf fengið að upplifa
það sem hún hefur verið að styðja
konur í undanfarna tvo áratugi
– að fá að syngja með dætrum
sínum. „Já, loksins! Þær eru hvor
sínum megin við tvítugt og þær
koma með í kórferðalagið til Ítalíu
í sumar í fyrsta skipti.“
Dæturnar, Sigríður Soffía og
Matthildur Guðrún, starfa auk
þess báðar við söngskólann og
nýverið bættist þriðja barn Mar-
grétar í þann góða hóp sem þar
starfar þegar Maríus sonur hennar
var ráðinn þar kennari. Hinir syn-
irnir tveir, Hjalti Þór og Kristján
Helgi, eru hins vegar fjarri góðu
gamni. Fimm börn í allt, hvernig
hafði hún tíma til að eignast þau?
„Það tók enga stund að búa þau
til og ekkert mikið lengri tíma að
fæða þau,“ segir Margrét og skelli-
hlær. „Síðan hafa þau bara orðið
að elta mig í því sem ég er að gera
eins og lömbin.“
Eiginmaður Margrétar er Haf-
liði Arngrímsson dramatúrg. „Við
kynntumst úti í Vínarborg þar sem
við vorum bæði í námi og vorum
mjög góðir vinir í nokkur ár, án
þess að vera í ástarsambandi. Svo
gerði ég mér bara lítið fyrir árið
1988 og bað hans og síðan höfum
við verið saman.“
Fyrir utan starfið með kórunum
og í söngskólunum er alltaf nóg að
gera hjá Margréti sem er á leið
til Ítalíu í sumar með kóra, eins
og hún hefur reyndar gert flest
sumur. „Það verða 45 konur með
í ferðinni, sú elsta rúmlega sjötug
og sú yngsta ellefu ára. Þannig að
ég tel mig vera vel að því komna
að hljóta verðlaun fyrir að tengja
saman kynslóðirnar.“
Það tók enga stund
að búa þau til og ekkert
mikið lengri tíma að fæða
þau. Síðan hafa þau bara
orðið að elta mig í því sem
ég er að gera eins og
lömbin.
Friðrika
Benónýsdóttir
fridrikab@frettabladid.is
Snýst um
að ná
samhljómi
Margrét Pálmadóttir, söngkona og kórstjóri,
er kona sem lætur sér fátt fyrir brjósti brenna.
Hún hlaut Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins
í ár í flokknum Frá kynslóð til kynslóðar fyrir
starf sitt með kvennakórum og hvernig hún
hefur sameinað margar kynslóðir kvenna innan
þeirra. Margrét átti sérstæða æsku og segir þá
reynslu hafa mótað sig sem félagsveru.
SÖNGKONAN Margrét hefur sungið frá unga aldri og segir allar konur geta sungið ef þær bara þora. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
TVÆR KYNSLÓÐIR Þrjú af fimm börnum Margrétar vinna nú við söngskólann með
henni, Sigríður Soffía, Matthildur Guðrún og Maríus Hermann.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Margrét stjórnar tveimur kvenna-
kórum fyrir konur 18 ára og
eldri, Vox feminae og Cantabile,
Stúlknakór Reykjavíkur, sem
skiptist í fjóra kóra eftir aldri
stúlknanna og dömukór fyrir 16
til 25 ára konur. Auk þess var
það hún sem stofnaði kórinn
Senjorítur þar sem konur eldri en
60 ára syngja.
Að auki rekur hún í félagi við
aðra kór- og söngskólann Domus
vox þar sem eru nemendur frá
fimm ára aldri og upp úr. Skólinn
á eigið húsnæði við Laugaveg og
er það eina sönghús landsins í
eigu kvenna.
Meðal verkefna sönghússins
er söfnun og varðveisla ljóða og
tónlistar eftir íslenskar konur í
gegnum aldirnar auk þess sem
kórarnir fá gjarnan íslensk tón-
skáld af kvenkyni til að semja
fyrir sig bæði tónlist og texta.
FRÁ KYNSLÓÐ TIL
KYNSLÓÐAR