Fréttablaðið - 01.08.2013, Síða 25

FIMMTUDAGUR 1. ágúst 2013 | SKOÐUN | 25
Rétt fyrir kosningar lufs-
aðist gamla ríkisstjórn-
in til þess að samþykkja
endur skoðun laga um
dýravelferð, þar er sú
byltingar klausa að dýr séu
skyni gæddar verur en
ekki skynlausar skepnur.
Ekki má lengur gelda grísi
deyfingarlaust og klippa
af þeim halann og rífa úr
þeim tennurnar. Ha?…
Nú geta þeir sem ekki
vilja borða verksmiðjuframleidd
dýr valið vistvænan landbúnað, en
þó er það nú svo að það sem heitir
á Íslandi vistvæn framleiðsla á til
dæmis svínakjöti þýðir að svínin
sjá aldrei sólina og koma aldrei
út undir bert loft áður en þeim
er slátrað í gasklefa; þetta kjöt er
hægt að nálgast eftir krókaleið-
um og er rándýrt; hin svokölluðu
vistvænu svín éta meira af efna-
blönduðu korni en minna af efna-
blönduðum sláturhúsaúrgangi frá
minkabúum og makrílbræðslum
og svínabúum, en hrein svínafita
þykir fyrsta flokks svínafóður
bæði hér og í Danmörku. Vistvænu
svínin enda í gasklefanum eins
og hver önnur svín í verksmiðju-
búunum.
Vandamál í mannheimi
Hvernig eigi að aflífa hefur lengi
verið vandamál í mannheimi.
Er það hnífurinn, hel gríman,
rafmagnið eða gasið? Hvað er
mannúð legast? Á minkabúum
leysir svokallaður dauðakassi
þetta vandamál, það er þéttur
kassi með slöngu sem tengd er
við dráttarvélarmótor, dýrin eru
tekin úr ævilangri inniveru sinni
í níðþröngum vírgrindarbúrum og
hrúgað ofan í þennan dauðakassa
og kæfð með útblæstri
vélarinnar. Þetta heitir
umhverfisvæn búgrein.
Svo eru dýrin fláð, skinn-
in fara á markað og knýja
hjól atvinnulífsins og húð-
lausu hræjunum er ekið
á vistvænu svínabúin og
knýja sjálft lífið áfram.
Frá og með næstu ára-
mótum verður bannað
að drekkja öllum dýrum
nema minkinum, Alþingi
gat ekki annað en samþykkt að
löglegt væri að drekkja minkum
enda myndu annars margir ríkis-
starfsmenn missa vinnuna sína við
að drekkja þeim. Íslendingar líta
svo á að öll dýr séu skyni bornar
verur nú til dags nema minkur-
inn, hann er alltaf réttdræpur með
hvaða aðferðum sem er, því hann
slapp úr útrýmingarbúðunum og
er aðskotadýr í íslenskri náttúru
og honum ber að gereyða.
Nú er ætlun að reisa stærsta
minkabú landsins í hinum frjóa
bæ Þorlákshöfn þar sem í kjöl-
far fréttar um hámarksverðs á
minkaskinnum var farið í ákafa
hugmyndavinnu. En hvert liggur
leið af toppnum nema niður á við
í endalausri fjallgöngu markaðar-
ins? Hefði ekki verið gáfulegra að
byggja Helvíti í Þorlákshöfn fyrir
minkana þegar markaðsverðið
var í sögulegu lágmarki svo leiðin
lægi að minnsta kosti eitthvað upp
á við þegar loðdýrabændur, sem
eru í raun engir bændur, heldur
böðlar, þegar loðdýra böðlarnir
fara að troða gyðingunum í dauða-
kassann?
Á réttri leið?
Á meðan Vestur-Evrópuþjóðir
banna loðdýrarækt með lögum
vegna siðleysis greinarinnar gera
íslensk stjórnvöld sér vonir um að
Kínverjar komi hingað til þess að
kenna okkur að kvelja dýr í áður
óþekktu magni. Erum við á réttri
leið hérna? Minkurinn er svo
sannar lega skyni fædd og skyni
gædd skepna, ekkert dýr hefur
aðlagast íslenskri náttúru jafn-
vel og minkurinn, hann er fæddur
fyrir Ísland, í raun ætti minkurinn
að verða táknmynd Íslands sem
tækifærissinnaður vargur. Sosum
ekki ólíkur fálkanum í eðli sínu.
Ef það er of stórt skref inn í
nútímann mætti gera refinn að
táknmynd Íslands á okkar þjóð-
menningarlegu tímum, rebbi er
fyrsti landneminn með spena.
Þeir sem lifa á spena Ríkisins
ættu að vera ánægðir með það. Að
mínum dómi ætti að friða mink-
inn og refinn og bjóða minka-
morðingjum og refamorðingjum
Ríkisins listamannalaun til þess
að miðla reynslu sinni með list-
rænum hætti til okkar hinna sem
vitum lítið um grimmd þessara
skaðvalda. Og ef minkurinn og
refurinn drepa þá alla fugla lands-
ins og éta öll lömbin og eyðileggja
allt sem miður fer úti á landi, þá
bara gera þeir það. Þann dag munu
þeir verða uppiskroppa með fæðu
og útrýmast af sjálfu sér og öllum
verður að ósk sinni.
Friðlýsing minksins
Í nútímasamfélagi kennum
við börnunum okkar að til-
einka sér og nota tölvur og
tölvubúnað sér til fram-
dráttar í framtíðinni. Við
horfum upp á foreldra
okkar, afa og ömmur, sem
mörg hver eru jú fulltölvu-
læs, sitja fyrir framan tölv-
urnar eins og þær séu geim-
skip. Þetta fólk horfir síðan
með endalausri aðdáun á 3-4
ára barnabarnið sitt spila
tölvuleiki í iPad eins og það hafi
aldrei gert neitt annað. Já, nútíminn
er skemmtilegur. Eggið kennir hæn-
unni á við um svo gríðarlega margt.
Það er einmitt mergurinn málsins.
Börnin okkar verða með tímanum
klárari en við á tölvur og internetið.
Það kemur að því að við hættum að
skilja hvað þau eru að gera og hvað
þau geta gert. Þá kemur uppeldið
sterkt inn og þá sérstaklega hvort
börnin okkar séu fær um að finna til
samkenndar með náunganum. Það
er nefnilega staðreynd að vel upp-
alin börn verða ekki að tröllum og
skrímslum á internetinu.
Samkennd er lykilorð
Samkennd er lykilorð þegar kemur
að tjáningu fólks á internetinu. Ef
þú getur sett þig í spor annarra og
fundið til með þeim, þá er ólíklegt
að þú meiðir viðkomandi með orðum
þínum á internetinu. Því miður er
það svo að börn á öllum aldri virð-
ast sneidd allri samkennd og vaða
áfram undir dulnefnum á spjall-
svæðum internetsins dæmandi allt
og alla, meiðandi og niður rífandi.
Slíku verður aðeins mætt með
uppeldi. Ef foreldrar geta
ekki alið börnin sín upp og
kennt þeim samkennd með
náunga sínum verður allt-
af einelti í skólum, á vinnu-
stöðum og á inter netinu.
Þolendur neyðast þá til
þess að grípa inn í og leita
réttar síns. Það er gert með aðstoð
lögmanna og hugsanlega dómstóla.
Ferlið er kostnaðarsamt fyrir þol-
endur og gerendur. Líklega er kostn-
aður við meiðyrðamál um þrjár
milljónir króna fyrir þolanda sem
breytist þá í stefnanda. Dæmigerðir
dómar í slíkum málum fela í sér að
stefnanda eru dæmdar skaðabætur
og greiðsla málskostnaðar. Dóm-
urinn metur hins vegar lögfræði-
þjónustu eftir eigin verðskrá og
dæmir iðulega um 800.000 kr. sem
málskostnað og hæfilegar skaða-
bætur teljast vera um 300.000 kr.
Stefnandinn þarf því að kosta til 1,9
milljón króna úr eigin vasa til þess
að verja æru sína. Ljóst er að ekki
eru allir færir um það. Einn ágætur
hæstaréttarlögmaður spurði Hæsta-
rétt fyrir ekki svo löngu síðan að
því hvaða verðmat rétturinn setti á
eigin æru, er hann hvatti réttinn til
þess að íhuga hve léttvægar 300.000
króna miskabætur eru miðað við
alvarleika brotsins. Ég vona að sam-
kenndin sem við búum vonandi öll
yfir muni sigra tröllin og myrkrið
sem þau valda sálartetri þolandans,
sama á hvaða aldri hann er.
Internetið, einelti
og skaðabæturDÝRAVERND
Ófeigur
Sigurðsson
rithöfundur
➜ Að mínum dómi ætti að
friða minkinn og refi nn og
bjóða minkamorðingjum
og refamorðingjum Ríkisins
listamannalaun til þess að
miðla reynslu sinni með
listrænum hætti ...
➜ Ferlið er kostnaðar-
samt fyrir þolendur og
gerendur.
SAMFÉLAG
Friðjón B.
Gunnarsson
framkvæmdastjóri