Skessuhorn - 19.12.2007, Blaðsíða 54

54 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER
Krist leif ur Þor steins son fædd­
ist 5. apr íl 1861 á Húsa felli og ólst
þar upp og voru for eldr ar hans þau
Þor steinn Jak obs son bóndi á Húsa­
felli og seinni kona hans Ingi björg
Jóns dótt ir. Var Krist leif ur yngst­
ur barna þeirra hjóna og nafn hans
sam sett úr nöfn um tveggja syskina
hans sem höfðu lát ist úr barna veiki
fáum árum áður.
Krist leif ur ólst upp á Húsa felli
við al menn land bún að ar störf og
eft ir 1880 mun hann hafa far ið til
vers á hverj um vetri til 1888. Eitt
sinn vildi svo til í róðri að skipi því
sem hann var á hvolfdi og björg­
uð ust að eins tveir, Krist leif ur og
Dið rik Nóv em ber Stef áns son frá
Neðra dal í Bisk ups tung um, síð­
ar bóndi í Vatns holti í Gríms nesi.
Var björg un þeirra mest þökk uð af­
burða þreki og kröft um Krist leifs.
30. júní 1888 gift ist hann Andrínu
Guð rúnu Ein ars dótt ur frá Ur riða­
fossi í Vill inga holts hreppi en hún
var þá vinnu kona á Gils bakka hjá
séra Magn úsi, hálf bróð ur sín um.
Þau hófu bú skap sinn á Upp söl um
í Hálsa sveit og bjuggu þar til 1897
er Krist leif ur fest ir kaup á Stóra
Kroppi í Reyk holts dal. Á Upp söl­
um fæð ast þeim börn in, Katrín f. 20
apr íl 1889 sem and ast að eins rúm­
lega árs göm ul. Þor steinn f. 4. okt
1890, síð ar bóndi á Gull bera stöð­
um. Ingi björg f. 28. nóv. hús freyja á
Húsa felli. Þórð ur, f. 31. mars 1893,
mennta skóla kenn ari á Lauga vatni.
Katrín, f. 16 sept. 1894, átti heima
á Stóra Kroppi alla ævi eft ir að hún
flutti þang að á þriðja ári, ó gift. Ein­
ar, f. 7. júní. 1896, byggði ný býl ið
Runna úr Stóra Kropps landi og bjó
þar. Jór unn fæð ist á Stóra Kroppi 5.
okt 1897, síð ar hús freyja á Sturlu­
reykj um. Andrína Guð rún f. á Stóra
Kroppi 4. jan 1899 hús freyja, síð ast
í Sveina tungu.
Andrína deyr síð an 25. jan ú ar
af af leið ing um barns burð ar ins og
var dótt ir henn ar skírð eft ir henni.
Andrína ólst síð an upp í Deild ar­
tungu en Jór unn á Breiða bóls stöð­
um. Ingi björg var áður far in í fóst ur
til ömmu sinn ar að Húsa felli.
Nú tek ur Krist leif ur ráðs konu,
Snjá fríði Pét urs dótt ur frá Grund í
Skorra dal. Hún var ekkja Jón atans
Þor steins son ar, hér aðs frægs hag­
yrð ings. Þau höfðu búið á nokkrum
jörð um áður en hann varð holds­
veik ur, en voru í hús mennsku á
Hæli í Flóka dal hjá móð ur hans og
stjúpa er hann lést. Snjá fríð ur var
stór mynd ar leg kona og dugn að­
ur og þrek henn ar var fram úr skar­
andi.
Krist ín dótt ir henn ar og Jón atans
fylgdi móð ur sinni að Stóra Kroppi
þá sext án ára göm ul. Hún átti síð ar
Jón Jak obs son á Varma læk. Krist­
leif ur og Snjá fríð ur gengu síð an í
hjóna band 18.6.1900. Dótt ir þeirra
var Guð ný f. 14.5.1900. Hún gift ist
1927 Birni Jak obs syni frá Varma læk
en lést 1932. Björn var þar hins veg­
ar til heim il is á fram og tal inn þar
bú stjóri til 1953. Þau Krist leif ur og
Snjá fríð ur unn ust mjög svo eng­
um gat dulist sem á heim il ið kom.
Krist leif ur var mjög orð hag ur mað­
ur svo sem skrif hans bera vott um
og hafði gam an af gát um og orða­
leikj um. Um komu Snjá fríð ar að
Kroppi sagði hann:
Föl var lag legt af flata
fok ið en hvert í burtu?
Færð ist að falli vænu.
­ Feg ins hendi var þeg ið.
Með an Björn Jak obs son var heim­
il is mað ur á Stóra Kroppi fóru ýms­
ar hend ing ar á milli þeirra tengda­
feðga og oft ast með þeim hætti að
Björn byrj aði en Krist leif ur botn­
aði. Koma hér nokk ur sýn is horn af
þess um kveð skap:
Flest þeg ar ský in fara á túr B.J.
þau fylla sig og detta.
Góð var þessi gróðr ar skúr Kr.Þ
gras ið fer að spretta.
Út af kreppu og kinda pest, B.J.
kulda og margskyns þrefi,
Æði marg ur segg ur sést Kr.Þ.
með sult ar dropa á nefi.
Bíll inn hoss ast und ir oss B.J.
eng inn kossa frið ur.
Ást ar blossi er að eins kross Kr.Þ.
ef hann foss ar nið ur.
Krist leif ur gerði tölu vert af því að
semja gát ur og hér kem ur manna­
nafna gáta eft ir hann sem reynd ar
er nokk uð þekkt en gæti þó ver ið
gam an að rifja upp:
Einn kann vel á ísum herja.
Ann ar byrj ar viku hverja.
Með þriðja er venja að hús um hlúa.
Hét hinn fjórði á Guð að trúa.
Fimmti hyl ur á sýnd ýta.
Ei má skarn á sjötta líta.
Sjö undi við það sýn ist dott inn.
Sá átt undi, það er meiri spott inn.
Dauð inn ní unda ei nálg ast hót.
Nauða tí undi þyrfti um snót.
Hjá ell efta stend ur heimsk an hátt.
Ég heiðra þann tólfta mest um
slátt.
Þrett ándi fýs ir fjöri að granda.
Fjórt ándi sýn ir mér skip un landa.
Fimmt ándi á himn um fæð ist og
deyr.
Fleyg ir sext ándi hvöss um geir.
Seytj ándi er af leið ing un að s tíða.
Átj ándi má í saurn um skríða.
Ég þeim nítj ánda í eld inn kasta.
Með and an um fæ ég þann tuttug­
asta.
All þekkt er þessi gáta eft ir Krist­
leif þar sem hann batt nafn Böðv ars
Odds son ar með þess um hætti:
Bót við lús á lömbun um.
Liðna tíð ég greini.
Skemmist oft á skó nál um
skírn ar nafn á föð urn um.
Frá tím um Vil mund ar land lækn is
mun þessi gáta um Geir og Á stríði á
Vil mund ar stöð um:
Karl inn; vopn í kappafans,
Kon an; til hneig ing ar.
Býl ið kennt við lækni lands;
­ leys ið gátu, firð ar brands.
Og um Ísleif og Sess elju á Signýj­
ar stöð um:
Kom ég þar sem karl ar hétu
„klaka fyrn ing ar.“
Kerl ing arn ar „ kaupa létu
­ kært sem löt um var.“
Til er ferða saga eft ir Krist leif í
gát um, reynd ar eru til að minnsta
kosti tvær út gáf ur af þess ari ferða­
lýs ingu og hef ég hér tek ið þann
kost inn að sam eina þær og taka
úr hvorri þær hend ing ar sem mér
finn ast betri:
Gekk ég frá „rýr um gripa haga“
og hitti bónd ann á „ hlýju sitru.“
Kom að „klára bandi og krakka­
flík um.“
Þeysti all nærri „Fák“ og „ Flata“
og síð ar hjá „ milli höf uðs og herða“
en gisti á „líf taug ljóss og hita.“
Flækt ist ég það an á „fá tækra hæl ið“
en þótti ekki ráð legt þar að dvelja.
Á „frið ar stað sjó manna“ fékk ég
mér kaffi
og eins á „vatns falli vanaðra
kinda.“
Fór síð an rétt hjá „fleytu tanga.“
Reið ég hjá „bréfs efni bunu lind ar“
en beið eitt hvað lít ið á „bjarta­
tanga.“
Áði við „enda lok allra strauma“
en ferð in end aði á „fleytu odda“
og svaf þar um nótt ina á „sext án
lóð um.“
Hall fríð ur Helga dótt ir frá Ösku­
brekku í Arn ar firði, síð ar hús freyja
á Leirá, var um hríð við far kennslu í
Reyk holts dal. Á sum ar dag inn fyrsta
1913 færðu skóla börn henn ar henni
gjöf, lík lega háls men, og kvæði með
sem Krist leif ur orti og er hér brot
úr því:
Nú er ekk ert efni brags,
utan von og gleði
að sjá hins fyrsta sum ar dags
sólu rísa af beði.
Leys ir hún með ljósi og yl
líf ið allt af dvala.
Hvað við meg um hlakka til
að horfa á blóm in dala.
Þó að vet ur þeytti mjöll,
þá var líka gam an
að skapa úr fönn um skrípatröll,
á skíð um renna sam an.
Við í hópn um kát og keik
klu f um fanna móðu.
Feng ur var að fara í leik
og fljúg ast á í góðu.
Þú hef ur tíð um þol að strit
þenn an hóp að fræða,
skerpa næmi, vekja vit,
vilja kraft inn glæða.
Okk ur varstu eins og fyr
eins og leið ar stjarna.
Öll þín kennsla átti byr
innst að hjört um barna.
Okk ur er um hjörtu heitt,
hlökk um til að sýna
litla gjöf, sem verð ur veitt
vin semd fyr ir þína.
Hún skal þér við höf uð fest
og hanga að brjósti þínu.
Gullið alltaf gló ir bezt
hvar gildi mæt ir sínu.
Ári eft ir að Hall fríð ur kenndi
í Flóka dal var hún á ferð og sagði
Krist leif ur þá við hana að eft ir far­
andi nöfn væru á þeim dal og þeim
bæj um sem skól inn hefði starf að á.
Verð ég enn að hafa sama ráð og
fyrr þar sem tvær eða fleiri út gáf ur
eru af sama er ind inu:
Þú sem kennd ir, þó fyr ir ári,
þarna í henni þófa skoru. (Flóka­
dal)
Fékkst þér hvíld á falli smáu ( Litla
Kroppi)
Leist svo inn í Lag vopns brekku.
(Geirs hlíð)
Síð an um hríð í kýr bands haldi
(Hæl)
Sást það an í sópa efni (Hrís um)
Leið in end aði á loga setri. (Brenni­
stöð um)
Stund um gat ver ið glatt á hjalla
á Stóra Kroppi þeg ar far skóli sveit­
ar inn ar var þar starf rækt ur og ein­
hvern tím an varð þessi vísa til:
Hér er eins og hund rað flón
hlægi ein um munni.
Það má alltaf telj ast tjón
að tapa still ing unni.
Árið 1923 yrk ir Krist leif ur bæj­
arímu um Reyk holts dal og birt ast
hér sýn is horn þar úr:
Enn þá sit ur Siggi í Klett,
sjó mað ur hinn besti.
Rán hef ur bæði á skinn hans skvett
og skaff að hon um nesti.
Á Klepp járns reykja karl inn Brand
köst um ekki hnútu.
Sá hef ur löng um sett í stand
söð ulgarm og pútu.
Krist leif ur á Kroppi láð
kýs að girða, slétta.
Sit ur hann við síma þráð
segja, spyrja frétta.
Sím stöð var á Stóra Kroppi um
ára bil og var Krist leif ur oft sjálf­
ur við sím ann eft ir að hann fór að
reskjast. Ein hvern tíma varð hon um
lit ið á síma staur sem stóð þar í túni
og orti:
Ein fæt ling ég úti sá
ei til ferða lag inn.
Báð um öxl um ber hann á
bull og ragn á dag inn.
Á þess um tím um var góð ur reið­
hest ur eitt mesta þarfa þing sem
hver bóndi gat eign ast og ekki síst
þeir sem störf uðu að fé lags mál um
en Krist leif ur var lengi í hrepps­
nefnd og í stjórn Kaup fé lags Borg­
firð inga. Auk þess sýslu nefnd ar­
mað ur í 30 ár.
Um eða mjög stuttu eft ir alda­
mót in 1900 kom í hér að ið mað­
ur norð an úr Víði dal og starf aði að
jarða bót um í Reyk holts dal. Stuttu
eft ir að mað ur inn var kom inn varð
Krist leif ur var við ann an reið hest
hans í sín um hög um og ein hverra
hluta vegna æxl að ist það svo að
hann brá sér á bak. Hans fyrsta verk
eft ir það var að fara á fund manns­
ins og fal ast eft ir hest in um til kaups.
Lauk því svo að Krist leif ur eign að­
ist hest inn og lét sinn besta hest
Hér er eins og hund rað flón hlægi ein um munni
Í minn ingu Krist leifs Þor steins son ar frá Stóra Kroppi
Stóri Kropp ur í Reyk holts dal. Ljósm. Mats Wibe Lund.
Krist leif ur Þor steins son, skáld og fræði­
mað ur frá Stóra Kroppi.