Skessuhorn


Skessuhorn - 19.12.2007, Blaðsíða 58

Skessuhorn - 19.12.2007, Blaðsíða 58
58 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER Víví Kristó berts dótt ir á ætt ir sín ar að rekja til Fær eyja og Vest­ fjarða. Hún kom sautján ára í Búð­ ar dal og ætl aði sér að vera þar í eitt ár. Síð an eru lið in 51 ár og enn hef­ ur hún ekki yf ir gef ið Búð ar dal inn. Þeg ar ást in ber að dyr um er held­ ur ekki spurt um á ætl an ir, menn stokka spil in upp á nýtt. Tíð inda­ menn Skessu horns litu með Víví yfir far inn veg. Fær eysk hús hjálp Víví fædd ist á Vest fjörð um, en fað ir henn ar var ætt að ur úr Álfta­ firði, hann hét Kristó bert Rós­ inkars son. Móð ir henn ar, Olevina Krist ína Berg, var Fær ey ing ur og hafði kom ið hing að ung til vinnu. Börn in for eldr anna urðu þrjár dæt­ ur, tvær búa á Ís landi og ein í Dan­ mörku, þar er Víví elst. „ Mamma var stofu stúlka hjá hjón um í Þórs­ höfn sem voru vina fólk Ótt ars Ell­ ing sen. Í gegn um þau tengsl kom hún til Ís lands og vann sem hús­ hjálp. Í þá daga voru hús mæð­ ur með hús hjálp, ó líkt því sem er í dag,“ seg ir Víví. „Jæja, þær höfðu þó ekki þessi heim il is tæki sem við búum við í dag þannig að lík lega kem ur þetta út á eitt. Ég bjó í Súða­ vík til þriggja ára ald urs en flutti þá með fjöl skyld unni á Ísa fjörð. Þar ólst ég upp og átti ynd is leg æsku­ ár.“ Víví lang aði að mennta sig, sem ekki var hlaup ið að fyr ir ung ar stúlk ur á þess um árum. Sautján ára göm ul ætl aði hún sér að fara suð­ ur í nám, en samdi við föð ur sinn um að fá að vera eitt ár í Búð ar dal og sjá svo til. „ Pabbi vildi að ég færi á Bif röst en ég hafði ekki nokkurn á huga á því, vildi fara í mennta­ skóla. Ég fékk vinnu á skrif stofu Kaup fé lags Hvamms fjarð ar og ætl­ aði að vera þar í eitt ár. Hins veg­ ar varð ég við loð andi skrif stof una í þrett án ár og enn er ég ekki far in suð ur til náms.“ Af skekkt byggð ar lag Ísa fjörð ur var á þess um árum mik ið menn ing ar pláss og Víví fannst ekki auð velt að koma í Dal­ ina. Sveit in var af skekkt og nokk uð aft ur úr. Breyt ing ing var því mik­ il. „Þeg ar ég kom hing að var ljósa­ mót or í þorp inu. Raf magn til heim­ il is var skammt að frá klukk an 13 til 18 á mið viku dög um og að eins leng­ ur á laug ar dög um. Þær kon ur sem áttu straujárn og þvotta vél til dæm­ is gátu not að þau tól á þess um tíma. Öll ljós voru slökkt klukk an 20, nema á laug ar dög um þá var hægt að hafa kveikt til mið nætt is. Ég var óvön þessu og þurfti nokkurn tíma til að venj ast myrkr inu. Hér var ekk ert frysti hús og ekki frystikist ur á heim il um. Þetta voru mik il við­ brigði fyr ir mig frá því sem ég átti að venj ast fyr ir vest an. Eins hafði ég mik ið ver ið í Fær eyj um og þar voru menn komn ir mun fram ar, nær því sem ger ist í dag.“ Þeg ar Víví kom í Búð ar dal var þorp ið fá mennt. Að eins voru kom­ in þrjú hús uppi á Barði, hin voru öll nið ur við sjó. Ein staka sveita bær var með rafs stöð, ann ars var ekk­ ert raf magn í sveit un um, frem ur en í þorp inu. Þótt um hverf ið og lífs­ skil yrð in væru ger ó lík því sem Víví þekkti fyr ir lík aði henni mjög vel að koma í Dal ina. „Reynd ar hef ur mér alltaf þótt Dala menn vera full l ok­ að ir og ekki nógu opn ir við ó kunn­ uga. En þeir eru ynd is legt fólk. Fyr ir fram var ég búin að gera mér grein fyr ir því að þetta yrði öðru vísi en ég ætti að venj ast og var því til­ bú in í skemmti legt æv in týri. En ég er viss um að mörg um hef ur þótt ég of frek og tala of mik ið.“ Fjöl skylda stofn uð Það má færa fyr ir því nokk­ uð gild andi rök að það hafi ekki dreg ið úr á huga hinn ar ungu vest­ firsku stúlku á að lengja dvöl sína í Döl um að þar kynnt ist hún lífs­ föru nauti sín um. Það var Heið ar Pálma son frá Svarf hóli í Lax ár dal, hrein rækt að ur Dala mað ur er vildi hvergi ann ars stað ar vera. Þau Víví gengu í hnapp held una árið 1958 og eign uð ust tvö börn, Kristó bert Óla sem fædd ist það ár og Díönu Ósk sem fædd ist árið 1970 og eru barna börn in orð in sex. Heið ar lést í árs byrj un árið 1980 eft ir erf­ ið veik indi. Fyrstu þrjú ár ungu hjón anna bjuggu þau á föð ur leifð Heið ars á Svarf hóli. „Við í hug uð­ um jafn vel að taka við bú skap þar en úr því varð ekki. Við reist um okk ur því hús í Búð ar dal og þar bý ég enn. Þeg ar við vor um að byggja gerði Heið ar mest allt sjálf ur í hús­ inu, fékk reynd ar með sér smið frá Reyk holti til að slá upp. Hann kom hins veg ar ekki ná lægt raf magn inu, vildi hafa það allt tipp topp þannig að hann fékk fag menn í það. Ég hef stund um hleg ið að því að strák ur­ inn okk ar varð síð an raf virki þannig að þeir tveir sam ein að ir í einn eru full kom inn iðn að ar mað ur,“ seg­ ir Víví hlæj andi. „Heið ar vann hjá Kaup fé lagi Hvamms fjarð ar fyrstu árin okk ar hér og síð an hjá Bún að­ ar banka Ís lands. Jafn framt var hann hér aðs lög reglu þjónn frá 1957 og slökkvi liðs mað ur. Seinna varð hann svo slökkvi liðs stjóri.“ Víví og Heið ar voru með bú skap sam hliða annarri vinnu í Búð ar dal frá 1962 til 1977, kind ur og seinna hesta, fyr ir börn in. Fjár hús in stóðu rétt fyr ir inn an Búð ar dal og voru not uð allt til árs ins 1993. Þá voru þau rif in þar sem átti að setja upp leir verk smiðju sem varð aldrei af. Veð ur at hug an ir Á ár un um 1962 til 1969 sá Víví um veð ur at hug an ir fyr ir Veð ur­ stofu Ís lands. Veðr ið var tek ið fjór­ um sinn um á sól ar hring og hringt í gegn um sím stöð ina á Borð eyri á þeim tíma sól ar hrings ins þeg­ ar stöð in í Búð ar dal var lok uð. „Á vet urna þurfti að vakna klukku­ tíma fyr ir af lest ur til að þýða raka­ mæl inn. Hann varð að vera ný­ fros inn þeg ar les ið var af hon um. Þetta þýddi til dæm is að þeg ar voru þorra blót eða aðr ar skemmt an ir sem stóðu framund ir morg un, hélt mað ur sér vak andi því ekki tók því að fara að sofa áður en veðr ið var tek ið. Þá var bara sest við prjón a­ na eða skellt í eitt brauð þar til tími kom að taka morg un veðr ið.“ Fjöru tíu ára ekkja Eins og fram hef ur kom ið lést Heið ar 1980. Hann var greind ur með krabba mein í des em ber og lést í febr ú ar árið eft ir. Þetta var gíf ur­ legt högg því á þess um tíma voru þau hjón loks far in að sjá fyr ir end­ ann á baslinu, eins og sagt er. Börn­ in voru ekki far in að heim an og Víví var að eins fer tug. Fjár hags­ að stoð og trygg ing ar voru held ur ekki eins og ger ist í dag. Litl ar bæt­ ur og í stutt an tíma. „Það er gott að búa í litlu sam fé lagi þar sem all ir þekkja alla, þeg ar svona á föll dynja yfir mann. Við Heið ar vor um svo sam rýmd og sam an í svo mörgu að skell ur inn var enn meiri þess vegna. Ég var bara í 50% vinnu þeg ar hann dó og varð auð vit að að auka við hana á ein hvern hátt. Þetta starfs hlut fall var nóg með an beggja naut við. Eina ráð ið sem ég hafði var að reyna að ýta eig in van­ líð an til hlið ar og standa mig fyr­ ir börn in. Dótt ir mín átti eft ir að ferm ast og mennta sig og þau bæði að gift ast og eign ast börn. Mað­ ur lét börn in ganga fyr ir og á kvað að hugsa um sjálf an sig seinna. Svo kem ur þetta seinna kannski aldrei, þú veist hvern ig það er.“ Fé lags líf Víví hef ur alla tíð ver ið vön því að taka þátt í öfl ugu fé lags starfi. Hún kynnt ist því strax á Ísa firði og ekki varð breyt ing á því þeg­ ar hún kom í Búð ar dal. „Ég vaf­ str aði í alls kyns hlut um. Við héld­ um fyrsta þorra blót ið hérna í lok sjötta ára tug ar ins svo dæmi sé tek­ ið. Þá var hér einn bridds klúbb ur, en ég hef nú aldrei ver ið mik ið fyr ir spila mennsku. Ég kenndi hins veg­ ar handa vinnu í skól an um og all­ ir krakk arn ir voru sam an hjá mér í tím um. Marg ur merk ur Dala mað­ ur inn hef ur lært að stoppa í sokka í tím um hjá mér og ekki orð ið meint af. Svo kenndi ég fönd ur hjá eldri borg ur um frá 1988 til 90. Fólk var mun meira í heim sókn um á þess um árum, áður en fjöl miðl arn ir urðu svona fyr ir ferð ar mikl ir. Nú hef ur eng inn tíma til að rækta vin átt una, en á árum áður vor um við alltaf í kaffi boð um og heim sókn um. Kon­ ur unnu meira heima á þess um tíma þannig að það hef ur einnig breyst. Árið 1961 var byrj að að reisa fé lags­ heim il ið Dala búð. Við hjón in tók­ um virk an þátt í því og rák um fé­ lags heim il ið fyrstu árin. Þá var allt gert í sjálf boða vinnu í sönn um ung­ menna fé lags anda. Haldn ar voru kvöld vök ur, kvik mynda sýn ing ar og ýms ar upp á kom ur, allt í sjálf boða­ starfi og eng inn tók krónu fyr ir neitt, hvorki vinnu né ann að. Það voru all ir svo á nægð ir með fé lags­ heim il ið að fólki þótti ekki nema sjálf sagt að leggja sitt af mörk um. Okk ur fannst það hálf hinseg in þeg­ ar næsta kyn slóð tók við og fór að þiggja laun fyr ir vinnu sína. Svona er þetta, tíð ar and inn breyt ist og mað ur verð ur bara að læra á það.“ Að spurð seg ist Víví aldrei hafa geng ið í kven fé lag, hef ur ekki haft á huga á því. Hins veg ar hef­ ur hún ver ið í sókn ar nefnd Hjarð­ ar holts sókn ar í fjölda ára og sung ið í kirkjukórn um í 44 ár en er reynd­ ar hætt í dag. Með fram þessu hef ur hún ver ið hringj ari í kirkj unni, fyrst sem vara hringj ari og síð an séð um það. Vívi hef ur ver ið starf andi í fé­ lagi eldri borg ara í Dala­ og Reyk­ hóla hreppi frá stofn un og er í stjórn þess. Sam band við Fær eyj ar Móð ur ætt Víví ar er öll í Fær eyj­ um og þar á hún mik inn og stór an frænd garð. Hún hef ur alla tíð hald­ ið góð um tengsl um við ætt ingja sína í eyj un um og oft á tíð um far­ ið þang að í heim sókn. Það var ekki hlaup ið að því hér á árum áður. Með an hún var enn í for eldra hús­ um þurfti fjöl skyld an að taka sér far með Súð inni frá Ísa firði til Reykja­ vík ur. Það an með skipi til Fær eyja, oft ar en ekki Dronn ing Al ex andre. „Ég held að fólk sem býr á meg­ in landi Evr ópu geri sér ekki grein fyr ir gæð un um sem það nýt ur að Í lengd ist í Búð ar dal Lit ið yfir far inn veg með Víví Kristó berts dótt ur Víví heima í stofu í Búð ar dal. Hjón in Heið ar Pálma son og Víví Kristó berts dótt ir
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.