Skessuhorn - 19.12.2007, Blaðsíða 62

62 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER
Óskum bæjarbúum gleðilegra jóla og farsældar á nýju ári.
Þökkum ánægjulegt samstarf á árinu sem er að líða.
Gleðileg jól
Akraneskaupstaður
Marg ir minn ast á byggi lega að
hafa velt því fyr ir sér af hverju snjó­
laus jól eru ekki köll uð auð frem­
ur en rauð. Blaða mað ur minn ist
þess að hafa blákalt hald ið því fram
í van þekk ingu bernsku sinn ar að
hér hlyti að vera um staf setn ing ar­
villu að ræða. Eng inn væri svo vit­
laus að kalla snjó laus jól, rauð. Við
meiri þroska hef ur hið sanna smá­
sam an kom ið í ljós.Lýsingarorðið
rauð ur hef ur nefni lega fleiri en eina
merk ingu. Með al ann ars merk ir
það „snjó laus eða auð ur“ og því er
tví mæla laust rét að segja rauð jörð.
Með rauð um jól um er því átt við
snjó lausa og auða jörð um jól.
Sagt var hér áður fyrr ef jól væri
rauð yrðu pásk ar hvít ir og öf ugt.
Trú manna var sú að ekki myndi
snjóa á báð um þess um meg in há­
tíð um krist inna manna. Orða bók
Há skól ans á elst dæmi úr þjóð sög­
um Jóns Árna son ar (II:564) en vís­
ast er orða til tæk ið eldra í munni
manna. Svip að orða sam band er til
í dönsku: „grøn jul brin ger snehvid
påske.“ í dönsku máli er þó tal að
um græn jól en ekki rauð. Grænn
merk ir þar nefni lega snjó laus eða
auð ur, rétt eins og rauð ur á ís­
lensku. Menn geta síð an deilt um
hvort þeim finnst betra, grænn eða
rauð ur.
bgk. Unn ið af ver ald ar vefn um og
ýms um heim ild um.
Nú á tím um skorts á rjúpu á
veislu borð in birt um við hér til
gam ans tvær upp skrift ir af rétt um
af rjúpu. Ann ars veg ar er það súpa
sem hægt er að sjóða upp af bein um
fugls ins, en hins veg ar mat reiðsla á
rjúpu bringu.
Upp skrift in er
fyr ir fjóra
2 lítr ar vatn
5 stk. eini ber
6 stk. rjúpu bein
1 stk. fóarn
10 gr. þurrk að ir kónga svepp ir
10 dl. Madeira eða Mal töl fyr ir þá
sem vilja ó á fengt
Rjómi eft ir smekk
1 msk. kjúklinga kraft ur
1 msk. soyasósa
4 stk. Fishermans’s fri end orig inal
Salt og pip ar.
Að ferð:
Brún ið rjúpu bein in í 200°c í heit­
um ofni í 15 mín. og setj ið svo í pott
á samt fóarn inu. Sjóð ið við væg an
hita í um 1 klst. Í öðr um potti sjóð­
ið þið upp á madeir anu eða Malt­
inu, eft ir því hvort er val ið, og sigt­
ið soði út í. Bæt ið út í það svepp­
un, kjúklinga kraft in um og soyasós­
unni, Fisherman’s fri end töfl un um
og rjóm an um. Lát ið sjóða á fram
í 5 mín. og krydd ið svo með salti
og pip ar. Gott er að setja af gang af
jólarjúp unni út í súp una með því að
saxa hana nið ur og setja út í heita
súp una í lok inn.
Jólarjúpa með maltsósu
Létt steikt rjúpu bringa með
maltsósu.
Steik ið bring una í 1 og 1/2 mín­
útu á hvorri hlið. Krydd ið með salti
og pip ar. Tak ið pönn una af hit an­
um. Hellið flösku af malti á pönn­
una og hellið síð an 1/2 lítra af
rjóma út á. Hald ið á fram að sjóða í
um það bil 3 mín. og tak ið þá fugl­
inn af. Hald ið á fram að sjóða sós­
una þang að til hún er hæfi lega þykk
og krydd ið með salti og pip ar.
Ber ið fram með brún uð um kart­
öfl um og Waldorfsal ati.
bgk
Ekki hafa fund ist nein ar sam­
tíma heim ild ir um heið ið jóla hald.
Elstu lýs ing ar eru skráð ar af kristn­
um höf und um, allt að tveim ur öld­
um eft ir að heið inn sið ur var af­
num inn. Má ætla að frá sagn ir þær
séu nokk uð lit að ar og eitt hvað far­
ið að feyskjast hvern ig at hafn ir fóru
fram. Nor ræn jól og þá vænt an lega
einnig á Ís landi voru skamm deg is­
há tíð. Þörf manns ins fyr ir að lýsa
upp hið mikla skamm degi er grúf­
ir yfir norð ur slóð um á þess um árs­
tíma hef ur kannski orð ið upp haf ið
að því. Þess ar há tíð ir hafa þekkst um
víða ver öld og gegna and legri þörf
fyr ir mann fagn að í vetr ar myrkr­
inu. Einnig er lík lega að tíma setn­
ing hinna fornu jóla hafi ekki ver ið
á nein um viss um degi, eins og við
höf um í dag, held ur þeg ar vel stóð
á tungli í svartasta skamm deg inu.
Það hef ur ekki ver ið gott að ferð ast
á milli, til að kom ast til veislu halda
ef tungl hef ur ver ið nýtt.
Um jól átu menn, drukku og
skemmtu sér. Kristn ir menn hafa
hins veg ar endi lega vilj að túlka
veisl una sem trú ar lega at höfn.
Þær sagn ir sem eiga að hafa gerst
á heiðn um tíma minn ast varla á jól
nema í sam bandi við veislu hald. Í
forn um norsk um lög um er mönn­
um skylt að brugga og eiga öl til
jóla. Á stæð an er lík lega sú að kon­
ung ar ferð uð ust oft á milli þegna
sinna um jóla leyt ið. Þeir vildu
að sjálf sögðu sitja veislu þar sem
munn gát var nóg. Skamm deg ist­
há tíð in jól var á sín um stað hvað
sem trú ar iðk un leið og hvert sem
nafn henn ar var. Til gang ur henn ar
var fyrst og fremst að lífga sál ar yl.
Stór bænd um var það metn að ar mál
að halda sem veg leg ast ar stór veisl­
ur, láta brugga jóla ölið, tjalda skála
sína sem best og bjóða fjöl menni til
fagn að ar.
bgk. Heim ild ir fengn ar af ver ald­
ar vefn um og víð ar.
Rauð jól en ekki auð
Jóla hald í heiðni. Var það til?
Ó venju leg rjúpu súpa