Skessuhorn - 19.12.2007, Blaðsíða 60

60 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER
Þeg ar Dav íð í Múla var kjör inn
á þing gerð ist hann flutn ings mað­
ur tveggja laga frum varpa, ann að
var það að Ís lend ing um yrði leyft
að brugga bjór sem væri agn ar lít­
ið sterk ari en lækj ar vatn, hitt var að
Jó hann es á Bóli fengi skálda styrk.
Jó hann es á Bóli var nefni lega ekki
all ur þar sem hann var séð ur. Hann
var á hæð við Napo le on Bonap ar te
og Helga Hjörv ar, en orti enn bet­
ur en þeir. Á yngri árum átti hann
það til að setja sam an svo mergj­
að an munn söfn uð að ein ung is var
far andi með í leita kof um langt frá
byggð, en með ár un um urðu ljóð­
in hans við hafn ar meiri, bár ust út­
fyr ir Síð una og loks um land ið allt.
Lærð ir menn að sunn an skrif uðu
um hann grein ar og gerðu sér ferð í
Síð una til að skoða hann, stund um
tóku þeir með sér út lend inga til að
sýna þeim „þenn an lág vaxna kjarn­
gróð ur ís lenskr ar bænda menn ing­
ar,“ eins og þeir sögðu.
Bjór frum varp ið var fellt en Jó­
hann es á Bóli fékk skálda styrk inn.
Hann keypti sér jeppa fyr ir
skálda styrk inn, það var á milli heys
og grasa og Guð jón í Skarði varð
svo rasandi að hann hnýtti snæri
upp í Korku bleik og reið skæt ing
út að Bóli til að segja nokk ur orð af
hrein skilni við Jó hann es.
„Ég segi það satt,“ sagði Guð jón,
„að þetta er það vit laus asta sem ég
hef nokkurn tím ann heyrt. Þeg ar
Dav íð hélt fram boðs fund inn í vor
bað ég hann að út vega mér vasa hníf
og glas á Alad ín lampann, ég hef
hvor ugt feng ið, en svo læt ur hann
sóa al manna fé á þenn an hátt. Það
nær bara engri átt.“
Svo leysti hann snær ið útúr
Korku bleik og kom inn og drakk
kaffi og hélt á fram að jag ast. Jó­
hann es ók hon um loks fram að
Skarði á nýja jepp an um, hann var
nú að vísu ekki kom inn með bíl­
próf ið, en það var eng inn á ferð og
veg ur inn ekki ann að en vagna slóð
um slétta mela svo allt gekk slysa­
laust.
Um haust ið tók Jó hann es bíl próf
og hélt á fram að yrkja ljóð. Dav­
íð sá til þess að hann fékk meiri
skálda styrk, hann fékk meira að
segja verð laun og var boð ið suð ur
til Reykja vík ur til að veita þeim við­
töku og lesa ljóð í út varp ið.
Jó hann es treysti sér ekki til að
aka jepp an um alla leið til höf uð­
borg ar inn ar svo hann tók rút una.
Mennta mála ráð herr ann bauð upp
á kok dilli og hélt ræðu.
„Skál,“ sagði svo mennta mála­
ráð herr ann. „Ég vona að yður líki
Dry Mart ini.“
„Ég er skolli sein læs á ensku, þótt
ég gæti svo lít ið spjall að við Kan­
ana,“ sagði Jó hann es. „En ég hef
les ið Sabat ini á dönsku. Eru þeir
eitt hvað skyld ir?“
Það vissi mennta mála ráð herr­
ann ekki, hann kann að ist ekk ert við
Sabat ini, og þótt hann sæti á sama
þingi og Dav íð í Múla þá kunni
hann ekki vís una sem Dav íð orti
einu sinni um tvo er lenda fröm uði
bók mennt anna:
Hætt ur er ég að hugsa um geim
og hætt ur að bragða á víni,
les nú að eins Opp en heim
elleg ar Sabat ini.
Eft ir kok dill inn hjá mennta mála­
ráð herr an um drifu nokk ur höf­
uð borg ar skáld Jó hann es með sér
á fyllirí. Það var miklu frjáls legra
en hjá mennta mála ráð herr an um,
skáld in klöpp uðu hon um á herð­
arn ar og létu hann drekka af stút.
„Mik ið and skoti ertu góð ur kall,“
sögðu skáld in, „mik ið and skoti ertu
góð ur kall.“
Það kom í ljós að þau kunnu sum
hver heil ó sköp eft ir
hann ut an bók ar,
„hvern ig ferðu
að því að yrkja
svona vel,“ sögðu
þau, „ súptu á aft­
ur, séra minn. Og
svona and skoti
góð ur kall!“
Jó hann es spurði
hvort þau könn uð­
ust nokk uð við Dry
Mart ini.
„Það er stór­
hættu leg ur fjandi,“
sagði Steinn Stein­
arr. „Pass aðu þig á
hon um.“
„Það er blanda af
ver móði og brenni­
víni,“ sagði Þór unn
Elfa, „ haltu þig held­
ur við það ó bland aða.
Konu jak ið ger ir eng um
mein.“
„Það er vatn í Dry
Mart ini,“ sagði meist ari
Þór berg ur. „Það er út­
vatn að glund ur.“
„Séní eins og þú, nafni
minn,“ sagði Jó hann es úr Kötl um,
„séní eins og þú eiga ekki að drekka
ann að en séní ver.“
Það var ekki laust við að Jó hann­
es væri svo lít ið timbrað ur í rút unni
á heim leið dag inn eft ir, en hann
var samt ó skap lega ham ingju sam­
ur. Það var svo gam an að hitta höf­
uð borg ar skáld in. Í stað þess að öf­
unda hann, eða minna hann á þá
gengd ar lausu sóun á al manna fé
sem skálda styrk ur inn var, tóku þau
hann um yrða laust í sinn hóp og
sögðu að hann væri mik ið and skoti
góð ur kall. Og lof uðu að líta við.
Næstu tvö árin lagði Jó hann es
skálda styrk inn sinn á bók í spari­
sjóðn um, senn kæmi að því að hann
yrði fimm tug ur því ald ur inn fær ist
jafnt yfir góð skáld og vond. Og þá
skyldi hald in sú veisla sem tæki af
all an vafa um hvort skálda styrk ur­
inn væri rétt ráð stöf un á al manna­
fé eða röng.
Þau voru al veg sam mála um þetta
hjón in, Sól veig var hon um yf ir leitt
sam mála um flest, nema auka at­
riði hvunn dags ins eins og stjórn­
mál og trú mál. Þau voru til dæm­
is al veg sam mála um að byggja við
gamla hús ið og að senda Jó hönnu á
heima vist ar skóla, að mað ur tali nú
ekki um inn kaup til mat ar og fata
og ann ars sem heim il ið þurfti við,
en þau áttu til að þræta í hálf kær­
ingi um land bún að ar póli tík Jós­
eps Stalíns og trú verð ug heit Haf­
steins mið ils. Þar sýnd ist sitt hvoru.
En það var eng inn á grein ing ur um
að skálda styrkn um skyldi var ið til
veislu hald anna.
Um það leyti sem skóg ur inn
roðn aði af sum ar löng um sól skins­
gæl um og blá ber in í Hlíð ar sporði
og Hæð ar brekk um voru að springa
af þroska fór Sóla að baka í af mæl­
ið. Hæn urn ar höfðu ver ið dug leg­
ar að verpa og egg in biðu í stór­
um hlaða eft ir að bland ast méli og
margar íni, sykri og köku drop um,
kakói og kókós mjöli. Hálfstálp að ir
syn irn ir, Sæ mund ur og Kári, voru
sett ir í að hræra köku deig, þeir sátu
frá morgni til kvölds með vaska föt
og skál ar milli hnjánna og hrærðu
með sleif svo þá log verkj aði í hand­
legg ina. Af og til hættu þeir að
h r æ r a
o g
stálust til að dýfa fingri í
deig ið og sleiktu, deig með kakói
og rús ín um bragð að ist bet ur en
allt ann að. Ef hlé varð á hrær ing­
um voru þeir send ir með berjat ín ur
upp um all ar brekk ur, því eitt þeirra
hnoss gæta sem bjóða skyldi upp á
voru rúss nesk ar pönnu kök ur. Þær
voru nýj ung í Síð unni, leynig est­
ir verð andi veislu halda. Upp skrift­
in hafði borist munn lega eða með
aust an blæn um, hún var hvergi til
skrif uð, en rúss nesk ar pönnu kök ur
eru þannig gerð ar, að fyrst er bök uð
ein pönnu kaka, al veg eins og all ar
aðr ar pönnu kök ur, svo er hún sett á
flat an disk eða bretti og með an hún
er enn volg eru sett á hana nýtínd
blá ber eins og kemst, síð an er mok­
að sykri yfir eins og hægt er og þá
er bök uð í snatri önn ur pönnu kaka
og lögð yfir. Með an hún er enn
volg er svo sykri og blá berj um bætt
á hana og ný pönnu kaka bök uð í
hasti og lögð þar of aná. Og þannig
koll af kolli uns stafl inn er orð inn
þver hand ar þykk ur. Þá er byrj að á
nýj um stafla og far ið eins að. Síð­
an er stafl inn skor inn í geira þeg­
ar pönnu kök urn ar eru orðn ar kald­
ar, al veg eins og þær kök ur sem nú
eru al mennt kall að ar stríðstert ur
eða Hnall þórukök ur eft ir frá sögn í
frægri bók.
Þeg ar tveir dag ar lifðu hins
fimmta ára tug ar í ævi Jó hann es­
ar reis hann snemma úr rekkju og
klæddi sig í sunnu daga bux ur þrátt
fyr ir rúm helgi dags ins, kyssti Sólu
í snatri og start aði jepp an um. Hann
ók til höf uð borg ar inn ar skemmstu
leið yfir há fjöll in sjö milli Baldjökla.
Það var heið rík ur síð sum ar dag ur
og lita bál brann á runni og lyngi,
sól ar geisl arn ir sprikluðu á jök ul­
hjarn inu og nátt skugg arn ir skriðu
smeyk ir í gljúf ur eða hröp uðu fyr­
ir kletta. Það er á reið an lega gam an
að vera skáld á ferð um blásna auðn
milli há jökla á svona degi. Jafn vel
þótt yf ir vof andi fimm tugs af mæli
boði aukna ná lægð þess sem sum­
ir segja að sé erf ið ast alls.
Jó hann es á Bóli naut líka ferð ar­
inn ar og ein ver unn ar milli jöklanna,
og þenn an fagra haust morg un stóð
líf ið, með allri sinni gleði og feg­
urð, hon um miklu nær en dauð inn.
Á lang ferð um nær eg er úti
að drátta vegna um heiða geim,
raulaði hann glað ur við sjálf an
sig, enda átti fátt bet ur við þetta
ferða lag hans, hér ók hann að drátt­
anna vegna. Asskoti hvað hann
Egg ert gat kom ist vel að orði.
Í höf uð borg inni gerði hann stutt­
an stans, eft ir svo lít ið hring sól fann
hann á feng is versl un rík is ins, þang­
að var held ur bet ur stað ar legt að
líta. Þar keypti hann þrjá tíu lítra af
brenni víni og þrjá tíu lítra af rauð­
um, dísæt um ver móði, hann fékk
af greiðslu mann til að hjálpa sér
að bera varn ing inn út í jepp ann
og ók svo heim leið is sömu leið
yfir há fjöll in sjö milli Baldjökla.
Dag inn eft ir fór hann út í læk
með tvo fjöru tíu lítra mjólk ur­
brúsa og þvoði þá tand ur hreina
að utan og inn an, svo bar hann
þá inn í búr, þar sem syn irn ir
voru að hræra deig ið í síð ustu
kök urn ar, og bland aði brenni­
víni og rauð um ver móði til
helm inga í mjólk ur brús ana
sem hann kall aði Són og Boðn.
„Smakk iði á þessu, strák ar,“ sagði
Jó hann es og sökkti ausu í blönd­
una. „ Þetta er Dry Mart ini.“
Syn irn ir ráku tung una í aus una
og hrylltu sig, orðn ir allt of góðu
van ir af að sleikja í sig köku deig
með romm drop um.
„Þið kunn ið ekki gott að meta,“
sagði Jó hann es og saup á aus unni.
„En það lag ast nú hjá ykk ur, grey­
in mín, þeg ar tím ar líða. Lík lega er
þetta samt allt of sterkt svona, þeir
verða svín full ir af þessu.“
Það þóttu ekki góð ir mannasið­
ir í Síð unni að blanda á fengi. Eina
leyfi lega bland an var brenni víns­
kaffi, eink um ef menn voru að
koma úr rétt um og fjár ragi þeg­
ar kalt var í veðri. Ann ars drukku
menn ó bland að og kváðu þá gjarn­
an við stút inn:
Vatni bland að brenni vín
bið ég fjand ann hirða.
Engu að síð ur fyllti nú Jó hann­
es báða mjólk ur brús ana með tæru
lækj ar vatni og fór í hví vetna að
orð um Þór unn ar Elfu og meist ara
Þór bergs.
Í búr inu á Bóli biðu nú átta tíu
lítr ar af Dry Mart ini þyrstra gesta
morg un dags ins inn an um brún kök­
ur og rjóma tert ur og rúss nesk ar
pönnu kök ur.
Fyrstu gest irn ir komu upp úr há­
degi. Lang tað komn ir ætt ingj ar og
höfðu með sér tjöld sem þeir reistu
úti á al hirtu tún inu. Þeir vildu held­
ur kaffi og kök ur en á fengi, sögðu
allt of snemmt að hefja drykkju af
ein hverri al vöru, þáðu þó í glas fyr­
ir siða sak ir og spurðu hvað þetta
væri, brugðu glas inu upp í birt una
og kjömsuðu undr andi á inni hald­
inu.
Um kaffi leyt ið kom mennta­
mála ráð herr ann í ráð herra bíln­
um og hafði með sér þýsk an pró­
fess or. Pró fess or inn vildi endi lega
skipta nokkrum orð um við skáld ið
og mennta mála ráð herr ann reyndi
að túlka. En sam tal ið gekk skelf ing
illa, Jó hann es var ekki van ur tjá­
skipt um í gegn um túlk.
„ Spyrðu nú mann inn held ur,
væni, hvort hann vilji ekki í glas,“
svar aði Jó hann es, þeg ar mennta­
mála ráð herr ann hafði túlk að spurn­
ingu pró fess ors ins um lengd ina á
rót um ís lenskr ar ljóð hefð ar.
Eng inn við stadd ur skildi hvað
mennta mála ráð herr ann sagði þá
við pró fess or inn, það var heil löng
ræða, en svar pró fess ors ins þótti svo
skemmti legt að það fest ist í minni.
„Sehr inter essant,“ sagði hann
hvað eft ir ann að, „sehr inter­
essant.“
Það gat ekki þýtt neitt ann að en
að hann vildi í glas.
„Og nú fáið þið Dry Mart ini,“
sagði Jó hann es og bar fleyti full glös
fyr ir gest ina, „og hann er ó svik inn.
Smakk iði á þessu, pilt ar.“
Held ur þótti Jó hann esi þeir fé­
lag ar dauf ir til drykkj unn ar og hann
kom ekki dropa ofan í ráð herra­
bíl stjór ann, sem reynd ist þó hinn
skemmti leg asti mað ur og sagði
sög ur og fór með vafa sam an kveð­
skap inni í eld húsi hjá Sólu, hann
harð neit aði að drekka kaffi með
ráð herr an um og pró fess orn um
inni í stofu þar sem sam ræð urn ar
um skáld skap inn og hefð ina héldu
á fram að vera treg ar. Þær voru al­
veg um það bil að logn ast út af þeg­
ar höf uð borg ar skáld in óku í hlað.
En þá færð ist held ur bet ur líf í
tusk urn ar.
Jó hann es úr Kötl um faðm aði
nafna sinn að sér lengi, það voru
eft ir minni leg faðm lög því ann ar
var ógn ar lang ur en hinn var skelfi­
lega smá vax inn. Þór berg ur bless aði
drykk inn og varð lang ur í fram an
og vitn aði í afa sinn Stein. Mennta­
mála ráð herr ann og þýski pró fess­
or inn þökk uðu fyr ir sig og kvöddu.
Upp úr mjölt um var hús ið á Bóli
orð ið troð fullt af fólki, það var set­
ið og stað ið inni í hverj um krók og
kima, oln boga blaut ir syn irn ir stóðu
sinn við hvorn mjólk ur brús ann og
jusu í glös gest anna.
Og klið ur inn, hann var eins og í
fugla bjargi, sögðu þeir sem heyrðu
og áttu heim kynni við sjó.
Það gerð ist svo margt sam tím is:
Séra Skúli gamli og meist ari Þór­
berg ur skipt ust á presta sög um, þær
voru svo mein fyndn ar að við stadd­
ir ætl uðu hreint að rifna, sér stak­
lega sög urn ar af Kálfa fellsklerk­
um. Frið þjóf ur í Fremsta dal stjórn­
aði fjölda söng á með an og sló takt­
inn með gríð ar leg um birki lurk sem
hann hafði fyr ir staf, það var raft­
ur úr heima skógi sem veðr in höfðu
krók beygt á hand fang, hann sveifl­
aði hon um til hægri og vinstri,
enda mað ur inn knár þótt kom inn
væri af æsku skeiði og rödd in heit
og gnýþung eft ir margra ára söng­
keppni við norð an vind inn. Ó laf­
ur í Dæli og Jó hann es úr Kötl um
fóru í hár sam an und ir söngn um
útaf samyrkju bú skap. Mitt í öll um
há vað an um kvaddi Dav íð í Múla
sér hljóðs sem hann ekki fékk og
hélt langa ræðu fyr ir minni af mæl­
is barns ins og lét fjúka í kvið ling­
um sem fáir heyrðu al menni lega
því nokkr ar stelpugálur milli tekt ar
og tví tugs fóru að at ast í Hnaukn­
um með svo há vær um píku skrækj­
um að skar í eyr un. Yfir allt sam an
Bóka út gáf an Upp heim ar gaf út fyr ir þessi jól bók ina „Sög ur úr Síð unni,“ eft ir Böðv ar Guð­
munds son frá Kirkju bóli. Með leyfi út gef anda birt um við hér kafla úr bók inni þar sem seg ir
frá að drag anda að og af mæli Jó hann es ar bónda á Bóli.
Skálda mjöð ur inn