Læknablaðið - 15.03.2001, Blaðsíða 17

FRÆÐIGREINAR / ÖRORKA
fengu smitsjúkdóma sem áður ollu mikilli örorku
(berklar og mænusótt), heldur en aukning þeirra sem
fengu nýjar sýkingar (einkum alnæmi). Einnig varð
marktæk minnkun á örorku yfir 75% vegna sjúk-
dóma í meltingarfærum. Petta er líklegt að rekja
megi til framfara í meðferð sárasjúkdóms í maga og
skeifugörn og vélindabakflæðis.
Heildarniðurstaða er þannig að hlutfallslega hefur
öryrkjum fækkað niilli áranna 1976 og 1996, bæði
konum og körlum. Að örorka í heild skuli verða
fátíðari hér á landi á umræddu tímabili er athyglis-
vert, þar sem á seinasta hluta rannsóknartímabilsins
var hér vaxandi atvinnuleysi (12,13), en á slíkum
tímum hefur fólk með skerta starfsorku í auknum
mæli færst á örorku eins og dæmin frá nágranna-
löndum okkar sýna (16,17). Milli þessara ára hefur
orðið breyting á stigun örorkunnar, örorkustyrkur
orðið fátíðari en örorkulífeyrir tíðari. Líklegar
skýringar eru aukin réttindi og bætur í sjúkratrygg-
ingum sem tengjast örorkulífeyri og þrýstingur frá
vinnumarkaði, meðal annars vegna aukins atvinnu-
leysis og aukins álags á vinnustöðum. Þörf er á að
kanna nánar samspil örorku og atvinnuleysis.
Þakkir
Birni Önundarsyni og Helga Sigvaldasyni er þökkuð
sú framsýni að tölvuvæða örorkuskrá Trygginga-
stofnunar ríkisins fyrir rúmum aldarfjórðungi, sem
gerði þann samanburð, sem þessi grein byggir á,
mögulegan.
Heimlldir
1. Staðtölur almannatrygginga 1999. Reykjavík: Trygginga-
stofnun ríkisins; 2000.
2. Thorlacius S, Stefánsson S, Ólafsson S. Umfang og einkenni
örorku á íslandi áriö 1996. Læknablaöiö 1998; 84: 629-35.
3. Lög um almannatryggingar nr. 117/1993.
4. Lög um félagslega aðstoð nr. 118/1993.
5. Upplýsingar frá Hagstofu íslands.
6. Bland M. An introduction to medical statistics. Oxford:
Oxford University Press; 1995.
7. Ahlbom A. Biostatistik för epidemiologer. Lund: Student-
litteratur; 1990.
8. Guönason S. Disability in Iceland. Reykjavík: Trygginga-
stofnun ríkisins; 1969.
9. Upplýsingar frá hagsýslu Tryggingastofnunar ríkisins.
10. Reglugerð nr. 184/1980.
11. Reglugerð nr. 185/1980.
12. Hagskinna. Sögulegar hagtölur um ísland. Reykjavík:
Hagstofa íslands; 1997.
13. Landshagir, Statistical Yearbook of Iceland, 1997. Reykjavík:
Hagstofa íslands; 1997.
14. Nososco skýrsla nr. 10/1999. Förtida uttráde frán arbetslivet
1987-1996. Kaupmannahöfn: Nososco; 1999.
15. Ólafsson S. íslenska leiöin. Almannatryggingar og velferð í
fjölþjóðlegum samanburði. Reykjavík: Tryggingastofnun
ríkisins - Háskólaútgáfan; 1999.
16. Halvorsen K. Arbeid eller trygd. Oslo: Pax Forlag; 1977.
17. Berglind H, Olson-Frick H. Förtidspensionering. Stockholm:
Statens Offentliga Utredningar, no. 88; 1977.
Nexium
SÝRUHJÚPTÖFLUR, A 02 BC 05 (Sérlyjjaskrártexti og heimildaskrá)
Innihaldslýsing: Hver sýruhjúptafla inniheldur: Esomcprazolum INN, magnesíum þríhýdrat samsvarandi Esomeprazolum INN 20 eða 40 mg. Ábcndingan Sjúkdómar af völdum bakflxðis frá maga í vclinda (gastrocsophageal reflux disease): Mcðfcrð
á ætandi bólgu í vélinda af völdum bakflxðis, langtimameðferð til þess að koma í veg fyrir að lxknuð bólga í vélinda taki sig upp að nýju, meðferð á einkennum sjúkdóma af völdum bakflxðis frá maga í vélinda. Til upprxtingar á Helicobacter pylori
ásamt viðeigandi sýklalyfjameðferð: Til að lxkna Helicobacter Pylori tengt skeifugamarsár og koma í veg fyrir endurtekinn sársjúkdóm í meltingarvegi hjá sjúklingum með Helicobacter Pylori tengd sár. Skammtar og lyfjagjöf: Töflumar á að gleypa
heilar ásamt vökva og þxr má hvorki tyggja né mylja. Sjúkdómar af völdum bakflxðis fiá maga í vélinda (gastroesophageal reflux disease): Meðferð á xundi bólgu í vélinda af völdum bakflxðis: 40 mg einu sinni á sólarhring í 4 vikur. FjögurTa vikna
meðferð til viðbótar er ráðlögð handa þeim sjúklingum sem ekki hafa fengið lxkningu, eða ef einkenni eru enn til staðar. Langtímameðferð til að koma i veg fyrir að Ixknuð bólga i vélinda taki sig upp að nýju: 20 mg einu sinni á sólarhring. Meðferð á
einkennum vegna bakflxðis frá maga í vélinda: 20 mg einu sinni á sólarhring handa sjúklingum sem ekki em með bólgu í vélinda. Ef einkenni hafa ekki horfíð innan 4 vikna, skal sjúklingur gangast undir ffekari rannsóknir. Eftir að einkenni hafa horfíð,
°tá halda þeim niðri með því að taka 20 mg einu sinni á sólarhring eftir þörfum. Ásamt viðeigandi sýklalyfjameðferð til upprxtingar á Helicobacter pylori og til að Ixkna Helicobacter pylori tengt skeifúgamarsár og koma i veg fyrir endurtekinn sársjúkdóm
* tneltingarvegi hjá sjúklingum með Helicobacter pylori tcngd sár: 20 mg ásamt amoxicillini 1 g og klaritromycini 500 mg em gefin samtímis tvisvar sinnum á sólarhring í 7 daga. Böm: Nexium er ekki xtlað bömum. Skert nýmastarfsemi: Hjá sjúklingum
rneð skerta nýmastarfsemi er ekki nauðsynlegt að breyta skömmmm. Vegna takmarkaðrar reynslu hjá sjúklingum með alvarlega skerta nýmastarfsemi, skal gxta varúðar við meðferð þeirra. Skert lifrarstarfsemi: Hjá sjúklingum með vxgt ril miðlungs
alvarlega skerta lifrarstarfsemi er ekki nauðsynlegt að breyta skömmrnm. Sjúklingum með alvarlega skerta liffarstarfssemi xtti ekki að gefa meira en 20 mg hámarksskammt af Nexium. Aldraðir: Hjá öldmðum er ekki nauðsynlegt að breyu skömmmm.
Ffábendingar Þekkt ofnxmi fyrir esómeprazóli, benzímidazólsamböndum eða öðmm innihaldsefnum lyfsins. Vamaðarorð og varúðarreglur við notkun lyfsins: Útiloka skal illkynja sjúkdóm, þar sem meðferð með Nexium getur dregið úr
e>nkennum og seinkað sjúkdómsgreiningu. Sjúklingar á langtímameðferð (sérstaklega ef meðferð varir lengur en eitt ár) skulu vera undir reglulegu effirliti. Sjúklingum sem nota lyfið eftir þörfúm skal leiðbeina um að hafa samband við lxkninn sinn ef
eðli einkenna breytast. Milliverkanir við önnur lyf og aðrar milliverkanin Áhrif esómeprazóls á lyfjahvörf annarra lyfja:Minna sýmmagn í maga við meðferð með esómeprazóli gemr aukið eða minnkað ffásog lyfja, ef frásog þeirra er háð sýmstígi
magans. Eins og á við um önnur lyf, sem hamla sýmseytíngu eða sýmbindandi lyf, gemr ffásog ketókónazóls minnkað meðan á meðferð mcð esómeprazóli stendur. Esómeprazól hamlar CYP2C19, sem er aðaiumbrotsensím esómeprazóls. Þcgar
sómeprazól er gefið samtímis lyfjum sem umbrotna fyrir tílstilli CYP2C19, eins og diazepam, ritalópram, imipramin, ldómipramín, fenýtóín o.s.ffv., gemr það valdið aukinni plasmaþéttni þessara lyfja þannig að minnka þurfi skammta. Þetta skal hafa í
huga, sérstaklega þegar esómeprazóli er ávisað ril notkunar eftír þörfúm. Samtímis gjöf á 30 mg af esómeprazóli olli 45% lxkkun á klerans díazepams, sem er CYP2C19 hvarfefni. Við samtímis gjöf á 40 mg af esómeprazóli jókst lxgsta plasmaþéttni
fenýtóíns um 13% hjá flogaveikum sjúklingum. Ráðlagt er að fylgjast með plasmaþétmi fenýtóíns þegar meðferð með esómeprazóli hefst eða henni er hxtt. Hjá heilbrigðum sjálfboðaliðum olli gjöfá 40 mg af esómeprazóli samtímis gjöfá risapríði, því
að flatarmál undir plasmaþéttni-tímaferli (AUC) jókst um 32% fyrir risapríð og útskilnaðarhelmingunartími (n/2) lengdist um 31%, en engin marktxk hxkkun varð á hámarksþéttni risapríðs. Örlitíl lenging á QTc bili, sem kom í ljós eftir gjöfá risapríði
e»nu sér, lengdist ekki ffekar þegar risapríð var gefið ásamt esómeprazóli. Sýnt hefur verið ffam á að esómeprazól hefúr ekki klínísk marktxk áhrif á lyfjahvörf amoxirillins, kínídíns eða warfaríns. Meðganga og brjóstagjöf: Engar upplýsingar liggja
fynr um notkun esómeprazóls á meðgöngu. Gxta skal varúðar þegar lyfið er gefið þunguðum konum. Ekki er vitað hvort esómeprazól berst í brjóstamjólk og xttu konur með bam á brjóstí ekki að nota Nexium. Aukaverkanir: Algengar (> 1%): Höfúðverkur,
^ndðverkir, niðurgangur, vindgangur, ógleði/uppköst, hxgðatregða. Sjaldgæfar (0,1-1%): Svimi, munnþurrkur, húðbólgur (dermatitis), kláði, ofsakláði. Lyfhrif: Esómeprazól er S-handhverfa ómeprazóls og dregur úr seytingu magasým og cr
verkunarháttur mjög sértækur. Það hemlar sértxkt sýrupumpuna í paríetal ffumum magans. Bæði R- og S- handhverfúr ómeprazóls hafa svipuð lyfhrif. Lyfjahvörf: Frásog og dreifing:Esómeprazól cr ekki sýmstöðugt og þess vegna er það gefið ril
inntöku sem sýmhjúpkymi. Umbreyting í R-handhverfú er óveruleg in-vivo. Esómeprazól frásogast hratt, hámarksþéttni í plasma næst um 1-2 klst eftir inntöku. Aðgengi er 64%. Dreifirúmmál við stöðuga þétmi er um 0,221/kg líkamsþunga. Esómeprazól
er 97% próteinbundið í plasma. Fxðuneysla bxði seinkar og dregur úr ffásogi esómeprazóls en hefúr engin marktxk áhrifá verkun esómeprazóls á sýrustíg magans.
Heimildaskrá 1. Talley NJ, Venables TL, Green JRB, Armstrong D, O 'Kane KPJ, Giaffer M et al. Esomeprazole 40 mg and 20 mg is efficarious in the long-term management of paticnts with endoscopy negatíve GERD: a placebo-controlled trial of on-
demand therapy for 6 months; Gastroenterology 20oo;n8: A658.2. Talley NJ, Lauristen K, Tunturi-Hihnala H, Lind T, Moum B, Bang CJ et al. Esomeprazole 20 mg maintains symptom control in endoscopy-negauive GERD: a randomized placebo-
controlled trial ofon-demand therapy for 6 months. Gastroenterology 20oo;n8:A2i. 3. Röhss K, Claar-Nilsson C, Rydholm H, Nyman L Esomeprazole 40 mg provides more effective arid control than lansoprazole 30 mg; Gastroenterology 2000;
»8:A2o. 4. Junghard O, Hassan-Alin M, Hasselgren G; The effect of AUC and Cmax of esomeprazole on arid secredon and intragastric pH; Gastroenterology 2000;n8:Ai7.5. Johnson DA. Benjamin SB, Whipple J, D 'Amico D, Hamelin B. Efficacy and
safety of esomeprazole as maintenance therapy in GERD patíents with healed erosive esophagitís (EE). Gastroenterology 20oo;n8:Ai7.6. Ábelö A, Andersson T, Antonsson M, Naudot AK, Skánberg I, Weidolf L Stereoselectíve metabolism of omeprazole
by human cytochrome P450 enzymes. Drug Metab Dispos 2000;28:966-972.7. Lind T, Rydberg L, Kylebáck A, Jonsson A, Andersson T, Hassclgren G et al. Esomeprazole provides improved acid control vs omeprazole in patients with symptoms of
gastro-oesophageal reflux disease.:Aliment Pharmacol Thcr 2000;14:861-67.8. Wilder-Smith C, Röhss K, Lundin C, Rydholm H. Esomeprazole (E) 40 mg provides more effectivc acid control than pantoprazole (P) 40 mg; Gastroenterology 2000;
*'8:A22. 9. Richter JE, Kahrilas PJ, Hwang C , Marino V, Hamclin B. Esomeprazole is superior to omeprazole for healing of erosive esophagitís (EE) in GERD parients. Gastroenterology 2000; 118:A20.10. Vakil NB, Shaker R, Hwang C, D’Amico D,
Hamelin B. Esomeprazole is effective as maintenance therapy in GERD patíents with healed erosive esophagitis (EE). Gastroenterology 20oo;n8:A22.11. Kahrilas PJ, Falk G, Johnson DA, Schmitt C, Collins DW, Whipple J et al. Esomeprazole improves
healing and symptom resolutíon as compared with omeprazole in reflux esophagitís patients: a randomised controlled trial. Aliment Pharmacol Ther 200o;in press.
Markaðsleyfishafi: AstraZeneca, A/S Albertslund, Danmarlc Umboð á íslandi: Pharmaco hf.. Hörgatúni2. Gardabœ. Nánari upplýsingar er að finna í Sérlyfjaskrá
Læknablaðið 2001/87 209
L