Læknablaðið - 15.03.2001, Blaðsíða 33

FRÆÐIGREINAR / LJÓSAÐLÖGUN KEILNA
við aðlögun að ljósi, eins og í mönnum, músum og
öpum, og er það í samræmi við hraðari svörun
keilukerfis heldur en stafakerfis. Dvöl styttist mest
fyrstu mínútu eftir að kveikt hefur verið á bak-
grunnsljósi og áframhaldandi aðlögun hefur
takmörkuð áhrif fremur í þá veru að stytta dvöl. Hjá
mönnum er misjafnt hvernig og hvort dvölin styttist
eftir því hversu björt áreiti eru notuð (12). Það kann
að skýra hvers vegna dvölin styttist ekki hjá
marsvínum, þar sem þær eru kannski næmari fyrir
önnur ljósáreiti, en í þessari rannsókn var aðeins
notaður einn ljósstyrkur áreitis til að vekja sjón-
himnurit keilna.
Svar við stuttum ljósblikkum vekur afmarkaðar,
aðgreinanlegar bylgjur í sjónhimnuriti og við aðlögun
að ljósi eru það keilur sem miðla ljóssvöruninni. Við
háa tíðni ertingar, 20-30 rið í þessari rannsókn, eru
það einnig keilur sem miðla svöruninni en ekki er
hægt að aðgreina a- og b-bylgjur í því svari. í báðum
tilvikum var notað sams konar stöðugt bakgrunnsljós
til að útiloka stafi og aðlaga keilur að ljósi. Samt sést
nokkur munur í aðlögunarferli b-bylgju og sjón-
himnuritssvars við hárri tíðni ertingar, fyrst og fremst
sá að við háa tíðni ertingar fylgir aðlögunarferlið
veldisfalli hjá báðum tegundum, en ekki b-bylgja.
Einfaldasta skýringin á þessum mun er sú, að það
sjónhimnurit sem er vakið með stuttum ljósblikkum á
sér að einhverju leyti aðrar uppsprettur en það
sjónhimnurit sem vakið er með hárri tíðni
ljósertingar. Talið er víst að b-bylgja, vakin með
stuttum ljósblikkum, eigi sér að hluta uppsprettu í
himnuspennubreytingum Muller-frumna, en þar sem
þær himnuspennubreytingar eru mjög hægar er mjög
ólíklegt að þær séu þáttur í sjónhimnuritssvari við 20-
30 riða ljósertingu (13).
Ljósaðlögun hefur mun meiri áhrif á sveiflu-
spennur hjá kanínum en marsvínum. I upphafi
aðlögunar að ljósi eru sveifluspennur hjá hvorugri
tegund, þijár slikar birtast síðar hjá kanínum og
stækka að spennu og ná hámarksspennu eftir um 15
mínútur í birtu. Þessar sveifluspennur eru vegna
ljóssvörunar keilna, en talið er að rafvirkni
flókafrumna (amacrine cells) og milliflókafrumna
(interplexiform cells) séu raflífeðlisfræðileg upp-
spretta þeirra (14,15).
Einfaldasta skýringin á
þeim muni sem er á
áhrifum ljósaðlögunar á
sveifluspennur í þessum
tegundum er að starfsemi
þessara frumna sé ólík í
kanínum og marsvínum,
eða taugatengsl við keilur
séu ólfk. Niðurstöður
þessarar rannsóknar
benda því til að bæði
kanínur og marsvín séu
Time in light
0.5 min.
15 min.
20 |iV
25 msec
Figure 6. Examples oftwo ERG recordings obtained from one rabbit during light
adaptation, in response to 30 Hz stimulation. The upper record was obtained 30 seconds
after turning on an 1.7 log cd/m2 white background light, and the lower record 15 minutes
after turning on the background.
O
O
!ZJ
38
36
34
0>
£ 32
£
30 -
28 -
26
a O O
oo o
o
o,
o
o o
o
o _oQ ^oo o
o
• •
•• •••• •• • • •
2 4 6 8 10 12 14
Time in light (minutes)
16
Table I. Comparison between the ERGs (mean ± standard error) of guinea pigs and
rabbits before (background on for 0.5-1 min.) and after (background on for 10-15
min.) light adaptation with 1.7 iog cd/m2 background light. Paired t-test for
comparison between means.
Guinea pigs Rabbits
Before After Before After
B-wave 25 ± 6 gV 40±8gV* 103 ±16 11V 124±22pV*
20 Hz 30 Hz 29 + 7 g V 45 ± 11 g V* 70 ± 13 g V 102 ± 19 g V *
Latency 35 + 1 ms 37 + 2 ms 35 + 2 ms 29 ±3 ms **
* p < .05 ** p = .05
Figure 7. Changes in
implicit times ofthe ERG
b-wave during light
adaptation. Open circles
represent the implicit time
in guinea pig, while filied
circles represent the b-wave
implicit time in rabbit.
Læknablaðið 2001/87 225