Læknablaðið - 15.06.2002, Blaðsíða 28

FRÆÐIGREINAR / MMR-BÓLUSETNING
Tafla I. Gildi og staðtölur fyrir kalprotectín í hægðum mg/ml.
Fyrir MMR
Fyrir Pentavac 2 vikum eftir Pentavac 4 vikum eftir Pentavac og 18 vikum eftir Pentavac 2 vikum eftir MMR 4 vikum eftir MMR 12 vikum eftir MMR
Fjöldi 109 100 88 79 61 56 20
Meðaltal 51,0 52,2 48,8 51,3 51,2 64,0 58,5
SD 41,8 48,0 42,5 53,8 48,7 44,1 62,2
Miðgildi 40,6 40,2 38,1 34,2 41 46,5 35,7
95% efri 133,9 147,4 133,3 158,5 148,7 152,5 188,6
öryggismörk
Kalprotectín mg/ml ^nn .

p
T 1

l L 1
—
0 --------------------,------------------,------------------,----------------
Fyrir Pentavac 2 vikum eftir 4 vikum eftir 18 vikum eftir
Pentavac Pentavac Pentavac
Mynd 1. Meðalgildi kalprotectíns +95% öryggismörk fyrir og eftir Pentavac.
Kalprotectín mg/ml

r

-1
— ▼
Fyrir MMR 2 vikum 4 vikum 12 vikum eftir MMR eftir MMR eftir MMR
Mynd 2. Meðalgildi
kalprotectíns +95%
öryggismörk fyrir og eftir
MMR.
sértæk próf til að meta þarmabólgu hjá börnum. Eitt
slíkt próf er mæling á kalprotectíni í hægðum sem
gefur nákvæma vísbendingu um bólgu í þörmum (6).
Bólusetning á íslandi fer fram á heilsugæslustöðvum
og er þátttaka nálægt 100%. Pentavac (Pasteur
Mérieux) bólusetning (gegn barnaveiki, stífkrampa,
kíghósta og mænuveiki ásamt Hemophilus influenza
týpu B) er gefin við þriggja, fimm og 12 mánaða aldur
og MMR (Priorix, Smithkline Beecham) bólusetning
við 18 mánaða aldur. Við könnuðum merki um
þarmabólgu með kalprotectínaðferðinni fyrir og eftir
Pentavac-bólusetningu og fyrir og eftir MMR-bólu-
setningu í hópi barna.
Tilgangur: Að meta hvort MMR-bólusetning valdi
þarmabólgu hjá íslenskum börnum. Rannsóknin var
ekki hönnuð til að svara spurningunni hvort MMR-
bólusetning valdi einhverfu sem er mjög fátíð. Til
þess þarf mun fleiri þátttakendur og lengra eftirlit en
framkvæmt var í þessari rannsókn.
Þátttakendur og aöferöir
Eitthundrað og níu börn sem komu til bólusetningar
á Miðstöð heilsuverndar barna á Barónsstíg eða á
Heilbrigðisstofnun Suðurnesja í Reykjanesbæ tóku
þátt í rannsókninni. Hópurinn var valinn þannig að
haft var samband við foreldra allra barna sem áttu að
mæta á ákveðnu tímabili í ungbarnavernd og þeim
boðin þátttaka í rannsókninni. Framkvæmd, eðh og
tilgangur rannsóknarinnar var skýrður út fyrir for-
eldrum. Mikill meirihluti þeirra sem haft var sam-
band við var fús að taka þátt í rannsókninni. Útilok-
unarskilmerki fyrir þátttöku voru þau sömu og til-
greind eru af framleiðendum bóluefnisins (7). Bömin
voru rannsökuð með því að fá hægðasýni og var mælt
í því kalprotectín (Calprest, Calprotech Ltd., Lond-
on, UK) fyrir Pentavac (við 12 mánaða aldur) og fyrir
MMR (við 18 mánaða aldur) bólusetningu og tveim,
fjórum og 12-18 vikum síðar (8). Aðferðin sem notuð
var við kalprotectínmælingu í þessari rannsókn er
frábrugðin þeim sem áður hefur verið greint frá (6,9-
11) og skilur þar mest á milli mismunandi aðferða við
upplausn og úrdrátt efnanna úr hægðasýninu. Enn
fremur er minna hægðasýni notað í okkar rannsókn
heldur en í fyrri rannsóknum (200 mg í stað 5 gr).
Calprest aðferðin gefur kalprotectíngildi sem eru um
það bil fimm sinnum hærri en fyrri aðferð (13) og
hefur aukið næmi (14) til að greina þarmabólgu.
Kalprotectín er 36 kDa prótein sem bindur kalk og
zink og er um 60% af próteinum í frymi hvítfrumna
(neutrophyla). Það brotnar ekki niður í meltingar-
vegi og þolir vel geymslu við stofuhita. Ef bólga er í
þörmum eða þarmavegg þá safnast hvítfrumur á þau
svæði, brotna niður og skiljast út í hægðum. Eldri að-
ferðir til að greina bólgu í þörmum byggðust á geisla-
merkingu hvítfrumna með technesium og síðan var
notað skann til að staðsetja hvar frumurnar söfnuð-
ust saman. Mæling á kalprotectíni í hægðum er mun
nákvæmari og auk þess auðveldari eftir að sýnt var
fram á að hægðasöfnun er ekki nauðsynleg heldur
dugði eitt 200 gr sýni. Aðferðin er mjög næm til að
greina bólgu í þörmum bæði hjá bömum og fullorðn-
um en hún er ekki sértæk hvað varðar orsakir bólg-
unnar og hún gefur engar upplýsingar um hvar bólg-
an er í meltingarvegi (6, 9-11). Rannsóknin var gerð
samkvæmt leyfi siðanefndar Landspítala Hringbraut,
siðanefndar Miðstöðvar Heilsuvemdar barna við
Barónsstíg, siðanefndar Heilbrigðisstofnunar Suður-
nesja, Reykjanesbæ, Persónuverndar og Vísindasiða-
nefndar. Staðtölulegur munur var prófaður með Wil-
coxon’s „ranked sums test“ og pöraðu student t prófi.
Niöurstöður
Tafla I sýnir helstu gildi og staðtölur fyrir kalpro-
tectín í hægðum mg/ml hjá börnunum sem tóku þátt í
tilrauninni. Það er enginn staðtölulegur munur á
neinum tímapunkti (p>0,25) hvorki fyrir né eftir
Pentavac-bólusetningu eða fyrir MMR-bólusetningu
og tveimur, fjórum og 12-18 vikum á eftir. Alls bytj-
492 Læknablaðið 2002/88