Læknablaðið - 15.06.2002, Blaðsíða 55

UMRÆÐA & FRÉTTIR / REKSTUR HEILBRIGÐISÞJÓNUSTU
Skráður ungbarnadauði meiri og ævilíkur
styttri þar sem einkarekstur er mestur í
heílbrigðisþjónustu
Samanburður á heilsufari milli þjóða er flókið
viðfangsefni. Nákvæmustu upplýsingar varða ung-
barnadauða og ævilíkur. í tugi ára hafa alþjóðlegar
nefndir á Norðurlöndum og á vegum OECD unnið
að þessum samanburði. Telja menn góðan árangur
hafa náðst um reglur og aðferðir við þessar skráning-
ar á Norðurlöndunum og í OECD-löndum, enda
skýrslur birtar árlega. OECD-löndunum er skipt í
þrjá flokka eftir því hve hárri upphæð er varið til
einkareksturs af heildarfjárhæð eins og fram kemur í
þessari grein. í fyrri grein (Læknablaðið 2002; 88:
440) kom fram að heildarrekstur mælist sem hiutfall
af vergri landsframleiðslu er hærri í löndum er verja
mestum fjárhæðum til einkareksturs en í löndum þar
sem samfélagsrekstur vegur þyngra.
Heilsufar barna og eldra fólks tekur vissulega mið
af fjölbreyttum þáttum, meðal annars næringu, efna-
hag, erfðum og fleiru.
En þessar upplýsingar koma frá vestrænum lönd-
um sem búa við lýðræði, góða heilbrigðisþjónustu, til
dæmis á hátæknisviðinu, og veija mestu fjármagni til
heilbrigðisþjónustu í veröldinni.
Niðurstöður eru að skráður bamadauði er hærri
og ævilíkur eru styttri meðal þeirra þjóða er búa við
mestan einkarekstur. Líkleg skýring er að þar sem
samfélagsþjónustan er viðamest er heilsugæsluþjón-
ustan öflugri, meðal annars með samstarfi lækna og
hjúkrunarfræðinga og annarra heilbrigðisstétta, og
þar af leiðandi er forvörnum og aðstoð við aldraða
betur sinnt en í læknastofum í einkarekstri. Kostn-
aður er mestur í löndum þar sem einkarekstur vegur
þyngst enda er oft krafist verulegra eigin greiðslna
fyrir forvarnir. Nefna má sem dæmi að þó að hérlend
heilbrigðisþjónusta hafi verið gagnrýnd eiga allir
jafnt aðgengi að hverskyns forvörnum og kostnaður
er yfirleitt lítill sem enginn. í löndum þar sem einka-
rekstur vegur þungt, til dæmis í Bandaríkjunum, búa
tæp 20% af börnum og fullorðnu fólki ekki við neinar
tryggingar og verða því frekar útundan varðandi ung-
barnavernd, mæðravernd og bólusetningar. Ung-
barnadauði í „slömm“-hverfum margra stórborga
vestrænna ríkja er svipaður og hjá þróunarrikjunum.
Áður en menn hækka trommusláttinn fyrir einka-
rekstri má huga að þessu.
Ólafur Ólafsson
OECD-löndum skipt í briá hópa eftir hlutfalli einkareksturs í heilbrigöisbiónustu.
Hlutfall einka- reksturs af heildar- kostnaöi viö heilbrigöis- þjónustu meöal þjóöa. (meöaltal) Kostnaöur viö heilbrigöisþjónustu % af VLF* Barnadauöi 5 ára og yngri á 1000 íbúa Ævilíkur karla kvenna
A) 14,2% 7,97% 5,7 75,9 81,7
B) 25,3% 8,36% 6,6 74,9 81,3
C) 37,8% 9,31% 8,0 75,2 80,8
A) Danmörk, Island, Lúxemborg, Noregur, Ítalía, Japan, Svlþjóð, Bretland og Andorra.
B) Belgía, Finnland, Austurríki, Kanada, Þýskaland, Frakkland, Nýja-Sjáland, írland og Spánn.
C) Grikkland, Ástralía, Malta, Holland, Sviss, Portúgal, Bandaríkin, ísrael.
Vel marktækur munur er á öllum tölum. (World Health Report 2001 WHO general.)
* Verg landsframleiðsla.
Höfundur er fyrrverandi
landlæknir.
Læknablaðið 2002/88 519