Læknablaðið - 15.06.2002, Blaðsíða 50

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SIÐFRÆÐI FÓSTURGREININGAR
Læknír á að veita konunni
hlutlausa ráðgjöf en hún ákveður
- Rætt við Frank A. Chervenak prófessor og sérfræðing í siðfræði fósturgreiningar
Frank A. Chevrenak
prófessor hélt erindi í
húsakynnum Lœknafélags
íslands.
Þröstur
Haraldsson
Eins OG lesendum Læknablaðsins er vel kunnugt
hafa orðið miklar og á tíðum háværar umræður um
siðfræði fósturgreiningar síðustu misserin. Ástæðan
er vitaskuld sú að ný tækni hefur komið til skjalanna
og aukið möguleikana á því að greina fyrr en áður var
frávik í vexti og þroska fósturs. Með aðferðum á borð
við ómskoðun og mælingu lífefnavísa má sjá hvort
vísbendingar eru um frávik og hvort ástæða sé til að
gera inngrip, svo sem legvatnsástungu eða töku fylgju-
vefssýna, til greiningar á litningafrávikum.
Pau siðfræðilegu álitamál sem fylgja tækniþróun-
inni brenna að sjálfsögðu heitast á þeim stéttum sem
næstar eru vettvangi: fæðingar- og kvensjúkdóma-
læknum og ljósmæðrum. Það kemur því ekki á óvart
að Félag íslenska fæðinga- og kvensjúkdómalækna
(FÍK) skuli hafa boðið hingað til lands þekktum
starfsbróður og sérfræðingi á þessu sviði. Þann 10.
maí síðastliðinn hélt bandaríski prófessorinn Frank
A. Chervenak tvo fræðslufundi. Annar fundurinn var
opinn og fjallaði um siðfræðileg efni sem tengjast
fósturgreiningu og mikilvægi þess að verðandi for-
eldrar hafi upplýst val um þær aðferðir sem hægt er
að beita við hana. Hinn fundurinn var einskorðaður
við félagsmenn í FIK en þar fjallaði Chervenak um
siðfræði þess að líta á fóstrið sem sjálfstæðan sjúkling.
Spurningarvakna
Frank A. Chervenak er prófessor og forstöðulæknir
kvennadeildar Cornell háskólans í New York. Hann
er þekktur fyrir framlag sitt til fæðingarlæknisfræði
en ekki síður fyrir umfjöllun og greinaskrif um sið-
fræðileg efni sem tengjast læknisfræði, einkum á sviði
fósturgreiningar og fæðingarlæknisfræði. Erindið á
fyrra fundinum bar heitið Upplýst samþykki fyrir
ómskoðun á meðgöngu: þróun frá öðrum til fyrsta
þriðjungs meðgöngu. Eins og titillinn gefur til kynna
hafa nýjar og breyttar aðferðir leitt til þess að nú er
hægt að greina ýmsa fósturgalla fyrr en áður var
hægt. Þar eru það ekki síst mæling lífefnavísa á fyrsta
þriðjungi meðgöngu og snemmómskoðun sem kem-
ur við sögu.
Við þetta breytist siðferðileg ábyrgð þeirra heil-
brigðisstarfsmanna sem sinna konum á meðgöngu.
Þeir þurfa að svara spurningum eins og þeirri hvort
rétt sé að benda konum á þessa nýju möguleika,
hvort með því sé ekki verið að ýta þeim út í eitthvað
sem annars hefði ekki hvarflað að þeim. Er rétt að
benda öllum konum á möguleikann, jafnvel gera
snemmómskoðun að föstum lið í fyrstu skoðunum á
meðgöngu? Eða á að einskorða slíka skoðun við tak-
markaða hópa, svo sem konur sem náð hafa tiltekn-
um aldri eða eru úr fjölskyldum þar sem litningafrá-
vik eru þekkt? Hvar á að draga mörkin og hver á að
gera það?
Chervenak lagði ekki fram algild svör við þessum
spurningum en benti á ýmsa þætti sem menn þurfa að
styðjast við í störfum sínum. Algild svör eru ekki til
og þar við bætist að það er alls ekki hlutverk lækna að
veita slík svör. Læknar og ljósmæður eiga ekki að
taka ákvarðanir heldur konurnar sjálfar. Það er hlut-
verk heilbrigðisstarfsmanna að veita verðandi for-
eldrum allar þær upplýsingar sem hægt er að veita um
514 Læknablaðið 2002/88