Læknablaðið - 15.02.2004, Síða 28

FRÆÐIGREINAR / VISTUNARMAT ALDRAÐRA
Fyrsta áriö Annaö áriö Þriðja árið Lokaafdrif
Fyrsta áriö Annaö áriö Þriöja árið Lokaafdrif
Mynd I. Afdríf eftir mat á hjúkrunarþörf a karlar, b konur
uðu sem höfðu átt mat sem rann út án þess að til
vistunar hefði komið eða vistunarmatið endurnýjað.
Sex prósent þeirra sem einungis höfðu verið metnir í
hjúkrunarþörf og 4% þeirra sem fengu fyrst mat í
þjónustuþörf en síðan endurmat í hjúkrunarþörf
höfðu átt mat sem rann út.
Gerður var samanburður á þeim sem fluttu milli
þjónustustiga á tímabilinu og þeim sem komu að
heiman eða af spítalanum. Samtals fluttu 395 aldraðir
milli þjónustustiga og voru það 160 karlar og 235
konur. Heildarstig án félagslegra þátta þeirra sem
fluttu voru 34,9 ± 1,8 hjá körlum og 34,2 ± 1,6 hjá
konum en hjá þeim sem komu að heiman eða frá
spítala voru þau 34,8 hjá körlum og 34,9 hjá konum.
Munurinn er ekki marktækur.
I töflu II sést fylgni milli einstakra undirþátta vist-
unarmatsins. Nokkur fylgni er milli allra færniþátta
nema hreyfigetu og hæfni til að matast. Einnig er
fylgni milli heilabilunar og óróleika. Ekki var fylgni
milli heilabilunar og formlegrar aðstoðar. Félaglegu
þættirnir tengjast allir innbyrðis.
Myndir I A og B lýsa afdrifum karla og kvenna
eftir að þau undirgengust vistunarmat og voru talin í
þörf fyrir að vistast í hjúkrunarrými. Á fyrsta árinu á
biðlista vistuðust 59% karla, 22% dóu án þess að
komast inn í hjúkrunarrými og 19% voru enn að bíða
í lok árisins. Hjá konunum vistuðust 57% á fyrsta
árinu, 14% dóu og 29% biðu enn í árslok. Pegar lagð-
ur var saman fjöldinn, sem dó án þess að vistast á
hjúkrunarheimili, og fjöldinn, sem dó á hjúkrunar-
heimili, kom í ljós að 37% karla og 25% kvenna dóu
á fyrsta árinu. Hlutfall þeirra sem dóu án þess að
vistast var 27% hjá körlum og 22% hjá konum. Mun-
urinn á hlutfalli karla og kvenna sem deyja á fyrsta
árinu eftir vistunarmat án þess að vistast er marktæk-
ur, p<0,01. Af þeim sem dóu án þess að vistast dóu
hlutfallslega flestir á fyrsta árinu eða 81% karla og
64% kvenna.
Mynd II sýnir lifun frá fyrsta vistunarmati þar sem
útkoman var þörf í hjúkrunarrými. Lifunarkúrfan
fyrir karla er brattari sem þýðir að þeir lifðu skemur.
Fjórðungur karla var látinn eftir 0,6 ár en fjórðungur
kvenna eftir 1 ár. Helmingur karla var látinn eftir 1,6
ár en helmingur kvenna eftir 2,7 ár. Þrír fjórðu hlutar
karla voru látnir eftir 3,3 ár en þrír ljóröu hlutar
kvenna eftir 4,9 ár.
Lifun eftir vistunarmat og þættir sem hafa áhrif á
lifun. Tafla III sýnir þætti sem tengdust lifun þegar
búið var að leiðrétta fyrir aldri en Cox-aðhvarfsgrein-
ing var notuð til að reikna út spáþættina. Sá undir-
þáttur sem hafði sterkustu tengslin við lifun var
hreyfigeta en um bæði kynin gilti að þeir sem voru
með skerta hreyfigetu voru líklegri til að deyja fyrr en
þeir sem voru ekki með skerta hreyfigetu. Hæfni til
að matast var einnig marktækur spáþáttur hjá
körlum en hjá konum var sá þáttur ekki marktækur.
Einnig var vísbending um að stjórn á þvaglátum væri
spáþáttur hjá körlum. Áhrif heildarstiga úr vistunar-
mati á lífslíkur eftir vistunarmat voru einnig skoðuð
og kom í ljós að hár fjöldi stiga úr vistunarmati spáir
fyrir um styttri lífslíkur eftir vistunarmat.
Á mynd IIIA sést samspil aldurs og stiga í vistun-
armatinu hjá körlum að slepptum félagslegum þátt-
124 Læknablaðið 2004/90