Læknablaðið - 15.09.2004, Qupperneq 14

FRÆÐIGREINAR / KÆLING VEGNA HJARTASTOPPS
ar á þessum sjúklingahópi. Eftir nokkurra ára lægð
vaknaði áhuginn á kælingu sem meðferð á ný upp úr
1987 og fylgdi í kjölfarið fjöldinn allur af dýratilraun-
um (3-12). Þessar dýratilraunir sýndu fram á ótvíræða
gagnsemi þess að kæla dýrin eftir endurlífgun frá
hjartastoppi. En það var ekki fyrr en í febrúar árið
2002 að birtar voru niðurstöður tveggja stórra fram-
sýnna slembivalsrannsókna þar sem meðvitundar-
lausir sjúklingar voru kældir niður í 32° C til 34° C
eftir hjartastopp (13, 14). Niðurstöðurnar voru það
afgerandi að í mars sama ár var kælingu beitt sem
meðferð eftir hjartastopp á gjörgæslunni á Landspít-
ala við Hringbraut.
Tilgangur þessarar rannsóknar er tvíþættur. I
fyrsta lagi að meta áhrif kælingar á afdrif sjúklinga
eftir hjartastopp. í öðru lagi að meta hversu hratt og
vel gekk að kæla sjúklinga með yfirborðskælingu.
Efniviður og aðferðir
Sjúklingar: 53 sjúklingar sem farið höfðu í hjarta-
stopp utan sjúkrahúss og tekist hafði að endurlífga,
þannig að viðunandi blóðþrýstingi (MAP>65 mmHg)
var náð, en voru áfram meðvitundarlausir voru teknir
með í rannsóknina.
Sjúklingar voru útilokaðir ef eitthvað eftirtalið átti
við: þeir voru undir 18 ára aldri, voru þá þegar ofkældir
(<30° C), ef sjúklingurinn svarar munnlegum skipunum
eftir að hjartsláttur og blóðþrýstingur hefur náðst upp,
sjúklingurinn er með hjartabilun (MAP<65 mmHg,
þrátt fyrir æða- og hjartavirk lyf), meðvitundarleysið
er af öðrum toga en vegna hjartastoppsins, til dæmis
lyfjaeitrun, höfuðáverki eða heilaáfall (e. stroke).
Gerð rannsóknarinnar: Bornir voru saman afturvirkt
á lýsandi hátt tveir hópar þar sem annar hópurinn var
kældur (20 sjúklingar á tímabilinu mars til desember
2002), auk hefðbundinnar meðferðar, eftir að hafa
verið endurlífgaður úr hjartastoppi en hinn hópur-
inn (32 sjúklingar á tímabilinu janúar 2000 til mars
2002) fékk hefðbundna gjörgæslumeðferð án kæling-
ar. Vegna þess hve fáir sjúklingar voru í rannsókninni
er niðurstöðum hópanna lýst í stað þess að vera með
tölfræðilegan samanburð. Rannsóknin fékk sam-
þykki Vísindasiðanefndar Landspítalans og Persónu-
verndar áður en hún hófst.
Meðferð: Allir sjúklingarnir voru vaktaðir með slag-
æðalínu, fimmleiðslu EKG, CO, vöktun og miðblá-
æðalegg (CVK). Hitastig var mælt frá vélinda og ýmis
blóðgildi voru mæld reglulega.
Peir sjúklingar sem voru kældir voru undir ofan-
greindu eftirliti en einnig voru þeir svæfðir með próp-
ófól (Diprivan®) innrennsli 100-400 mg/klst. Áður en
kæling hófst var hitastigið mælt með hitamæli í þvag-
blöðru og vélinda. Pegar kæling var hafin var gefið
pancuron (Pavulon®) 6-8 mg í upphafsskammt og
síðan 1-2 mg eftir þörfum til að fyrirbyggja skjálfta.
Allir sjúklingarnir voru kældir, bæði með köldum
blæstri undir teppi frá „hita“blásara og með klaka-
bökstrum í nára og holhönd (15, 16). Stefnt var að
32°-34° C hitastigi og skyldi því haldið í 24 klukku-
stundir frá upphafi kælingarinnar. Kælingu var síðan
hætt og sjúklingunum leyft að hitna.
Söfnun upplýsinga: Eftirfarandi upplýsingum um
sjúklingana var safnað úr sjúkraskrám: aldur, kyn,
var vitni að hjartastoppinu; var veitt fyrstahjálp;
tími frá hjartastoppi að upphafi endurlífgunar; tími
frá hjartastoppi þar til blóðrás var komin á; tími frá
hjartastoppi þar til kæling hófst; tími frá hjartastoppi
þar til lægsta hitastigi var náð; hitastig á sex klukku-
stunda fresti; meðal slagæðaþrýstingur (MAP) á sex
klukkustunda fresti; púls á sex klukkustunda fresti;
afdrif sjúklinganna.
Útkoma: Athugað var hvert sjúklingar höfðu útskrif-
ast af sjúkrahúsinu. Utskrifuðust þeir beint heim eða
í endurhæfingu, útskrifuðust þeir á langlegudeild eða
voru þeir látnir áður en kom að útskrift. Útskrift
heim eða í endurhæfingu var talin vera góð útkoma
en útskrift á langlegudeild eða andlát inni á spítala
var talin léleg útkoma.
Hitastig sjúklinga var einnig athugað í þessari
rannsókn, hversu margir þeirra sem voru kældir náðu
markhitastigi og hversu hratt kælingin gekk.
Tölfrœðileg úrvinnsla: Öllum tölulegum upplýsingum
var safnað saman í Excel. Ekki var farið í að reikna út
p-gildi þar sem úrtak rannsóknarinnar var of lítið.
Niðurstöður
Kennileiti sjúklinganna
í allt var safnað upplýsingum um 52 sjúklinga sem
skiptust þannig að 20 tilheyrðu hópnum sem var
kældur og 32 tilheyrðu hópnum sem var ekki kældur.
Upplýsingar um tíma frá áfalli að upphafi endur-
lífgunar voru til um 19 af 20 í kælda hópnum og 23
af 32 í hópnum sem var ekki kældur. Upplýsingar um
tíma frá áfalli þar til blóðrás komst á voru til hjá 18
af 20 í kælda hópnum en hjá 20 af 32 í hinum. Sjá
töflu I.
Almenn einkenni
Lífsmörk sjúklinganna fyrstu 24 klukkustundirnar eft-
ir hjartastoppið eru sýnd á myndum 1-3. Upplýsingar
um blöðruhitastig vantar hjá 7 af 20 í kælda hópnum
og hjá 21 af 32 í hópnum sem ekki var kældur. Bæði
vantaði upplýsingar um meðal slagæðaþrýsting og
púls hjá sex í kælda hópnum en hjá 13 í hópnum sem
var ekki kældur.
610 Læknablaðið 2004/90