Læknablaðið - 15.03.2005, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR / ÞVAGFÆRAAÐGERÐIR
stórum rannsóknum. Ef slíkt uppgötvast ekki við
aðgerðina getur það valdið fylgikvillum í kjölfarið,
sérstaklega sýkingum og yfirleitt steinamyndun
á þræðinum innan þvagvega. Stundum er bandið
afar nærri mikilvægum líffærum eins og þvagrás og
þvagálum (mynd 4). Rof eða innrás aðskotabands
í þvagrás úr efni sem eigi eyðist getur orðið afar
alvarlegur fylgikvilli eftir þvaglekaaðgerðir (10),
en enginn sjúklingur hafði slíkan fylgikvilla í efni-
viðnum. Þrátt fyrir að enduraðgerðir á þvagrás geti
verið vel heppnaðar í 89-100% tilfella (10) geta
44-83% sjúklinga (10) fengið þvagleka í kjölfarið,
nema ný þvaglekaaðgerð sé framkvæmd samtímis.
Þvagteppa er einnig mikilvægur og ætíð mögu-
legur fylgikvilli eftir allar þvaglekaaðgerðir (3).
Sérstaklega er brýnt að losa um band eða fjarlægja
hluta þess hið allra fyrsta eða þegar ljóst er talið að
sjúklingur nái ekki að tæma blöðruna á hefðbund-
inn hátt. Það er hins vegar misjafnt hversu fljótt
er ráðlagt að fjarlægja slík bönd eða losa um þau
eða frá fáeinum dögum uppí nokkrar vikur. Slíkar
aðgerðir eru yfirleitt minniháttar inngrip fyrir
sjúklinginn ef nægir að gera þær neðan þvagrásar
um skeið og árangur kemur yfirleitt strax í ljós.
Nýlegar aðferðir við ísetningu togfrís skeiðarbands
(11) þar sem band er dregið í gegnum mjaðmar-
augað (foramen obturatorum) geta hugsanlega
minnkað mjög líkur á því að bandið lendi innan
þvagrásar eða þvagblöðru, en um það er á þessu
stigi of snemmt að fullyrða.
Þótt sjúklingahópurinn sé ekki fjölmennur er
ljóst að fylgikvillar þeir sem sjúklingarnir hlutu
geta orðið afar þrálátir og erfiðir. Mikilvægt er
að hafa þá í huga hjá öllum sjúklingum sem ná
ekki eðlilegum bata eftir þvaglekaaðgerðir þar
sem einhvers konar gerviefni sem eigi eyðist
hefur verið notað. Einungis tveir sjúklingar höfðu
verið einkennalausir í fáeina mánuði eftir eigin-
legu þvaglekaaðgerðina, en hinir átta höfðu allan
tímann verið með mismikil einkenni og þá yfirleitt
veruleg. Má þar helst nefna verki og endurteknar
þvagfærasýkingar ásamt nýtilkomnum þvaglát-
aeinkennum sem gefa sterkan grun um að eitthvað
hafi farið úrskeiðis og ætti að krefjast frekari rann-
sóknar af hálfu læknis. Seinkun greiningar er veru-
lega mikil hjá flestum sjúklingunum og verður að
teljast talsvert áhyggjuefni. Yfirleitt er unnt að gre-
ina vandann með einfaldri blöðruspeglun sem sýnt
getur steinamyndun eina sér eða stein hangandi á
þræði, bólgubreytingar eða jafnvel sýnilegan þráð
eða band innan neðri þvagvega (mynd I-III). Við
önnur vandamál eins og þvagtregðu, lélega blöðru-
tæmingu eða þvagteppu eftir þvaglekaaðgerðir
er beitt þrýstingsflæðirannsóknum auk þess sem
segulómun og jafnvel ómskoðun getur gefið frek-
ari mynd af vandanum (12).
Opnar enduraðgerðir ofanklyfta á þvagvegum
vegna ótila geta verið talsvert vandasamar. Mikil-
vægast er að leiðrétta ástandið, samtímis því að
reyna að komast hjá frekari skaða á neðri þvagveg-
um og þá sérstaklega að valda ekki meiri þvagleka
eða fistilmyndun. Band sem er innan þvagvega
þarf yfirleitt að fjarlægja að fullu (2). Meta verð-
ur í hverju tilfelli fyrir sig hvort reyna skal nýja
þvaglekaaðgerð við enduraðgerðina, en það ræðst
annars vegar af aðstæðum við aðgerðina og hins
vegar því hvort sjúklingur hafi fengið þvagleka að
nýju áður en enduraðgerð er framkvæmd. I þessari
rannsókn var ný þvaglekaaðgerð framkvæmd hjá
tveimur sjúklingum við opna enduraðgerð ofan
klyfta með viðunandi árangri, en hjá einum var gerð
vefaukandi innsprautun í þvagrás með Deflux™ í
þvagrás síðar. Slíkar vefaukandi innsprautanir geta
verið áhrifamiklar til að bæta þvagleka hjá sjúk-
lingum sem vilja eða geta ekki farið í frekari þvag-
lekaaðgerðir af öðrum toga. Einnig er vert að hafa
í huga að tilraun til að fjarlægja aðskotahlut eins og
til dæmis þráð innan blöðru með speglunaraðgerð
um þvagrás gaf aldrei viðhlítandi árangur til lengri
tíma litið og því brýnt að fylgja þeim sjúklingum
náið eftir. Hins vegar hefur verið lýst vel heppnuðu
brottnámi togfrís skeiðarbands með blöðruspeglun
og notkun kviðsjár (13).
Við flestar enduraðgerðir er almennt talin
aukin hætta á fylgikvillum, en í þessari rannsókn
gengu aðgerðirnar vel og einungis einn sjúkling-
ur fékk yfirborðshúðsýkingu eftir opna aðgerð.
Verkjavandamál fyrir enduraðgerð varð fullgott
hjá öllum nema einum sjúklingi sem hefur áfram
verið með verki, en vægari þó eftir enduraðgerð
sem svara vel verkjalyfjameðferð. Engir sjúkling-
anna fengu nýja tegund verkja þrátt fyrir að flestar
aðgerðir ofanklyfta (7) séu þekktar fyrir að gefa
verki í kjölfarið sem geta verið þrálátir og erfiðir.
I lokin má álykta að þótt um sé að ræða tak-
markaðan efnivið er árangur enduraðgerða mjög
viðunandi í flestum tilfellum. Með fjölgun þvag-
lekaaðgerða þar sem gerviefni eru notuð er brýnt
að læknar séu á varðbergi gagnvart fylgikvillum
sem geta orðið í kjölfarið og gefa yfirleitt þrálát
einkenni sem svara illa hefðbundinni meðferð.
Mikilvægt er að upplýsa sjúklinga um slíka fylgi-
kvilla áður en til þvaglekaaðgerðar kemur.
Heimildir
1. Kassardijan ZG. Sling procedures for urinary incontinence in
women. BJU Int 2004; 93/5; 665-70.
2. Volkmer BG, Nesslauer T, Rinnab L, Schradin T, Hautmann
RE, Gottfried HW. Surgical intervention for complication of
tension-free vaginal tape procedure. J Urol 2003; 169:570-4.
3. Kobashi KC, Dmochowski R, Mee SL, Mostwin J, Nitti VW,
Zimmern PE, et al. Erosion of woven polyester pubovaginal
sling. J Urol 1999; 162:2070-2.
240 Læknablaðið 2005/91