Læknablaðið - 15.03.2005, Blaðsíða 39

ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA / ÁGRIP ERINDA
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna árangur skurðað-
gerða vegna krabbameins í endaþarmi í Reykjavík á sjö ára
tímabili með sérstöku tilliti til staðbundinnar endurkomu sjúk-
dómsins.
Efniviður og aðferð: Fenginn var listi yfir sjúklinga með greining-
arnúmerin 154.x (ICD 9), C18, C19 og C20 (ICD 10) á tímabil-
inu 1995 til 2001. Fundnir voru þeir sjúklingar sem greinst höfðu
með kirtilfrumukrabbamein í endaþarmi og farið í læknanlega
aðgerð á sjúkrahúsi í Reykjavík á þessu tímabili. Upplýsingar
voru fengnar afturvirkt úr sjúkraskrám. Sjúklingum var fylgt
eftir til loka árs 2003.
Niðurstöður: 110 sjúklingar gengust undir aðgerð í læknanlegum
tilgangi á sjúkrahúsum í Reykjavík á tímabilinu 1995-2001. Af
þeim fengu níu staðbundna endurkomu, eða 8,2%.
Alyktun: Núverandi rannsókn sýnir 8,2% tíðni á staðbundinni
endurkomu. Árangur meðferðar við endaþarmskrabbameini á
sjúkrahúsum í Reykjavík á árunum 1995-2003 er sambærilegur
við besta árangur sem náðst hefur erlendis þar sem sérhæfð
teymi sinna meðferðinni.
E 12 Vandamál tengd utanbastsdeyfingu sem notuð er til
verkjameðferðar hjá fæðandi konum árið 2004
Aðalbjörn Þorsteinsson. Ástríður Jóhannesdóttir, Hildur Harðardóttir
Svæfinga- og gjörgæsludeild, kvennadeild Landspítala
adalbjn@landspitali.is
Inngangur: Utanbastsdeyfing er meðal annars notuð til verkja-
meðferðar hjá fæðandi konum. Aftursæ rannsókn sýndi að
tíðni alvarlegra fylgikvilla (sýkingar, blæðingar og skemmdir í
miðtaugakerfi) hjá fæðandi konum var 1:25 000. Önnur fram-
sæ rannsókn kannaði minna alvarlega fylgikvilla. Tíðni hárrar
deyfingar var 1:5149. Tíðni taugabilana til neðri hluta líkamans
var 1:2846. Ekki var greint á milli bilana orsakaðra af fæðing-
unni eða inngripum annars vegar og deyfingarinnar sjálfrar hins
vegar. Þessar truflanir ganga nánast alltaf til baka. Langalgeng-
asti fylgikvilli er höfuðverkur vegna leka á mænuvökva sem
orsakast af því að gat kemur á bast. Tíðni var í einni rannsókn
1:176 og er það svipað og flestir aðrir finna.
Eftiiviður: Fjöldi fæðinga á Fæðingadeild Landspítalans á síðasta
ári var 2724. Utanbastsdeyfingu fengu 916 konur, eða 33,6%.
Gerð er grein fyrir fylgikvillum sem sáust 2004.
Niðurstöður: Sex sinnum varð götun á basti (1:153), fjórum sinn-
um örugg og tvisvar rökstuddur grunur. Hjá þessum konum þurfti
þrisvar að leggja blóðbót vegna höfuðverkjar. Auk þess var lögð
ein blóðbót hjá sjúklingi þar sem enginn grunur var um götun
á basti. Þann sjúkling var erfitt að deyfa og stungið oft. Nokkur
tilvik urðu vegna deyfingar sem lenti í mænuvökva. Venjulega
dofnar þá konan rneira en búast má við af prufuskammtinum, í
eitt skipti var leggur viljandi þræddur eftir mænu (spinalt) eftir að
nálin gataði bastið. Þessar konur fá skiljanlega góða verkjadeyf-
ingu og gengu fæðingar að öðru leyti eðlilega fyrir sig. Eitt tilfelli
var alvarlegast, þar var deyfing svo kröftug að blóðþrýstingsfall
olli hægum hjartslætti hjá barninu og gera þurfti bráðakeisara.
Ályktanir: Miðað við það sem sagt var að framan um háar
deyfingar má vænta þess að sjá þennan fylgikvilla á 7-8 ára
fresti. Tíðni götunar á basti er svipuð því sem gerist annars
staðar. Þrjár af þeim fjórum konum þar sem götun á basti var
örugg þurftu blóðbót. Það er sama hlutfall og aðrir hafa fundið.
Almenn lág tíðni fylgikvilla og aðeins um 900 deyfingar á ári
gerir það að verkum að ársyfirlit gefur í besta falli ábendingar
um gæði meðferðar. Þörf er á sískráningu fylgikvilla og reglu-
legu uppgjöri þeirra yfir lengra tímabil til að meta árangur og
fylgikvilla meðferðar.
E 13 Drepmyndandi fellsbólga (Necrotising fasciitis) vegna
keðjukokka A hóps. Alvarlegt sjúkratilfelli með giftusamlegri
útkomu
Björn Geir Leifsson skurðlæknir, Ólafur Guðlaugsson smitsjúkdómalæknir
bjorngl@landspitali.is
Inngangur: Drepmyndandi fellsbólga (DF; e.: Necrotizing fasci-
itis) er lúmskt og hættulegt sjúkdómsástand þar sem úteitur-
myndandi bakteríuvöxtur veldur staðbundnu vefjadrepi sem
breiðist hratt út. Ýmist er um einn bakteríustofn (keðjukokkar,
snældugerlar) að ræða eða fleiri samverkandi. Ástandið getur
komið upp við sýkingu á sárum eftir skurðaðgerð eða slys en
einnig út frá sakleysislegum smásárum eða húðígerðum, svo sem
kringum endaþarm og ytri kynfæri.
Sjúkrasaga: Tæplega fertug, áður hraust kona vaknaði að
morgni með „bólu“ á vinstra þjóhnappi. Um hádegi fann hún
fyrir „flensueinkennum“ með köldu og um nóttina elnaði sóttin
verulega. Hún fann fyrir vaxandi aumri bólguhellu á þjóhnappi.
Næsta morgun var hún fárveik og í losti. Við komu á sjúkra-
hús sást stór roðahella kringum litla graftarígerð á miðjum
þjóhnappi og aðliggjandi húð var byrjuð að dökkna. Blóðfyllt-
ar blöðrur mynduðust og á fáum klukkustundum sást hröð
aukning á þessum útlitseinkennum. Á leið á sjúkrahús þurfti
blóðþrýstingsstuðning með lyfjum og blóðrýmisaukandi vökva.
Nýrnastarfsemi var minnkuð. Öndun og meðvitund voru án
athugasemda.
Meðferð: Strax eftir komu var gefin fjöllyfja sýklameðferð og
lostmeðferð. í svæfingu var fjarlægt handarstórt svæði sýktrar,
líflausrar húðar og undirhúðar út í blæðandi vef. Grams litun
sýndi mikið af keðjukokkum og ræktun leiddi í ljós mikinn vöxt
beta-rauðaleysandi klasakokka af A hóp. Eftir sýklagreiningu
var sýklalyfjameðferðinni breytt í penisillín og clindamycín ein-
göngu. Næstu daga fór almennt ástand konunnar hægt batnandi.
Roði fór fyrst vaxandi en síðan þverrandi í umliggjandi svæðum.
Við daglegar skiptingar þurfti ekki að fjarlægja nema lítilsháttar
dauðan vef til viðbótar og drepið breiddist ekki til dýpri vefja
eða vöðva. Hún gat útskrifast á almenna deild á fimmta degi.
Þegar sárið var byrjað að holdfyllast var þunn húð var flutt á
það. Ef til vill þarf að lagfæra svæðið síðar með þjóflipaviðgerð.
Umræða: Dánartíðni DF er almennt talin um 25%. Ef sýkla-
blæðislost og nýrnabilun fylgir er dánartíðni allt að 70%. Helm-
ingur DF tilfella sem orsakast af keðjukokkum verða hjá áður
frískum einstaklingum. Talið er að sterkt úteitur sumra bakteríu-
stofna orsaki æðalokun og vefjadauða sem kemur af stað DF.
Sérstaklega munu sumir stofnar keðjukokka vera hættulegir og
í fjölmiðlum hafa hugtökin „kjötætubaktería" eða „drápssýkill“
komið upp.
Læknabladið 2005/91 263