Læknablaðið - 15.07.2005, Qupperneq 50

UMRÆÐA & FRÉTTIR / HUGÐAREFNI
Steinkerið við Marteinslaug í Haukadal.
Kjartan fór opt til Sælingsdalslaugar; jafnan bar
svo til að Guðrún var að laugu; þótti Kjartani
gott að tala við Guðrúnu, því að hún var bæði
vitur og málsnjöll (10).
Grettissaga lýsir því þegar Grettir kont allkald-
ur af Drangeyjarsundi og baðaði sig í Reykjalaug á
Reykjaströnd. Síðan gekk hann til bæjar og gamn-
aði sér við griðkonu (11). Jón Drangeyjarjarl hefur
gert laugina upp.
Vallalaugar er getið í Ljósvetningasögu þegar
þingmenn áðu þar á leið á Hegranesþing (12).
Víga-Glúmssaga getur um mannfagnað við
Hrafnagilslaug:
Einn dag er menn váru at Hrafnagilslaugu, kom
þar Þorvarður. Hann var gleðimaður mikill ok
hendi at mörgu gaman (13).
Kollafjarðarlaugar er getið í Kjalnesingasögu
er Búi hitti Olöfu hina vænu og nam hana á brott.
Seinna batt hann þar sár sín eftir að hann vóg
Kolfinn (14).
Vígðalaug á Laugarvatni og Krosslaug í Lund-
arreykjadal eru taldar hafa yfirnáttúrulegan lækn-
ingamátt. í Kristnisögu segir frá því að þingmenn
vildu ekki láta skíra sig í köldu vatni á Þingvöllum
árið 1000 og voru Norðlendingar og Sunnlendingar
skírðir í Reykjalaugu í Laugardal (Vígðalaug) og
Vestanmenn í Reykjalaugu í syðri Reykjadal sem
talin er hafa vera Krosslaug í Lundarreykjadal. En
nú hefur Freysteinn Sigurðsson frá Reykjum fært
rök að því að sú laug hafi verið heima undir bæ
á Reykjum og Krosslaug haldið við vegna þessa
misskilnings (15). Báðar þessar laugar eru vel
varðveittar.
í Biskupasögum er sagt frá því árið 1145 að
Magnús biskup Einarsson bauð Katli Þorsteinssyni
Hólabiskupi til veislu í Skálholti.
Sú veisla var svo mjög vönduð...
og
mjög mikill mjöður blandinn .... En föstudag-
saftan fóru biskupar báðir til laugar í Laugarási
eftir náttverð. En þar urðu þá mikil tíðindi.
Þar andaðist Ketill biskup. - Mikill hryggleiki var
þar á mörgum í því heimboði. - En með fortölum
Magnúss biskups og drykk þeim inum ágæta, er
menn áttu þar að drekka, þá urðu menn nokkuð
afhuga skjótar en ellega mundu (16).
Laug þessi er nú týnd og tröllum gefin en laug
Hólabiskupa er nýuppgerð norður á Reykjum í
Hjaltadal, steinlögð og með steinsetum og ber þess
merki að hún hafi fyrrum verið stærri (17). Gott er
að baða sig í þessari gömlu biskupalaug.
Jarteikn úr Jónssögu helga er um konur sem
fóru frá Víðimýri „með klæði mörg til þvotta“. Að
þvotti loknum - „fóru þær í laug“ (18). Þetta er
þvottalaugin við Reykjahól sem var notuð fram á
síðustu öld. Nú rennur heita vatnið í sundlaugina í
Varmahlíð.
Sturlunga nefnir fjölda lauga í tengslum við
aðra atburði sem þar gerðust (19). Ástamál áttu
aftur eftir að koma við sögu í Sælingsdalslaug og
valda deilum.
Sturlusaga greinir frá því að Hvamms-Sturla
og hans sifjalið hafi oft farið til Sælingsdalslaugar
ýmissa erinda. Þorvarður Þorgeirsson, mágur
Hvamms-Sturlu, „gerði sér títt við Tungumenn
og hittust oftast við laugu“. Það kunni ekki góðri
lukku að stýra því að Þorvarður gerði Yngvildi
húsfreyju barn. Fleiri urðu laugarferðirnar sögu-
legar.
Ok eftir dagverð dróttinsdag fór Sturla heiman
ok Sveinn sonur hans til laugar. Ok er þeir komu
þar, þá var prestur í laugu, en Snorri gekk úr
lauginni, en Þorleifur sat ok fór úr klæðum ok
ætlaði í laug. Þeir unnu þegar á Snorra ok vágu
Þorleif.
Laugarinnar er getið á átjándu öld „þótti heil-
næm baðlaug". Var hún mikið notuð til forna og
einnig nú á tímum (1).
Hún spilltist við skriðufall á 19. öld. Kristian
Kaalund sá restar af steinsetum þegar hann skoðaði
laugina 1872 (20). Sú sögufræga Sælingsdalslaug er
alveg horfin.
618 Læknablaðið 2005/91