Læknablaðið - 15.03.2006, Blaðsíða 29

FRÆÐIGREINAR / ANDNAUÐ
Tafla IV. Orsakir ARDS.
Fjöldi Látnir Aldur APACHE II Dánarhlutfall Dagar í vél Legudagar GG
Lungnabólga 26 12 52,8 15,3 46,2 14,4 17,7
Lífhimnubólga 25 9 56,5 14,3 36,0 12,8 18,4
Fjöláverkar 22 1 43 11,6 4,5 18 23,8
Blóðeitrun 19 9 46,7 18,1 47,4 12,5 15,4
Kviðarholsaðgerð 10 7 59,5 12,7 70,0 12,8 16,8
Lyfjaeitrun 8 2 37,9 17,6 25,0 14,4 14,4
Briskirtilsbólga 7 1 52,7 10 14,3 39 45,7
Brjóstholsaðgerð 7 4 68,7 17,1 57,1 29,4 33,3
Ósæðaraðgerð 6 5 64,8 19,5 83,3 24,5 28,5
Ásvelging 4 2 71,3 18 50,0 12,8 14,5
Blæðing 4 1 68 16 25,0 10,7 13,3
Bruni 4 3 59,5 12 75,0 27,3 30
Drukknun 3 2 31 24,5 66,7 11 15,7
Fóstureitrun 2 0 32,3 7,5 0,0 1 5,5
Krabbameinsmeðferð 3 1 49 17 33,3 25 26
Fljartastopp 2 2 77 25,5 100,0 28,5 30,5
Annaö 3 1 51,5 13 33,3 5 9
Alls 155 62 52,3
Orsök innan lungna 45 23 15,3 51,1 17,4 20,7
Orsök utan lungna 110 39 14,9 35,5 16,1 20,7
stuðst var við alþjóðlegu skilgreininguna. Tíðnin
var könnuð framvirkt á fjögurra vikna tímabili og
reyndist vera 13,5 tifelli/100.000 íbúa/ár. I rannsókn
frá Ástralíu sem birt var 2002 reyndist tíðnin vera
22 tilfelli/100.000 íbúa/ár (16). Við nánari athugun
þessara rannsókna sést að viðmiðunarmannfjöldi
er mismunandi. I eldri heimildum (12-14) er miðað
við heildarmannfjölda en í þeim nýlegri er miðað
við íbúa eldri en 15 ára (15, 6).
Ef þau viðmið eru notuð í okkar niðurstöðum
er nýgengi á íslandi 7,8 tilfelli/100.000 íbúa/ár og
síðasta árið greindust 12,5 sjúklingar/100.000 eða
nokkuð nálægt því sem samnorræna rannsóknin
sýndi. Samnorræna rannsóknin fór fram á haust-
mánuðum en þá greinast einmitt flest tilfelli eins
og sést á mynd 3. Þessi atriði gætu skýrt hærri tíðni
BAH í þeirri rannsókn.
Alls greindust 155 sjúklingar með BAH á tíma-
bilinu sem ekki er mikill efniviður og því gæti
reynst erfitt að draga miklar ályktanir en þegar
litið er til þess að um tiltölulega sjaldgæfan sjúk-
dóm er að ræða má segja að fjöldinn sé umtals-
verður. Fjöldi sjúklinga í öðrum rannsóknum á
tíðni BAH er ekki mjög frábrugðinn, í samnor-
rænu rannsókninni (15) er fjöldi sjúklinga með
BAH 221, í rannsókn frá Bandaríkjunum (13) er
fjöldinn 110, í þýskri rannsókn (14) er fjöldinn 17
og í finnskri rannsókn (17) á þriggja ára tímabili
var fjöldi sjúklinga með BAH 59.
Þótt lungnaáverkakvarði Murray's sé ekki skil-
yrði fyrir greiningu BAH samkvæmt aðþjóðlegu
skilgreiningunni þá voru gefin stig til hliðsjónar.
Kvarðinn virðist ekki hafa mikið forspárgildi þar
sem enginn munur reyndist á lifandi og látnum
og 11 sjúklingar með LIS <2,5 reyndust vera með
BAH samkvæmt skilgreiningu og tveir þeirra
létust úr BAH. Erfitt er þó að draga ályktun af
þessum niðurstöðum þar sem lungnamyndir voru
ekki fáanlegar hjá þriðjungi sjúklinga og þá stuðst
við ritaðan úrlestur en slíkt gæti haft ónákvæmni
í stigagjöf í för með sér. Annað atriði sem hugs-
anlega rýrir gildi kvarðans er hið mikla vægi sem
PEEP gildi á öndunarvél hefur. Innstillt PEEP
gildi er ákvörðun meðhöndlandi læknis og skoð-
anir mismunandi á hversu hátt það á að vera án
þess að það hafi beinlínis áhrif á meðferð eða horf-
ur sjúklinga en þetta gildi hefur mikið vægi í LIS
stigagjöfinni. Luhrs og félagar (15) ályktuðu einnig
í sinni rannsókn um fremur lélegt forspárgildi LIS-
kvarðans.
Margt er óljóst um meingerð BAH en mikil
bólgusvörun verður í lungum með söfnun hvítra
blóðkorna í lungnavef (18). Talið er að skaðinn
geti verið bæði í lungnablöðrum og háræðum og
það verður mikil vökvasöfnun í millifrumuvef og
lungnablöðrum (19). BAH er yfirleitt fylgikvilli
annarra sjúkdóma eða áverka og geta því orsak-
ir verið margvíslegar. Lýst hefur verið yfir 60
ástæðum en þær helstu eru til dæmis fjöláverkar,
briskirtilsbólga, lífhimnubólga, sýklasótt, lyfjaeitr-
un, lost, ásvelging og lungnabólga (8). Svipað
orsakasamhengi sést í þessari rannsókn þar sem
Læknablaðið 2006/92 205