Læknablaðið - 15.01.2010, Blaðsíða 38

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Tafla I. Þýði rannsóknar.
Miðgildi (mörk) Neðri fjórðungsmörk Efri fjórðungsmörk
Aldur (ár) 30 (16-49) 26 34
Líkamsþyngdarstuðull (kg/m2) 25,3 (16,9-50,1) 28 41
Meðgöngulengd (vikur) 39,3 (24,8-42,2) 38,3 40,6
Tafla II. Upplýsingar um gang við og eftiraðgerð.
Miðgildi (mörk) Neðri fjórðungsmörk Efri fjórðungsmörk
Lengd aðgerðar (minútur) 34 (7-90) 28 41
Lengd sjúkrahúsdvalar (dagar) 4(1-31) 4 5
Lækkun í blóðrauða (g/L) 14 (-7-59) 8 22
mismunandi fæðingarmáta. Ennfremur má líta
á rannsóknina sem fagrýni sem nota má til að
bæta vinnulag við keisaraskurði og fækka fylgi-
kvillum.
Efniviður og aðferðir
Við framkvæmd rannsóknarinnar voru skoðaðar
sjúkra- og mæðraskrár þeirra kvenna sem
fæddu einbura eða tvíbura með keisaraskurði á
Landspítala frá 1. júlí 2001 til 31. desember 2002
(n=761). Upplýsingum var safnað um móður,
aðgerð og sængurlegu og eftirfarandi upplýsingar
skráðar: Aldur móður, þyngdarstuðull, með-
göngulengd, hvort hún hafði áður fætt með
keisaraskurði, mismunur á blóðrauðagildi fyrir
og eftir aðgerð, tegund og lengd aðgerðar, tegund
deyfingar, hvort sýklalyf voru gefin, hvernig
fylgjan fæddist og þeir fylgikvillar sem upp komu
í aðgerð eða eftir. Ef móðir fékk hita yfir 38°C
á fyrsta sólarhring eftir fæðingu var það skráð
sem fylgikvilli, jafnvel þó ekki væri um klíníska
sýkingu að ræða. Keisaraskurðir voru flokkaðir á
eftirfarandi hátt:
1. Valaðgerð eða bráðaaðgerð framkvæmd áður en sótt hófst
2. Bráðakeisaraskurður á 1. stigi fæðingar (útvíkkunarstig)
3. Bráðakeisaraskurður á 2. stigi fæðingar (rembingsstig) án undangenginnar tilraunar
til áhaldafæðingar
4. Bráðakeisaraskurður á 2. stigi fæðingar eftir að áhaldafæðing hefur verið reynd
5. Neyðarkeisaraskurður
Bráðakeisaraskurður er aðgerð sem gerð er eftir
að fæðing er hafin og innan klukkustundar frá
ákvarðanatöku en neyðarkeisaraskurður er þegar
framkvæma þarf aðgerð án tafar, til dæmis við
framfall á naflastreng. Aukaverkanir voru taldar
og tíðni þeirra athuguð. Einnig var athugað
hvort fylgni væri milli ákveðinna breyta og tíðni
fylgikvilla, svo sem aldri og þyngdarstuðli móður,
lengd aðgerðar, gjöf sýklalyfja og tengsl aðferðar
við að fjarlægja fylgju og blóðmissis.
Upplýsingum var safnað í töflureikni og
þær síðan fluttar í tölfræðiforritin SPSS og JMP.
Lýsandi tölfræði var notuð til að lýsa niðurstöð-
unum, meðal annars með tíðnitölum, tíðnitöflum,
meðaltölum og miðgildum eftir því sem við átti.
Við samanburð á flokkunarbreytum var notað kí-
kvaðrat próf eða Fisher's exact próf eftir því sem
við átti. Mann-Whitney próf var notað þar sem
dreifing var skekkt. Kendall's tau próf var notað
til að reikna styrkleika (marktækni) á fylgni milli
tveggja raðgilda. Við mat á tölfræðilegri mark-
tækni var miðað við p<0,05.
Fengin voru viðeigandi leyfi hjá siðanefnd
Landspítala, Persónuvernd og sviðsstjóra kvenna-
sviðs Landspítala.
Niðurstöður
Upplýsingar um þýði rannsóknarinnar má sjá í
töflu I. Alls höfðu 225 af 761 konu áður fætt með
keisaraskurði (29,6%). Fylgikvillar komu upp hjá
260 konum af 761, það er hjá 35,5% kvennanna.
Niðurstöður um rannsóknarþýðið og tíðni fylgi-
kvilla eru sýndar í töflum II og III.
Flokkar keisaraskurða. Marktækur munur var á
þörf á blóðgjöf, hita eftir aðgerð, rifu frá legskurði
og meðallækkun í blóðrauða eftir flokki keisara-
skurðar, sjá töflu IV. Ekki kom fram marktækur
munur á blóðtapi, þörf á enduraðgerð eða tíðni
sýkinga. Tíðni fylgikvilla var lægst hjá þeim
konum sem fóru í valaðgerð en hæst þegar keisara-
skurður var framkvæmdur eftir að fullri útvíkkun
var náð.
Sýklalyfjagjöf. Fyrirbyggjandi sýklalyfjagjöf var
gefin í 80,1% tilvika. Hún hafði verndandi áhrif
gagnvart sýkingu í skurðsári þar sem 4,9% þeirra
sem ekki fengu sýklalyf fengu sýkingu í skurðsár
en einungis 1,2% þeirra sem fengu sýklalyf
(p<0,01). Ekki kom fram marktækur munur eftir
því hvort konur fengu sýklalyf eða ekki á hita eftir
aðgerð (p=0,32), sýkingu í legi (p=0,55) eða þvag-
færasýkingu (p=0,79).
Aldur móður. Hiti eftir aðgerð var algengari með
hækkandi aldri móður (Kendall's fylgni jákvæð
við 0,05 stig) og einnig var fylgni milli aukins
aldurs móður og lengri aðgerðartíma (Kendall's-
fylgni jákvæð við 0,01 stig). Hins vegar reynd-
ist ekki vera fylgni milli aldurs og lækkunar á
blóðrauða, þarfar á blóðgjöf, lengdar sjúkrahús-
dvalar eða sýkinga í skurðsári, legi eða þvag-
færum.
Líkamsþyngdarstuðull. Eftir því sem líkams-
þyngdarstuðull var hærri hjá konum, þeim mun
lengri tíma tók aðgerð (Kendall's fylgni marktæk
við 0,01 stig). Ekki reyndist vera fylgni milli líkams-
þyngdarstuðuls og lækkunar á blóðrauða, þarfar
38 LÆKNAblaðið 2010/96