Læknablaðið - 15.07.2011, Blaðsíða 13

RANNSÓKN
Tafla II. Endurkomur á kvennadeild fyrir og eftir upphaf flýtibatameðferðar við valkeisaraskurð.
Tímabil Heildarfjöldi kvenna Árið 2007 192 konur okt 2008 - nóv 2009 224 konur
Endurkomur á kvennadeild innan mánaöar frá útskrift Fjöldi kvenna Fjöldi skipta/konu Hlutfall kvenna % Fjöldi kvenna Fjöldi skipta/konu Hlutfall kvenna %
Göngudeiidarkomur
Brjóstagjafarvandamál (Brjóstaráðgjöf) 17 1,8 8,9 17 1,5 7,6
Vandamál tengd skurði skurðsýkingar meðtaldar 7 1,7 3,6 14 1,6 6,3*
Vandamál frá legi, brjóstasýkingar, þvagfærasýkingar eða hiti án skýringa 9 1,4 4,7 10 1,2 4,5
Annað (viðtöl við félagsráðgjafa, sykursýkismóttaka og blóðþrýstingsmælingar 5 1,6 2,6 15 1,9 6,7**
Endurinnlagnir 3 1,3 1,6 4 1,0 1,8
'p=0,22 "p=0,05.
bams (38 konur árið 2003, 24 konur 2007, 26 konur 2008-9).
Miðgildi, fjórðungamarkabil (interqmrtile range) og rammarit
(boxplot) voru notuð til samanburðar þar sem legutími fylgdi
ekki normaldreifingu. Hlutfallsleg áhætta (risk ratio, RR) og
95% öryggisbil (confidence intervál, CI) var notað við samanburð
á legutíma frum- og fjölbyrja. Marktækni var ákvörðuð með
Wilcoxon og Kruskal-Wallis prófum. Konur sem fæddu tvíbura
voru skoðaðar sér, þar sem sá hópur var ekki sambærilegur
með tilliti til meðgöngulengdar og fylgikvillatíðni. Þar sem
endurinnlagnir innan 30 daga voru mjög fáar og því erfitt að
treysta gögnum frá legukerfi, var öllum konum í hópum 2008-9
og 2007 flett upp handvirkt í Sögukerfinu og kannað hvort þær
lögðust inn aftur eða komu á göngudeild, og fjöldi og ástæður
skráðar. Endurinnlagnir og endurkomur 2003 voru ekki athugaðar.
Haft var gæðaeftirlit með flýtibatameðferð fyrsta árið í formi
framvirkrar skráningar á sérstök eyðublöð, sem var að hluta
liður í að fylgja eftir breyttu verklagi. Skráður var aldur konu,
fyrri fæðingar og keisaraskurðir, þyngdarstuðull (Body Mass Index
= BMI) miðað við þyngd í fyrstu mæðraskoðun (skráð í fimm
flokkum) og þyngdaraukning á meðgöngu. Einnig var skráð
hvenær konur borðuðu fyrst og fóru fram úr eftir fæðingu (í
heilum tímum), sem og notkun ógleði- og verkjalyfja. Tengsl
ofangreindra þátta við legutíma í klukkustundum voru könnuð
með fylgnistuðli Spearmans og marktækni ákvörðuð, annars vegar
út frá Wilcoxon raðprófi og hins vegar x2 nákvæmniprófi Fishers,
eftir því sem við átti. Notast var við legutíma frá fæðingu fremur
en innskrift til að forðast skekkju vegna mismunandi biðtíma fram
að aðgerð. Konum var skipt eftir því hvort snemmútskrift náðist
eða ekki, og miðgildi samfelldra breyta skoðuð í þeim hópum
með Wilcoxon raðprófi eða Kruskal-Wallis tilgátuprófi. Miðgildi
legutíma og fyrstu máltíðar var skoðaður með tilliti til notkunar
ógleðilyfja. Munur var talinn marktækur ef p-gildi var <0,05.
Anægja kvenna með breytta meðferð var könnuð með
afturskyggnum hætti. Konur í flýtibatameðferð á tímabilinu janúar
til maí 2009 fengu senda ánægjukönnun í tölvupósti þremur til
fimm vikum eftir útskrift. Af 62 konum svöruðu 54 (87%). Meðal
annars var spurt um hvort konu hafi fundist dvölin hæfilega
löng og hvort aðstoð við brjóstagjöf og verkjastilling hafi þótt
fullnægjandi.
í niðurstöðum er annars vegar greint frá samanburði á legutíma
heildarhópa kvenna sem fæddu með valkeisaraskurði á ofan-
greindum tímabilum, sem þá er vísað til með ártölum, og hins
vegar fagrýni á flýtibatameðferð.
Niðurstöður
Legutími eftir valkeisaraskurð styttist marktækt um rúmlega sólar-
hring eftir innleiðslu flýtibatameðferðar, í tvo til þrjá sólarhringa
hjá meirihluta kvenna. Af konum sem fæddu einbura með
valkeisaraskurði 2008-9, að meðtöldum þeim sem ekki fengu
flýtibatameðferð (n=31), gátu 66% útskrifast snemma (mynd 1).
Miðgildi legutíma kvenna með einbura styttist úr 82 í 52 tíma
milli 2007 og 2008-9 (mynd 2). Konur sem fæddu einbura fóru
marktækt fyrr heim 2007 miðað við 2003, án sérstakra breytinga
á meðferð, en sá munur var nær eingöngu vegna kvenna sem
áttu börn fyrir (tafla I). Munur á legutíma frumbyrja og fjölbyrja
var tæpur sólarhringur árið 2007 en einungis um ein klukkustund
2008-9. Meðalaldur kvennanna var 32 ár á öllum tímabilum.
Um fimm prósent af konum sem fór í valkeisaraskurð á
hverju tímabilanna fæddu tvíbura. Þegar tekin voru saman öll
tímabilin (n=34), lá aðeins fjórðungur þessara kvenna innan við
fjögurra sólarhringa sængurlegu. Legutími kvenna með tvíbura
styttist um tvo sólarhringa milli 2003 og 2008-9 (p=0,005). Þrátt
fyrir það var miðgildi legutíma kvenna með tvíbura 116 klst
árið 2008-9 miðað við 52 klst. hjá konum sem fæddu einbura
á sama tímabili (p<0,0001).
Fjórar konur voru endurinnlagðar af heildarhópnum 2008-9
(n=224, fjölburameðgöngur meðtaldar), allar meira en hálfum
mánuði eftir útskrift. Ein kona til viðbótar fór í aðgerð vegna
sjúkdóms ótengdum keisaraskurðinum og var ekki tekin með.
Árið 2007 (n=192) voru fjórar endurinnlagnir, þar af lagðist ein
kona tvisvar inn. Algengustu vandamálin voru sýkingar, vandamál
tengd skurðsári, brjóstum eða legi (tafla II). Sama hlutfall kvenna
leitaði á göngudeild bæði tímabilin vegna annarra sýkinga en
í skurði eða blæðinga frá legi. Heldur fleiri komu til að láta
skoða skurðinn eftir að snemmútskriftir hófust en munurinn
var ekki marktækur. Ein kona fékk alvarlega skurðsýkingu á
LÆKNAblaðið 2011/97 409