Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.07.2011, Blaðsíða 34

Læknablaðið - 15.07.2011, Blaðsíða 34
UMFJOLLUN G G R E I N A R Fjölgun HlV-smitaöra er áhyggjuefni ■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson „Það er ekkert nýtt við þessa umræðu um rítalínið núna í vor, við höfum bent á þessa þróun undanfarin ár. Tölur um gríðarlega notkun rítalíns meðal sprautufíkla liggja fyrir frá síðasta ári héðan frá Vogi. Þar sést að 90% sprautufíkla sem nota örvandi vímuefni, sprauta sig með rítalíni, eða 224 einstaklingar í fyrra," segir Valgerður Rúnarsdóttir læknir á sjúkrahúsinu Vogi. „Vandinn hefur líka verið til umræðu síðustu ár hjá landlækni, í hópi lækna og ég veit að geðlæknar hafa fjallað sérstaklega mikið um hann í vetur." „Það sem er nýtt og verulegt áhyggju- efni er mikil aukning HlV-smits meðal sprautufíkla en bara frá áramótum hafa 13 einstaklingar greinst. Samkvæmt upplýsingum frá smitsjúkdómalæknum sprauta þessir einstaklingar sig með rítalíni. Þar sem rítalínfíklar sprauta sig allt upp í 10-20 sinnum á dag margfaldast líkurnar á smiti. Þetta er ný staða fyrir smitsjúkdómalækna og miklu flóknari, því einstaklingar með örvandiefnafíkn geta verið erfiðir í meðferð, eftirfylgni og allri uppvinnslu. Það er einfaldlega mjög erfitt að eiga við hóp af virkum fíklum sem sprauta sig með örvandi efnum. Til að stöðva þennan faraldur nýsmits af HIV þurfa allir að leggjast á eitt, allar stofnanir og allt kerfið sem sinna þessum hópi sjúklinga, annars getum við átt von á sprengingu í nýsmiti HIV," segir Valgerður og leggur áherslu á að grípa þurfi til aðgerða strax. „Við höfum góða reynslu af aðgerðum vegna bylgju ópíóíðafíknar sem tók að bera á upp úr 1998. Þá sóttu sprautufíklar í sterk verkjalyf, meðal annars contalgin. Málið komst í almenna umræðu, dauðsföll vegna ofskammta og hörmungar hlutust af. SÁÁ hóf viðhaldsmeðferð með búprenófín og metadón fyrir ópíóíðafíkla 1999, þegar þörfin var orðin ljós, en slík meðferð dregur sannanlega úr hættum sem fylgja sprautufíkn. Opinberar aðgerðir tóku til breytinga á reglum um kódeinútskriftir og lög um lyfjagagnagrunn landlæknis leyfðu honum að skoða lyfjaútskriftir og grípa til aðgerða. Þetta gerði það að verkum að fækka tók nýjum morfínfíklum sem lögðust inn á Vog eftir 2005. Það er frábær árangur vegna aðgerða gegn vá sem hefði getað haldið áfram að versna. Við þurfum samt áfram að vera á tánum og fylgjast vel með, því enn sprauta fíklar morfínskyldum lyfjum með alvarlegum afleiðingum. Þessi vandi núna, vegna metýlfenídats, tekur til fleiri einstaklinga og alvarleikinn er sá að HIV smitast á milli þeirra." Sérhæfð viðhaldsmeðferð Valgerður segir að sú sérhæfða viðhaldsmeðferð við ópíóíða-sprautufíkn sem veitt er á Vogi, hafi gefið góða raun en kalli á mikið utanumhald og vinnuafl sérhæfðs starfsfólks og teymisvinnu. Þessi hópur þurfi stöðugt eftirlit, margs konar þjónustu og inngrip, sérstaklega framan af meðferðinni. Slík vinna verði ekki innt af hendi af einum lækni á stofu. Fyrir örvandiefnafíklana hafi einnig þróast og aðlagast vel uppbyggð meðferðarúrræði hjá SÁÁ sem taki til 14 mánaða alls, og þær komi mörgum til bata. Nýjasta úrræðið sé í samvinnu við Reykjavíkurborg, meðferðarheimilið Vin, fyrir langt leidda sprautufíkla með mjög mikilli meðferð fyrstu mánuðina en að lokum útskrift í sjálfstæða búsetu og félagslega virkni. „Virkir sprautufíklar eru nú sérlega útsettir fyrir HlV-smiti og það krefst enn meira eftirlits með hópnum, enn meira inngrips og meðferðar. Við eigum að geta það með samstilltu átaki. Við erum ekki það mörg hér á íslandi að möguleikarnir á að ná utan um vandann eru miklir ef við stöndum vel að því." Valgerður segir að þeir sem komi á Vog og eigi sér sögu um að hafa sprautað sig séu prófaðir fyrir HIV og lifrarbólgu C. „SÁÁ hefur lengi óskað eftir að fá sérstaka fjárveitingu frá ráðuneytinu til þessa en hingað til hefur þetta verið greitt af rekstrarfé stofnunarinnar. Það kemur niður á annarri meðferð. Þetta verður að breytast. Þess má geta að flest ný tilfelli lifrarbólgu C hérlendis eru einmitt greind á Vogi og við vísum nýsmituðum til meltingarsérfræðinga á Landspítala sem við eigum mjög gott samstarf við." Valgerður segist vona að yfirvöld hafi skilning á því að viðbrögð við þessari bylgju af HIV krefjist aukinna fjárframlaga: til smitsjúkdómadeildar Landspítala, til fíknlækninga, til fangelsa/löggæslu, til aukinnar skimunar eftir HIV, eftir leiðbeiningum, - greiddra úr sérstökum sjóði en ekki af einstökum stofnunum, til forvarna á öllum stigum. Rítalin, nauðsynlegt lyf eða lífshættulegt fíkniefni? Aðspurð hvort læknar á Vogi hafi upplýsingar um hvaðan sprautufíklar fái rítalín, segir Valgerður það ekkert launungarmál. „Það rítalín sem er í umferð virðist koma úr apótekum landsins eftir lyfseðlum frá læknum. Mikil aukning útskrifta á rítalíni til fullorðinna er staðreynd. Mikið af því rítalíni sem er misnotað virðist koma frá einstaklingum sem fá lyfið en nota það ekki sjálfir heldur selja það á svartan markað eða skipta út fyrir annað. Sumir sprautufíklar hafa sjálfir fengið rítalín hjá lækni sem meðferð við geðsjúkdómi, jafnvel þó læknirinn viti að sjúklingurinn er fíkill. Það er að mínu mati lífshættulegt fyrir sprautufíkil að fá með sér skammta af lyfi sem vitað er að hann getur sprautað í æð. Læknar sem vinna einir á stofu koma oft við sögu hjá okkar sjúklingum. Að mínu mati er einyrki á stofu ekki í aðstöðu til að sinna fíkli með lyfjum sem hægt er að nota sem vímuefni. Til þess þarf eftirlit, aðhald og fleiri samhliða úrræði. Þetta er nefnilega ekki 430 LÆKNAblaðið 2011/97
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.