Læknablaðið - 15.11.2013, Blaðsíða 20

RANNSÓKN
-♦-Lyfjalaus
-•-Beruód./Z
—ér—SSRI/SNRI
—Benzód./Z og SSRI/SNRI
Mynd 2. Skor áBAl fyrir og eftir meðferð, greint eftir undirhópum.
Kvíðaeinkenni (BAl)
Ekki var marktækur munur á upphafskorum á BAI milli hópa
(V(3,34:6)=2,)\, p>0,099) en munurinn var þó ekki langt frá mörkum
marktektar. Megináhrif meðferðar voru marktæk (F(l,346)=60,2,
p<0,001). Skor þátttakenda á BAI-kvíðaskalanum voru marktækt
lægri í lok meðferðar en við upphaf meðferðar. Metið var hvort
samvirkni væri milli árangurs meðferðar og lyfjaflokka. Ekki kom
fram marktæk samvirkni á milli brey tingaskors á BAI og einstakra
undirhópa (F(3,346)=0,97, p=0,41). Árangur meðferðar reyndist
því sambærilegur hvað varðar breytingar á kvíða fyrir einstaka
hópa.
Mynd 2 sýnir breytingar á skorum fyrir og eftir lyfjameðferð.
Á myndinni má sjá að lækkun á BAI-skorum reyndist sambæri-
leg fyrir einstaka undirhópa. Minnkun kvíðaeinkenna er þó
aðeins minni hjá hópnum sem er á benzólyfjum og/eða z-lyfjum
en hinum hópunum, þótt það nái ekki marktækni, en jafnframt
er styrkur kvíðaeinkenna minnstur hjá þeim hópi í upphafi. Af
niðurstöðum má því álykta að meðferðin hafi sambærileg áhrif á
kvíðaeinkenni óháð undirhópum.
Einnig var gerð dreifigreining þar sem bornir voru saman þeir
sem voru á SSRI/SNRI-lyfi og þeir sem ekki voru á þeim lyfjum,
óháð því hvort einstaklingar í samanburðarhópnum væru á
benzódíazepínum/z-lyfjum eða ekki. Jafnframt voru breytingar á
meðaltalsskori einstaklinga á benzódíazepínum/z-lyfjum bornar
saman við skor þeirra sem ekki voru á þeim lyfjum, óháð þung-
lyndislyfjanotkun. Sambærilegar niðurstöður fengust þar og í
ofangreindum eftir-á prófum.
Umræða
Eins og kemur fram í inngangi hefur samþætt meðferð lyfja og
HAM sem einstaklingsmeðferðar verið mikið rannsökuð. í rann-
sókn okkar var HAM-meðferðin á námskeiðsformi, ætluð allt að
25 manns í senn. Ekki hefur áður verið rannsakað, svo að höfund-
ar viti til, hvort notkun þunglyndisjyfja og róandi lyfja hafi áhrif
á þetta hagkvæma meðferðarform HAM líkt og gert hefur verið í
tilviki einstaklings-HAM. Þó mætti ætla að áhrifin kynnu að vera
svipuð þar sem hugmyndafræðin bak við HAM-einstaklingsmeð-
ferð og HAM-hópmeðferð á námskeiðum er sú sama.
Helstu niðurstöður rannsóknarinnar eru að hugræn atferlis-
meðferð á námskeiðsformi virðist gagnast einstaklingum með
vægan til miðlungsalvarlegan kvíða- og þunglyndisvanda, hvort
sem þeir taka einnig SSRI/SNRI þunglyndislyf og/eða benzódía-
zepínlyf/z-svefnlyf.
Á BDI-II þunglyndiskvarða var marktækt meiri lækkun á skori
þeirra sem voru á SSRI/SNRI-þunglyndislyfjum en hjá þeim sem
ekki voru á slíkum lyfjum. Er það í takt við niðurstöður fyrri
samanburðarrannsókna og kerfisbundinnar greiningar á ein-
staklings-HAM.67 Tilvísun í HAM á námskeiðsformi er því alls
ekki frábending fyrir því að hefja þunglyndismeðferð með SSRI/
SNRI-lyfi, telji læknir þörf á því, til að mynda ef talsverð bið er
eftir að námskeið hefjist. Með tilliti til þunglyndiseinkenna virtist
það auka árangur HAM-námskeiðsins að einstaklingurinn væri
á slíkum lyfjum á sama tíma og HAM-námskeiðið átti sér stað. Á
móti þeim viðbótarávinningi verður hins vegar að vega þætti eins
og aukaverkanir og kostnað af töku þunglyndislyfjanna.
Þeir sem tóku bæði þunglyndis- og benzódíazepínlyf/z-lyf
náðu lakari svörun í meðferð þunglyndis en þeir sem tóku þung-
lyndislyf en ekki benzódíazepínlyf/z-lyf. Hér ber þó að taka fram
að það er ólíklegt að þeir hópar séu fyllilega sambærilegir þar sem
ekki er um tvíblinda slembirannsókn að ræða. Þessar niðurstöður
benda þó til þess að það kunni að vera skynsamlegt að forðast að
bæta benzódíazepín eða z-lyfjum við þunglyndislyfjameðferð ein-
staklinga með þunglyndiseinkenni ef vísa á þeim í HAM-meðferð
á námskeiðsformi.
Hvað kvíðaeinkenni varðar fundum við ekki marktækan mun
á meðferðarárangri milli þeirra sem voru á SSRI-/SNRI-þung-
lyndislyfjum og hinna sem ekki voru á slíkum lyfjum. Ekki kom
heldur fram marktækur munur á árangri þeirra sem voru á benzó-
díazepínlyfjum og/eða z-lyfjum og þeirra sem ekki tóku slík lyf
meðan á HAM-meðferð stóð. Er það í takt við það sem sumar fyrri
rannsóknir á einstaklings-HAM hafa sýnt hvað benzódíazepín-
lyfin varðar.10 Hafa ber þó í huga að smæð benzódíazepín-hópsins
getur haft áhrif á þær niðurstöður vegna lítils styrks tölfræðinnar
fyrir fámennan hóp. Hins vegar er færsla (trend) í átt að lakari
árangri af meðferðinni hjá einstaklingum á benzódíazepínlyfjum
sem sjá má á minni lækkun á BAI-skorum þeirra en hinna sem
ekki eru á slíkum lyfjum. Niðurstöður þessarar rannsóknar mæla
því ekki gegn fyrri niðurstöðum og klínískum leiðbeiningum um
að halda notkun á benzódíazepínlyfjum í lágmarki við meðferð
kvíðaraskana, og séu þau notuð, að reyna þá að takmarka notkun
þeirra við skammtímameðferð.1213
Það er vissulega veikleiki í rannsókninni að um þriðjungur
(202) þeirra sem upphaflega tók þátt í meðferðinni skilaði ekki
BDI-II eða BAI-spurningarlistum tvisvar eða oftar og nýttust svör
þeirra því ekki í þessum hluta rannsóknarinnar. Það er þó brott-
fallshlutfall sem þarf ekki að koma á óvart í rannsókn sem gerð
er sem hluti af almennri heilbrigðisþjónustu á vegum heilsugæsl-
unnar. Aftur á móti er það styrkleiki rannsóknarinnar að heildar-
fjöldi þátttakenda var mikill. Fáar erlendar rannsóknir þar sem
slíkt meðferðarform er metið hafa náð að safna slíkum fjölda þátt-
takenda.
Áhugavert er að fremur fáir af þeim sem var vísað í meðferðina
voru að nota benzódíazepínlyf eða z-lyf. Einnig er það styrkur
rannsóknarinnar að hún er gerð við sömu aðstæður og áætlað er
að veita meðferðina við til lengri tíma. Meðferðin verður áfram
veitt við vægum til miðlungsalvarlegum þunglyndis- og kvíða-
vanda af sálfræðingum sem hafa allir fengið sömu þjálfun og með
sama sniði í heilsugæslu hér á landi. Einnig telst það styrkleiki
508 LÆKNAblaðið 2013/99