Læknablaðið - 15.11.2013, Blaðsíða 13

RANNSÓKN
Tafla III. Samanburður á innlögðum og göngudeildarsjúklingum sem fengu
bráðan nýrnaskaða á stigi 3, (%).
Innlagðir (n=613) Göngudeild (n=80) p-giidi
Aldur (ár) 69,3 ±15,4 65,8 ±16,4 <0,001*
Konur % 41,6 42,5 0,953
Grunnkreatínín (mmól/L) 84(20-1787) 188(25-943) 0,002*
Háþrýstingur 199(32,5) 31 (38,8) 0,261
Blóöþurrðarsjúkdómar í hjarta 203 (33,1) 19(23,8) 0,091
Langvinnur nýrnasjúkdómur 119(19,4) 29 (36,3) 0,001*
Sykursýki 105 (17,1) 12 (15,0) 0,633
Langvinn lungnateppa 83 (13,5) 7 (8,8) 0,231
Langvinn lifrarbilun 16(2,6) 3 (3,8) 0,557
Aldur er meðalaldur ± staðalfrávik. Grunnkreatínín er miðgildi (spönn) grunngilda
kreatíníns í sermi sjúklinga. ‘Tölfræðilega marktækur munur.
nánar. Þeir voru þó með sama kynjahlutfall (41% kvenkyn) og þeir
sem áttu gögn, en meðalaldur þeirra var hærri, eða 75,9 ± 15,5ár
á móti 69,2 ± 15,5 ár (p<0,05). Alls voru 80 (11%) meðhöndlaðir á
göngudeild og þeir voru yngri, höfðu hærra grunngildi kreatíníns
og fleiri þeirra höfðu langvinnan nýrnasjúkdóm í samanburði við
þá sem lagðir voru inn (tafla III).
Áhættu- og orsakaþættir bráðs nýrnaskaða á stigi 3
Ahættu- og orsakaþáttum bráðs nýrnaskaða má skipta í þrjá meg-
inflokka: Undirliggjandi sjúkdómar, líkamleg áföll og lyf. Undir-
liggjandi sjúkdómar voru algengir meðal sjúklinga með stig 3 (tafla
III) . Þar ber helst að nefna háþrýsting (33%), blóðþurrðarsjúkdóma
í hjarta (32%) og langvinnan nýrnasjúkdóm (21%). Sjúklingar með
bráðan nýrnaskaða á stigi 3 voru með háa tíðni líkamlegra áfalla,
annaðhvort sem orsök eða meðvirkandi þátt sjúkrahúslegu (tafla
IV) . Margir sjúklingar höfðu fleiri en einn áhættu- eða orsakaþátt.
Helstu líkamlegu áföllin sem ollu eða juku áhættu á bráðum
nýrnaskaða voru skurðaðgerðir, lost, hjartaáföll og blæðingar. Þær
skurðaðgerðir sem oftast leiddu til bráðs nýrnaskaða voru kviðar-
holsaðgerðir (32%) og brjóstholsaðgerðir (30%). Lost sem leiddi
til bráðs nýrnaskaða var oftast orsakað af sjúkdómum í hjarta- og
æðakerfi (56%), sýklasótt (28%) og blæðingum (19%). Algengustu
áföll tengd hjarta- og æðakerfi sem leiddu til bráðs nýrnaskaða
voru hjartabilun (20%), hjartavöðvadrep (10%) og hjartsláttar-
óregla (10%). Blæðingar sem áhættuþáttur bráðs nýrnaskaða voru
oftast frá meltingarvegi (42%), eftir skurðaðgerð (25%) og heila-
blæðingar (21%). Alls voru 424 (61%) sjúklingar á lyfjum sem geta
haft skaðleg áhrif á nýru (tafla IV).
Meðferð og afdrif sjúklinga með bráðan nýrnaskaða á stigi 3
Af þeim sjúklingum sem lögðust inn var miðgildi (spönn) legu 15
(1-371) dagar. Af þeim lögðust 220 (32%) inn á gjörgæsludeild og
var lega þeirra marktækt lengri en sjúklinga sem ekki lögðust inn
á gjörgæsludeild, eða 23 (1-371) dagar á móti 10 (0-242) dögum (p<
0,001). Alls gengust 76 (11%) undir blóðskilunarmeðferð í legunni,
Tafla IV. Áhættu- og orsakaþættir meðal sjúklinga sem fengu bráðan nýrna-
skaða á stigi 3 (n=693).
Áhættuþáttur n %
Skurðaðgerð 150 22
Lost 162 23
Sýklasótt 99 14
Blóðþrýstingsfall tengt hjarta- og æðakerfi 222 32
Blæðing 72 10
Öndunarbilun 188 27
Slys 48 7
Lyf* 424 61
NSAID 292 42
Skuggaefni 15 2
ACEi/ARB 204 29
Eiturlyf 13 2
Ofskömmtun 18 3
'Hlutfall sjúklinga með stig 3 á neðantöldum lyfjum sem talin eru auka áhættu á bráðum
nýrnaskaða. Margir sjúklingar voru á lyfjum úr fleiri en einum lyfjaflokki. NSAID = non-
steroidal anti-inflammatory drug (bólgueyðandi gigtarlyf), ACEi = angiotensin-convert-
ing-enzyme inhibitor (ACE-hemill), ARB = angiotensin receptor blocker (angíótensín
viðtakahindri).
af þeim voru 5 (0,7% sjúklinga) sem þurftu blóðskilun lengur en
30 daga og voru þá með tap-nýrnaskaða samkvæmt RIFLE-skil-
merkjunum en enginn þurfti skilun lengur en 90 daga í beinu
framhaldi af skaðanum og því reyndist enginn með lokastig bráðs
nýrnaskaða. Hins vegar þurftu 63 (9%) sjúklingar langvinna blóð-
skilunarmeðferð á einhverjum tímapunkti eftir útskrift og 50 (7%)
lengur en 90 daga.
Miðgildi (spönn) eftirfylgni var 203 (1-1627) dagar og fyrir
619 (89%) sjúklinga náðist eftirfylgni fram að dánardægri eða í
að minnsta kosti eitt ár eftir skaðann. Alls voru 379 (48%) þeirra
sjúklinga sem fengu bráðan nýrnaskaða á stigi 3 látnir innan árs
frá hæsta kreatíníngildi sínu (mynd 2).
0 12 24 36 48 60
Tími (mánuðir)
Mynd 2. Kaplcm-Meicrgraf sem sýnir lifun sjiiklinga með bráðan nýrnaskaða á stigi
3 á rannsóknartímabilinu. Eins árs lifun var 52%. n=693.
LÆKNAblaðið 2013/99 501