Fréttatíminn - 19.12.2014, Blaðsíða 12

T il ársloka 2008 aflaði RÚV sér tekna með því að innheimta afnota-gjald. Í ársbyrjun 2009
var tekinn upp almennur skattur,
útvarpsgjald. Skatturinn er ekki
markaður RÚV. Á fjárlögum 2015
fær RÚV 15% hækkun framlaga frá
árinu 2013 en stjórnendur fara fram
á 30% hækkun sem er mun meira
heldur en hækkun á framlögum
til Landspítalans. Árið 2009 voru
framlög til RÚV einum milljarði
hærri heldur en tekjur sem ríkis-
sjóður hafði af útvarpsgjaldinu.
Fyrri ríkisstjórn hækkaði útvarps-
gjaldið árið 2010 til þess að fá meiri
tekjur inn í ríkissjóð,“ segir Guð-
laugur Þór Þórðarson, varaformað-
ur fjárlaganefndar Alþingis.
Reglubundin rekstrarframlög
til RÚV námu 4.2-4.5 milljörðum
króna á árunum 2004-2009, á föstu
verðlagi. Til viðbótar þurfti að af-
skrifa skuld RÚV við ríkissjóð um
625 milljónir króna árið 2006, sem
svarar til ríflega 1 milljarðs króna á
verðlagi 2015, til að eiginfjárhlutfall
næði upp í 15% við stofnsetningu
félagsins. Ráðist var í sams konar
afskriftir árin 2007 og 2008, sam-
tals um það bil 190 milljónir króna.
Árið 2009 var afskrifaður 563
milljóna króna hlutur ríkisins sem
var færður til gjalda hjá ríkissjóði.
Á móti jók ríkið eigið fé RÚV um
sömu fjárhæð með því að breyta
uppsafnaðri skuld RÚV við ríkið í
hlutafé. Samtals nema þessar af-
skriftir ríflega 2 milljörðum króna
á verðlagi 2015. Megintilgangur
þessara aðgerða var að eiginfjár-
hlutfall í nýju hlutafélagi RÚV, sem
var stofnað 1.4. 2007, myndi haldast
í 15%. Árið 2009 þurfti jafnframt
að leggja félaginu til 570 milljónir
króna í aukafjárveitingu, 716 millj-
ónir króna á verðlagi 2015 þar sem
eigið fé var aftur uppurið sökum
rekstrarvanda. Samkvæmt fjárlaga-
frumvarpi 2015 nema framlög til
Endalaus rekstrarvandi hjá RÚV
Uppsafnað tap Ríkisútvarpsins á síðastliðnum 12 árum er tæplega 3 milljarðar á verðlagi ársins í ár. Útvarpsgjaldið lækkar um áramótin. Ákveðið hefur verið að
Ríkisútvarpið fái allt útvarpsgjaldið á næsta ári. Framlagið er hækkað um 380 milljónir króna eða í 3.680 milljarða. Magnús Geir Þórðarson útvarpsstjóri segir að
framlagið sé of lágt til þess að þjóna því hlutverki sem RÚV er ætlað samkvæmt lögum. Ragnheiður Ríkharðsdóttir, þingflokksformaður Sjálfstæðisflokksins, telur
að ríkisstofnanir eigi að halda sig innan fjárheimilda og Guðlaugur Þór Þórðarson, varaformaður fjárlaganefndar, bendir á að hækkun framlaga til RÚV sé 15%.
artekjur og rekstrargjöld RÚV
hafa yfir 12 ára tímabil tek-
ið miklum stakkaskipt-
um. Þjónustutekjur
af afnotagjöldum
hafa hækkað
um 56% frá
árinu 2003
til ársins
2014 og
á sama
tíma
hafa
heildar-
tekjur
stofn-
unar-
innar
aukist
um 75%
frá árinu
2003 til
rekstrar-
ársins
september
2013-ágúst
2014. Á sama
tíma hafa auglýs-
ingatekjur einnig
aukist. Rekstrargjöld
stofnunarinnar hafa hækkað
sömuleiðis á milli þessara ára eða
um 84%.
Tap RÚV fyrir árin frá 2003-2014
nemur tæplega 3.000 milljónum
á verðlagi ársins 2014. Á sama
tímabili hefur Ríkisútvarpið fengið
liðlega 35 þúsund milljónir króna í
afnotagjöld frá íslenskum neytend-
um. Árið 2007, þegar Ríkisútvarpið
varð hlutafélag, er uppreiknað í
þessum útreikningum.
Fjárheimildir ekki of lágar
Að sögn Ragnheiðar Ríkharðsdótt-
ur, þingflokksformanns Sjálfstæðis-
flokksins, er það umhugsunarefni
að stofnun sem er með fjárheimild-
ir á fjárlögum geti á hverju ári farið
fram úr því framlagi sem henni er
úthlutað. „Er það í lagi eða þarf að
skoða í hverju þessi framúrkeyrsla
á heimildum er fólgin? Að mínu
mati þarf að kryfja rekstur RÚV í
smæstu
eining-
ar og
skoða
og
spyrja
sig
hversu
mikið
fjár-
magn
fer í
fréttir,
inn-
lenda
dag-
skrár-
gerð
og aðra
dagskrá,
hvað
kostar
að reka
stofnun
sem
hefur
það hlut-
verk að
tryggja
öryggi landsmanna? Ég þekki enga
stofnun sem gæti ekki nýtt meira
fjármagn. Við eigum að gera þær
kröfur til ríkisstofnana að þær fari
ekki alltaf fram úr fjárheimildum.
Fjárheimildir eru lögbundnar og
stofnanir í eigu ríkisins eiga að
reka sig innan þeirra og ekki að
geta sagt sífellt að þær þurfi meira
fé.
Skerðing að mati RÚV
Stjórnendur RÚV telja vanda steðja
að stofnuninni þar sem hlutabréf
RÚV eru skráð í Kauphöll Íslands á
skuldabréfamarkaði. Félagið fellur
undir hlutafélagalög, eins og hvert
annað einkafyrirtæki á markaði
og stjórnendur bera ábyrgð sam-
kvæmt sömu lögum. Stjórnendum
RÚV er skylt að gera rekstraráætl-
un fyrir næsta ár þar sem stofnunin
er opinbert hlutafélag. Á sama tíma
þarf RÚV að starfa undir opin-
berum formerkjum og svara til fjár-
laganefndar og fleiri aðila.
„Útvarpslögin setja RÚV ákveðn-
ar skyldur og þjónustusamningur
við menntamálaráðuneytið fyllir
frekar út í þá mynd. Í lögunum
sem samþykkt voru fyrir rúmu ári,
sumarið 2013, var gert ráð fyrir
að útvarpsgjaldið rynni óskert til
RÚV og er 19.400 krónur á þessu
ári. Um leið og útvarpslögin tóku
gildi var kveðið á um að dregið yrði
úr umsvifum RÚV á auglýsinga-
markaði og tekjuöflun þar verulega
takmörkuð svo nemur um 200
milljónum króna árlega. Á sama
tíma voru verkefni og skyldur RÚV
aukin. Rekstraráætlanir gera ráð
fyrir þessum forsendum. En RÚV
fékk ekki þær tekjur sem lög gerðu
ráð fyrir heldur ákvað ríkið að nota
hluta útvarpsgjaldsins í annað eins
og ákveðið var í fjárlögum síðasta
árs.
Á næstu árum er gert ráð fyrir
lækkun á útvarpsgjaldinu en verk-
efni RÚV og skyldur eru samt
óbreytt í lögum. Kveðið er á um
stóraukin innkaup innlends efnis
frá sjálfstæðum framleiðendum
og fjölgað í þingkjörinni stjórn
RÚV, svo dæmi séu tekin. Þarna
myndast því gjá á milli þess
sem ríkið ákveður að RÚV eigi
að gera og þess sem ríkið
ætlar að leggja fram til að
greiða fyrir þá þjónustu.
Nýju útvarpslögin valda
auknum kostnaði en í
fjárlögum er framlag
ríkisins miðað við út-
varpslög skorin nið-
ur,“ segir Magnús
Geir Þórðarson út-
varpsstjóri.
Hagræðingaraðgerðir blasa við
Útvarpsstjóri bendir á að fram-
lagið sé of lágt til þess að
þjóna því hlutverki sem
RÚV er ætlað, sam-
kvæmt lögum. Á
síðasta rekstrarári
hafi fyrirtækið
verið rekið með
300 milljóna
króna tapi
og rekstur-
inn hafi
verið erfiður
síðustu ár.
„Nýir stjórn-
endur komu
inn í vor
og tóku við
rekstrinum
eins og hann
er eftir hag-
ræðingarað-
gerðir og við
gerðum rekstrar-
áætlun til 4 ára. Þá
blasir við stjórn og
stjórnendum að það þarf
ígildi óbreytts útvarps-
gjalds til að reka stofnunina
með þeim skyldum sem lögin
setja henni. Allt sem er þar fyrir
neðan er skerðing. Það eru aðeins
tvær leiðir til að brúa gjána, að
tryggja að tekjur séu í samræmi
við forsendur í útvarpslögum – eða
að draga úr kostnaði með því að
skerða þjónustuna.
Alþingi tekur ákvörðun
Alþingi er fulltrúi eigenda, setur
lögin og tekur ákvarðanir hvað
þetta varðar. Stjórn RÚV og ný
framkvæmdastjórn hefur frá fyrsta
degi talað einum rómi. Við erum að
vekja athygli löggjafans á stöðunni.
Vilji Alþingi halda fast í að lækka
útvarpgjaldið er það þingsins að
ræða og skilgreina hlutverk, verk-
efni og skyldur RÚV út frá þeim
fjárhagslegu forsendum. Stjórnend-
ur RÚV geta ekki ákveðið upp á sitt
eindæmi að sniðganga hluta laga,
hvorki útvarpslaga né annarra laga.
Kjósi Alþingi að skerða þjónustuna,
þá þarf að fara fram stefnumótandi
og pólítísk umræða um hvaða
þætti þarf að velja burt. Við höfum
reynt að nálgast þetta mál á heild-
stæðan hátt, draga upp skýra mynd
af stöðunni og gera nákvæmar og
raunhæfar langtímaáætlanir,“segir
Magnús Geir.
A
u
k
in
g
t
ek
n
A
75
%
A
u
k
in
g
g
jA
ld
A
8
4%
T
A
P
3
.0
0
0
m
il
l
jó
n
ir
k
r
ó
n
A
RÚV um það bil 3.680 milljónum
króna og hækka um 300 milljónir
króna frá árinu 2014.
„Það verður að skoða þennan
mikla kostnaðarauka hjá stofnun-
inni, hvernig getur yfirstjórnar-
kostnaður hækkað um 100 milljónir
á milli ára. Er eðlilegt að stofnunin
geri langa starfslokasamninga við
stjórnendur? Hver er kostnaðurinn
við þá? Ef hækkunin er til komin
vegna stækkaðrar stjórnar þá
þurfum við að minnka stjórnina
sem augljóslega er allt of fjölmenn.
Annað sem vekur athygli er hækk-
un vegna dreifikerfis og dagskrár
og framleiðslukostnaðar. Maður
spyr sig hvar kemur niðurskurður-
inn fram,“ segir Guðlaugur.
tekjur og gjöld hafa aukist
Af skoðun á ársreikningum
stofnunarinnar aftur til ársins 2003
er ljóst að rekstur stofnunarinnar
hefur lengi verið erfiður en rekstr-
2003-2014
Guðlaugur Þór Þórðarson.
Ragnheiður Ríkharðsdóttir.
eva Magnúsdóttir
ritstjorn@frettatiminn.is
12 úttekt Helgin 19.-21. desember 2014