Fréttatíminn - 19.12.2014, Page 30

From the writings
of an Icelandic humourist
Thórbergur Thórdarson
Translated by
Hallberg Hallmundsson and
Julian meldon d’arcy
“Long esteemed as a leading stylist and
humorist, Thórdarson is a peculiar
mixture of paradoxical traits: a clear and
keen intellect and a singularly gullible
nature. He was an avowed Communist,
but inasmuch as he accepted the concept
of life after death, he denied materialism.
Above all, he was a firm believer in
ghosts, which he ‘felt’ everywhere around
him. For a time, he became a theosophist,
practiced yoga, and even wrote a book
on the subject. In addition, he remained
one of the most ardent Esperantists in
Iceland. Through all his diverse interests
could be seen a man who was, basically,
an honest seeker after truth, although,
politically, he seemed to have found it
once and for all.
Thórdarson wrote essays, biographies,
poetry and autobiographical works. His
eccentricity, crowned with a brilliant
style and an ever present humor, which
he frequently pointed at himself, resulted
in some of the most original and unique
works of modern Icelandic literature.”
Hallberg Hallmundsson
From An Anthology of
ScAndinAviAn literAture
ISBN 978-9935-9118-2-7
9 789935 911827
An Anthology of the Writings of the Novelist, Essayist, and Humorist
Thórbergur Thórdarson
Translated by HALLBERG HALLMUNDSSON
and JULIAN MELDON D’ARCy
Of Icelandic Nobles
& Idiot Savants
Reykjavík 2014
O
f Icelandic N
obles &
Idiot Savants Translated by: H
. H
allm
undsson and Julian M
. D
’A
rcy
2014
Also published by BRÚ:
The funniest chapters from the writ­
ings of Mr. Thórdarson, along with
the most daring, as for example his
letter to a Nazi from the year 1933.
The Poetry of Egill Skallagrímsson,
Hallgrímur Pét urs son, Jónas Hall­
grímsson, Stephan G. Stephans­
son, Einar Benediksson, Davíð
Stefánsson, Tómas Guðmundsson,
Jón Dan, Kristján frá Djúpalæk,
Jón úr Vör, Einar Bragi, Ragnar Ingi
Aðalsteinsson, Sigurður Pálsson,
Steinunn Sigurðardóttir, Ísak
Harðarson, Jónas Þorbjarnarson
and many more.
Of Icelandic Nobles is 217 pages
and Potpourri is 243 pages
Translations and
biographies by
Hallberg Hallmundsson
Of Icelandic
Nobles & Idiot
Savants
An Anthology of the
Writings of the Novelist,
Essayist, and Humorist
Thórbergur
Thórdarson
Translated by
Hallberg Hallmundsson
and Julian Meldon D'Arcy
Distributed by Forlagið – JPV. The books are available in all of the bigger bookshops
A Potpourri of
Icelandic Poetry
Through Eleven Hundred Years
Jólasöfnun
Mæðrastyrksnefndar Reykjavíkur er hafin
Það hefur sýnt sig að á erfiðum tímum stendur
íslenska þjóðin saman og sýnir stuðning,
hver og einn eftir bestu getu.
Hægt er að leggja framlög inn á reikning
nr. 0101-26-35021, kt. 470269-1119
Einnig er opið fyrir síma á skrifstofutíma
s. 551 4349, netfang: maedur@simnet.is
við áttum von á þriðja barninu svo
við ákváðum að flytja aftur heim,“
segir Ragnheiður en ferð fjölskyld-
unnar heim var vægast sagt ævin-
týraleg. „Við fórum heim með Gull-
fossi og barnið fæddist á leiðinni
heim í algjörlega brjáluðu veðri. Ég
var svo hrædd því ég hélt að skipið
væri að farast. En ótrúlegt en satt
þá fannst ljósmóðir um borð og hún
hjálpaði mér að koma þessum yndis-
lega fallega strák í heiminn.“
Drengurinn fæddist tveimur
mánuðum fyrir tímann og þurfti
að fara beint á spítala þar sem hann
var meira og minna til sex mánaða
aldurs.
„Það var hrikalega erfitt. Ég fékk
ekki að gefa honum móðurmjólkina
og bara varla snerta hann. Þetta var
svo ómanneskjulegt að ég hef aldrei
vitað annað eins. Þetta hafði það
mikil áhrif á mig að ég varð ólétt
um leið aftur. Þannig að þrír yngstu
drengir okkar, Þorvar, Hafsteinn og
Hringur, eru eiginlega eins og þrí-
burar, fæddir 61, 62 og 63. Þetta var
erfitt en samt alveg dásamlegt tíma-
bil líka.“
Vinnustofan kom óvart
Nokkru eftir heimkomuna keyptu
Hafsteinn og Ragnheiður lóðina
við Bakkaflöt og Hafsteinn opn-
aði tannlæknastofu í Sólheimum.
„Lóðin var náttúrulega rándýr svo
það var bara unnið og unnið, líka á
laugardögum. Ég var heima í leigu-
íbúðinni við Hjallaveg með strákana
því það voru engir leikskólar,“ segir
Ragnheiður sem notaði allar lausar
stundir til að teikna og mála auk
þess að sækja tíma í Myndlistar-
skólann í Reykjavík.
Svo var byrjað að byggja. „Sam-
kvæmt nýjum reglugerðum var
okkur skylt að byggja tvöfaldan
bílskúr. Okkur fannst þetta ægileg
frekja en í dag segi ég guði sé lof því
bílskúrinn átti síðar eftir að verða
vinnustofan mín og það gerði mér
kleift að nota allar lausar stundir
til að skapa. Mér hefði aldrei orð-
ið neitt úr verki ef ég hefði þurft
að hlaupa frá fimm börnum til að
vinna annarsstaðar. Mér fannst
bara dásamlegt að geta unnið en á
saman tíma verið til staðar þegar
strákarnir komu heim úr skólanum,
oftast með hóp af vinum með sér.
Þá bara gaf ég þeim vel að borða og
leyfði þeim svo leika lausum hala í
indíánaleikjum á meðan ég lokaði
mig af til að vinna, alveg salíróleg.
Þeir tóku svo mikið tillit til mín að
þeir trufluðu mig aldrei. Ég hafði
engar áhyggjur af þeim enda hentar
þetta hús börnum einstaklega vel
og hér hefur aldrei verið neitt sem
má ekki brotna. Hér er allt gert til
að endast.“
Hlægilegustu minningarnar úr
bílskúrnum
Ragnheiður minnist þess hversu
erfitt var að byggja á þessum tíma.
„Við fengum engin lán af því að
húsið var of stórt, það var ekkert
tekið tillit til þess að við værum sjö
manna fjölskylda. Þannig að húsið
er byggt fyrir víxla og það tók tíu ár
að byggja það. Við gátum ekki leigt á
meðan svo við byrjuðum á því að búa
í bílskúrnum og þar vorum við í tvö
ár. Við skiptum honum í svefnher-
bergi og opið rými og svo þurrkaði
ég bleiur í miðstöðvarherberginu.
Þegar ég lít til baka þá held ég að
margar minna hlægilegustu minn-
inga séu frá þessum bílskúrstíma.
Ég var með trönur í stofunni og mál-
aði alltaf þegar færi gafst til,“ segir
Ragnheiður sem hélt sína fyrstu
einkasýningu árið 1968, sama ár og
fjölskyldan flutti úr bílskúrnum inn
á framtíðarheimilið, hreiðrið henn-
ar Högnu, mánuði eftir að Tindur,
yngsti sonurinn fæddist.
Eigið rými mikilvægt til að
skapa
Eftir að hafa setið við borðstofu-
borðið sem Högna hannaði fyrir
fjölskylduna, til að endast út ævina,
og hlustað á söguna á bak við bygg-
ingu hússins röltum við Ragnheiður
inn á vinnustofu þar sem fjölskyldan
átti heima í tvö ár. Þar leynast ekki
færri minningar, teikningar eftir
barnabörnin og ljósmyndir af fjöl-
skyldunni eru upp um alla veggi
og myndlist Ragnheiðar sjálfrar í
öllum hillum og hornum. Í þessu
rými hafa margar hugmyndir kom-
ist í form á meðan strákahópurinn
lék sér í hasarleikjum hinum megin
við vegginn.
„Til að geta unnið við það að
skapa verður maður að hafa sitt
eigið rými. Einhvern stað til að geta
hugsað og skapað í friði. Maður þarf
auðvitað líka að geta talað um hug-
myndirnar. Sjálfri fannst mér alltaf
mjög gott að tala við manninn minn
og eins við strákana mína því börn
eru svo einlæg. Svo þarf maður
sjálfstraust og skipulagshæfileika
því tíminn er svo mikilvægur. Ég
hefði aldrei komið neinu í verk ef ég
hefði ekki skipulagt mig vel,“ seg-
ir Ragnheiður meðan hún flettir í
gegnum gamlar sýningarskrár. „Jú,
ætli það sé ekki mikilvægast að hafa
eigið rými.”
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Þessi mynd var tekin stuttu áður en Ragnheiður fór til Parísar, þar sem hún eyddi
einu sumri við nám á grafíkverkstæðinu Atelier 17. Með Ragnheiði eru allir synir
hennar; Þorvar, Jón Óskar, Hafsteinn, Hringur og Tindur.
Ragnheiður og Hafsteinn í París.
Ragnheiður hélt sína fyrstu einkasýningu 1968 og sýndi þá málverk. Stuttu síðar
kynnist hún grafíkinni og heillaðist algjörlega. Hún varð þekkt fyrir grafíkverkin
sín frá áttunda áratugnum, sem oft hafa verið tengd við súrrealisma og hugmynda-
fræði rauðsokkuhreyfinganna. Sjálf segist Ragnheiður ekki hafa verið mjög virk
í jafnréttisbaráttunni, hún hafi verið sammála henni að mörgu leyti, en hún hafi
bara verið í sínum heimi að skapa. Mannréttindi hafi henni alltaf þótt mikilvæg en í
verkum hennar megi líka sjá ádeilu á græðgi, valdasýki og náttúruspjöll.
30 viðtal Helgin 19.-21. desember 2014