Þjóðlíf - 01.07.1988, Blaðsíða 28

ERLENT
Bretar sýna einka-
útyarpsstöðvum
lítinn áhuga
að fræða að mennta að skemmta
að miklu leyti 38% 29% 56%
að talsverðu leyti 43% 41% 33%
að litlu leyti 10% 4% 18%
að engu leyti 1% 0 5%
óákveðnir 7% 7% 7%
Stjórnvöld Thatchers í Bretlandi hafa viljað
fleiri einkastöðvar í útvarpsrekstri. Víðtæk
skoðanakönnun meðal notenda leiddi óþægi-
legar niðurstöður í Ijós; notendur vilja ekki
fleiri einkastöðvar og gera menningar og
fræðsluefni hátt undir höfði. Stór gat í út-
varpsmenningunni kom í leitirnar; boðlegt
efni fyrir börn og unglinga.
Birtingamyndir breskrar íhaldssemi eru
óteljandi. Nýleg athugun sýnir að þeir eru
ánægðir með fjórar ríkisútvarpsstöðvar sem
útvarpa um allt land og þær svæðisbundnu
einkastöðvar sem þegar eru starfandi. Mikill
meirihluti vill ekki fjölga einkaútvarpsstöðv-
um. Flestir vildu ekki heyra meira af „leiðin-
legum og pirrandi síbylju-auglýsingum". At-
hugun þessi var unnin af innanríkisráðuneyt-
inu og er liður í undirbúningi á því að fjölga
einkastöðvum og auka samkeppnina á öld-
um ljósvakans.
Breska ríkisútvarpið BBC hefur einkarétt
á að útvarpa um allt land. Það sendir út á
fjórum rásum. Rás 1 er popptónlistarrás sem
nýtur gífurlegra vinsælda. 96% fólks á aldr-
inum 15 til 34 ára hlustar á hana af og til. Rás
2 er dægurlagarás, — stundum kölluð hús-
mæðrarásin. Gömul vinsæl lög eru leikin
milli þess sem neytendamál og létt stjórnmál
eru rædd. Á Rás 3 eru flutt leikrit og sígild
tónlist og á Rás 4 eru ítarlegir fréttaþættir,
þættir um menningarmál og málefni líðandi
stundar. Þessar rásir útvarpa ekki auglýsing-
um, — þær eru að öllu leyti fjármagnaðar
með afnotagjöldum. Einkaútvarpsstöðvarn-
ar eru hátt í þrjátíu. Þær eru svæðisbundnar
og skipta Bretlandi á milli sín þannig að þær
keppa lítið sín á milli um hylli áheyrenda.
Þær eru undantekningalítið popp- og dægur-
tónlistarstöðvar eingöngu. Allar tekjur
þeirra eru af auglýsingum.
Samkeppnin á breska útvarpsmarkaðnum
er því á milli svæðisbundinna einkastöðva og
ríkisrekinna landsstöðva. Á þessu hafa verið
boðaðar breytingar. Til greina hefur helst
komið að fjölga svæðisbundnum einkastöðv-
um og auka samkeppni þeirra í millum og að
heimila tveimur eða þremur útvarpsstöðvum
að senda boðskap sinn um allt land. Einnig
hefur komið til tals að selja einkaaðilum
popprás BBC.
Áðurnefnd skoðanakönnun gefur þó til
kynna að breskur almenningur hafi lítinn
áhuga á breytingum. Einungis 13% að-
spurðra voru hrifnir af einkastöð sem út-
varpaði um allt land og 11% vildu fleiri
svæðaútvörp. Á þessu var þó ein undantekn-
ing. Nærri helmingur aðspurðra af asískum
uppruna, einkum frá Pakistan, Bangla Desh
og Indlandi, voru mjög hrifnir af hugmynd-
inni um fleiri svæðaútvörp. Ástæða þess er
talin sú að þótt þetta fólk eða forfeður þess
hafi flutt milli heimsálfa heldur það mjög
gömlum hefðum og á fjölmörgum heimilum
eru hindí og úrdú einu töluðu tungumálin.
Því er það að þessi þjóðarbrot, sem yfirleitt
búa í afmörkuðum borgarhlutum, gera sér
vonir um eigin útvarpsstöð.
Skoðanakönnunin beindi einnig athygli
manna að stóru gati á bresku útvarpsmenn-
ingunni og víst er að áþekkt gat er að finna í
öðrum löndum. Margir þeirra sem þátt tóku
í athuguninni bentu á að þó svo breskt útvarp
væri fjölbreytilegt þá vantaði algjörlega
mannbætandi og uppfræðandi þætti fyrir
börn og unglinga. Þeir bentu á að annars
vegar væri einungis tónlist fyrir unga fólkið
og hins vegar bara frétta- og menningarþætt-
ir fyrir fullorðna sem væru alls ekki sniðnir
fyrir táninga. Eins kemur í ljós í könnuninni
að breskt útvarp er ekki í samræmi við óskir
almennings um markmið þess. Meðfylgjandi
tafla sýnir hvað aðspurðir töldu að ætti að
verða helstu markmið bresks útvarps:
Flestir virðast sammála um að hugmyndir
ríkisstjórnarinnar um fleiri einkastöðvar
komi ekki til móts við þær þarfir almennings
sem koma fram í þessari könnun. Fleiri
einkaauglýsingastöðvar bjóða upp á meira af
hinu sama og auka ekki fjölbreytni að mati
fólks ef marka má þessa könnun. Víst er að
niðurstöður þessarar skoðanakönnunar eru
á aðra leið en ríkisstjórn Margrétar Thatc-
hers óskaði. Hún vildi afdráttarlausan stuðn-
ing við áformin um einkastöðvar. Hún hefur
um all langt skeið stefnt að því að draga úr
drottnunarvaldi BBC á útvarpsmarkaðnum
með aukinni samkeppni. Ríkisstjórnin segist
gera það til að auka gæði en andstæðingar
hennar segja að hún geri það því hún telji
BBC vera andstætt sér og þess vegna vilji
hún draga úr áhrifum þess.
Það er óvíst hvort niðurstöður þessarar
skoðanakönnunar hafa áhrif á endanlegar til-
lögur breskra stjórnvalda um skikkan út-
varpsmála fram til aldamóta eða svo. Víst er
að almenningur setur ljósvakann ekki undir
sama hatt og þvottaefni þar sem þörfum ein-
staklinga er mætt með frjálsri samkeppni.
Ásgeir Friðgeirsson/Lundúnum
28