Þjóðlíf - 01.07.1988, Blaðsíða 11

gerðist með styttingu vinnuvikunnar í ná-
grannalöndum okkar.
INNLENT
Stærsta jafnréttismálið?
Höfundur rifjar upp þau alkunnu sannindi,
að óhóflega langur vinnutími dregur úr
möguleikum á heilbrigðu fjölskyldulífi upp-
eldi barna og sá sem vinnur mikið utan heim-
ilis getur síður tekið þátt í heimilisstörfum og
barnauppeldi. Samband getur verið milli
lengdar vinnutíma foreldra, skilnaða og
vandamála hjá börnum og unglingum þó erf-
itt geti verið að færa sönnur á orsakasam-
hengið.
Umræðan um jöfn kjör og tækifæri karla
og kvenna hefur annars staðar á Norður-
löndum tengst spurningum um vinnutímann.
Sjónarmið margra kvenna er að til að hafa
sömu möguleika og karlar ættu konur að
stunda „full“ störf, því þannig væri grafið
undan einokun karla á því að vera „fyrir-
vinna“ fjölskyldunnar. Hlutastörfin séu til
þess fallin að festa hefðbundna verkaskipt-
ingu kynjanna í sessi, þannig að heimilis-
störfin eru áfram á ábyrgð kvenna. Fjölgun
hlutastarfa sé í þeim skilningi neikvæð þró-
un.
Með því að stytta vinnutímann eru settar
stoðir undir meiri jöfnuð milli karla og
kvenna í hlutverkum þeirra í atvinnulífi, fjöl-
skyldulífi og félgslífi. Bæði kynin ættu þá
frekar möguleika á að stunda „fyrirvinn-
andi“ starf og langur vinnudagur karla ekki
lengur afsökun fyrir því að losna undan
ábyrgð á heimilisstörfum og barnauppeldi.
Höfundur bendir á nokkrar leiðir til að
draga úr vinnutíma á Islandi sem ekki verða
raktar hér. Greinilegt er að þetta viðfangs-
efni er ekki síður knýjandi hér á landi en
atvinnuleysið í mörgum nágrannalanda okk-
ar. Vinnutíminn getur varla talist annað en
vinnuþrælkun. í þessari grein hefur aðeins
verið stiklað á stóru í hinni viðamiklu rann-
sókn Stefáns Ólafssonar, en niðurstöður
hennar hljóta að teljast efniviður fyrir eitt
megin viðfagnsefni íslenskra stjórnmála,
samtaka atvinnurekenda og launafólks á
næstu árum.
Óskar Guðmundsson.
Noregur Svíþjóð ísland
1980 1979 1986
37 36 46
42 40 55
31 31 36
37 36 43
43 40 51
Heimildir: Norðurlandaráð, 1984, bls. 61 og
Þjóðmálakannanir Félagsvísindastofnunar.
Tafla 6
Launuð aukastörf launþega hjá öðrum en aðal vinnuveitanda.
Skipt eftir kyni, stétt, aldri og atvinnuþátttöku.
% úr hverjum hópi sem stunda aukastörf. Apríl 1986.
Allir 18-75 ára Fullvinnandi
Karlar og konur 19.6 19.9
Karlar 22.0 22.0
- Verkam. 18.3 19.2
- Iðnaðarm./gæslum. 19.8 19.1
- Skrifst./þjónustust. 32.7 32.6
- Sjómenn/bændur 13.8 12.0
Konur 16.7 16.0
- Verkam. 13.7 14.0
- Skrifst./þjónustust. Aldur 19.9 19.2
18-24 20.9 20.0
25-29 ára 24.8 23.4
30-30 ára 27.0 27.8
40-49 ára 18.4 21.1
50-59 ára 18.0 20.5
60-69 ára 6.2 6.8
Heimildir: Þjóðmálakannanir Félagsvísindastofnunar.
Tafla 7
Hreinn vinnutími launþega í OECD löndum 1983-4 og
hlutfall verkakarla sem vinna meira en 40 stundir á viku.
% verkam.
Meðalvinnutími á viku og röð: með meira
Ailir Röð Karlar Röð Konur Röð en 40 klst.
íslanda) 45.5 - 54.0 - 35.3 - 71
íslandb) 52.0 1 55.4 1 45.5 1
Japan 47.5 2 50.7 2 41.6 2 -
Kanada 42.8 3 - - -
Grikkland 40.1 4 41.3 4/5 37.4 3 70
Finnlandc) 39.0 5 40.0 11/12 37.0 4 11
írland 38.9 6 40.7 7 35.0 10 30
Lúxemb. 38.8 7 40.3 9 35.7 7 9
Ítalía 38.7 8 39.9 13/14 36.2 5 20
Austurríki 38.6 9 40.4 8 35.8 6 -
Bandaríkin 38.4 10 41.3 4/5 34.9 11 -
V-Þýskaland 38.4 11 40.9 6 34.3 12 18
Frakkland 38.1 12 40.1 10 35.5 8 39
Spánn 37.5 13 38.5 18 35.1 9 -
Bretland 37.3 14 43.0 3 29.9 16/17 23
Belgía 37.2 15 38.8 17 33.8 13 4
Holland 36.1 16 39.9 13/14 28.6 19 17
Svíþjóð 35.8 17 39.7 15 31.4 14/15 14
Danmörk 35.4 18 39.2 16 31.4 14/15 11
Noregur 35.0 19 40.0 11/12 28.8 18 20
Ástralía 35.0 20 38.3 19 29.9 16/17 —
a) Virkir b) Fullvinnandi c) 1978
Heimildir: OECD (1986); A. Evans og S. Palmer (1985) og Þjóðmálakannanir Félagsvisindastofnunar.
11