Þjóðlíf - 01.07.1988, Qupperneq 70

UPPELDI
prófaöar fyrst. Hér var vaxtarbroddurinn,
enda er Reykjavík langstærsta skólahverfi
landsins. Þegar Jónas B. Jónsson og Kristján
J. Gunnarsson voru fræðslustjórar var
Reykjavík flaggskip íslenskra skólamála—.
Árin 1974-1978 var Ragnar Júlíusson for-
maður fræðsluráðs en Kristján J. Gunnars-
son fræðslustjóri. Kristján er mjög reyndur
skólamaður og vandur að virðingu sinni,
Sjálfstæðismaður af gamla skólanum. í skjóli
hans reyndi lítið á hæfni Ragnars —.
í tíð vinstri meirihluta 1978-1982 var Kri-
stján J. Gunnarsson enn fræðslustjóri en Kri-
stján Benediktsson, úr Framsóknarflokki var
formaður fræðsluráðs. Samstarf þeirra nafn-
anna er prýðisdæmi um góða samvinnu milli
tveggja manna úr ólíkum stjórnmálaflokk-
um. Þeir báru hag heildarinnar fyrir brjósti
og hefðu aldrei látið hagsmuni reykvískra
skólabarna víkja fyrir flokkspólitísku
skæklatogi eða þaðan af verri hlutum eins og
nú er daglegt brauð. Mér er kunnugt um að
Áslaug Brynjólfsdóttir, sem er ákaflega
dagfarsprúð og samvinnuþýð kona, gekk að
starfi fræðslustjóra heils hugar og með ein-
lægum ásetningi að vinna að heill og framför-
um reykvískrar skólaæsku og ég er sannfærð-
ur um að hún hefði ekki reynst eftirbátur
þeirra Jónasar og Kristjáns ef samstarfs-
menn hennar af hálfu borgarinnar hefðu
ekki verið svo smáir í sniðum sem raun varð
á.
Pólitísk þröngsýni
— íslenska skólakerfið hefur á að skipa
miklu mannvali úr Sjálfstæðisflokknum og
framlag þeirra í daglegu starfi og í ræðu og
riti er að mínu viti hið merkasta þótt ég sé
ekki sammála því öllu. Þeim mun óskiljan-
legra verður mér hversu fádæma seinhepp-
inn Sjálfstæðisflokkurinn hefur verið í vali
sínu á pólitískri forsjá skólamála í Reykjavík
nú á seinni árum —.
Á fyrri hluta kjörtímabilsins sem hófst
1982 gegndi Markús Örn Antonsson for-
mennsku í fræðsluráði. Samskipti hans við
Áslaugu einkenndust af gagnkvæmri virð-
ingu þótt þau væru stirð á köflum og hann
skildist við formennskuna með fullum sóma.
Hins vegar keyrði um þverbak eftir að hann
hvarf til annarra starfa á miðju kjörtímabili
og Ragnar Júlíusson tók við formennsk-
unni —.
Nokkru eftir ráðningu Áslaugar var
Fræðsluskrifstofu Reykjavíkur skipt í tvennt
og hélt annar hlutinn gamla nafninu en var
fluttur í nýtt húsnæði. Hinn hlutinn var
skírður upp og heitir nú Skólaskrifstofa
Reykjavíkur. Þessi ráðstöfun kostaði bæði fé
og fyrirhöfn og eini tilgangur hennar var að
einangra Áslaugu og bola henni út úr sam-
starfi við annað skólafólk í Reykjavík—.
Eftir að Áslaug var þannig flæmd á brott af
því sem nú heitir Skólaskrifstofa hafa fagleg
sjónarmið átt þar erfitt uppdráttar. Sá sem
þar stjórnar er Björn L. Halldórsson, lög-
fræðingur. Hann hefur haft umsjón með
rekstri og fjármálum og staðið sig vel, glögg-
ur maður og gætinn fyrir hönd borgarinnar,
en hann er ekki menntaður skólamaður, hef-
ur aldrei komið nálægt skólastarfi svo mér sé
kunnugt, og er þar af leiðandi mjög óheppi-
legur sem stjórnandi Skólaskrifstofu. Þetta
er einnig í algjörri andstöðu við anda grunn-
skólalaganna, en ég tel að skólaskrifstofa
heyri að réttu lagi undir 17. gr. þeirra—.
Árið 1986 hélt ég að öllum væri orðið ljóst
að Ragnar Júlíusson væri lítt fallinn til að
sinna formennsku í fræðsluráði og endurkjör
hans kom því mjög á óvart. Dálæti Davíðs
Oddssonar á Ragnari segir mér töluvert um
mennina báða. Endurnýjaðar vegtyllur hans
í fræðslumálum segja líka sorglega sögu um
virðingu og umhyggju borgarstjórnar-
meirihlutans fyrir skólaæskunni. Mat Davíðs
og legáta hans á skólamálum sést líka á því
að formaður fræðsluráðs er sá eini af for-
mönnum 17 helstu stjórnsýslunefnda borgar-
innar sem ekki er í 18 manna borgarstjórnar-
flokki Sjálfstæðismanna. Auk Ragnars voru
kosin í Fræðsluráð Sigurjón Fjeldsted og
Guðrún Zoéga úr hópi Sjálfstæðismanna og
við Kristín Arnalds af lista minnihlutans —.
Afstaða Ragnars til skólamála mótast af
persónulegum duttlungum og pólitískri nær-
sýni. Ef ég ætti að lýsa því hver væri stefna
hans í skólamálum yrði mér svarafátt. Eg
minnist þó tveggja jákvæðra nýmæla í for-
mannstíð Ragnars. Annað er skólastjóraráð-
stefna sem haldin er í Borgarnesi annað
hvert ár sem menn eru sammála um að sé hið
þarfasta tiltæki. Hitt nýmælið er tilraun til að
lengja viðveru yngstu barna í nokkrum skól-
um. Þessi tilraun spillist þó mjög af því að
skólarnir eru svo ofsetnir að börnin verða
einatt að víkja fyrir næsta bekk sem þarfnast
stofunnar þeirra. —
Sagt er að samfelldur skóladagur sé „í
sjónmáli," en það er ekki formaður fræðslu-
ráðs eða embættismenn borgarinnar í skóla-
málum sem halda þeirri umræðu vakandi
heldur samstarfsnefnd forsætisráðherra um
fjölskyldumál. Borgarstjórinn sjálfur hefur
orðið uppvís að því að kunna ekki einu sinni
skil á hugmyndinni um einsetinn skóla—.
Ef einhver snefill væri eftir af þeim metn-
aði sem eitt sinn ríkti í reykvískum skólamál-
um væri nú unnið markvisst að auknu sam-
starfi skóla og heimila í stað þess að stofna til
stríðsástands að tilefnislausu eins og í Öldu-
selsskóla og miklu, miklu víðar—.
Eftir að Ragnar tók við formennskunni
vonaðist hann til að geta hrakið Áslaugu
Brynjólfsdóttur, fræðslustjóra úr embætti.
Mér er ljóst að þetta er þung ásökun í garð
Ragnars en aragrúi atvika hefur sannfært
mig um réttmæti hennar. Áslaug tók þessar
deilur mjög nærri sér og er líklegt að þær hafi
átt sinn þátt í að hún tók sér leyfi í eitt ár
haustið 1985. Af hálfu meirihlutans var ekki
Ragnar Júlíusson. Fyrir hans tíð var
Reykjavík flaggskip íslenskra skólamála.
búist við að hún kæmi aftur en þar hrósuðu
menn sigri of snemma því það er seigt í Ás-
laugu og hún kom aftur til starfa haustið
1986.
Nefndarskrípið
skólamálaráð
— Eftir borgarstjórnarkosningarnar 1986
ætlaði Davíð að leggja Fræðsluráð niður.
Fljótlega kom þó í ljós að grunnskólalögin
mundu koma í veg fyrir þá ráðagerð. Þá var
tekið til bragðs að stofna nýtt ráð, Skóla-
málaráð, en í því skyldi sitja nákvæmlega
sama fólk og í Fræðsluráði, einu breyting-
arnar voru að þar áttu að sitja 2 kennara-
fulltrúar í stað 3 í Fræðsluráði, og fræðslu-
stjóri átti ekki að sitja í Skólamálaráði. Til
þess eins voru refirnir skornir.
Skólamálaráð átti að fjalla um sömu mál
og Fræðsluráð. í skólamálaráði átti því sama
fólk að fjalla um sömu mál og í fræðsluráði,
til þess eins að Sjálfstæðismenn losnuðu við
að hafa fræðslustjóra á fundum, þar sem
hann hefur þó eingöngu málfrelsi og tillögu-
rétt, en ekki atkvæðisrétt—.
Skólamálaráð á sér enga stoð í grunn-
skólalögum enda er hér á ferðinni eitthvert
fáránlegasta nefndarskrípi sem litið hefur
dagsins ljós á opinberum vettvangi. Eitt-
hvert tímabundið dómgreindarleysi virðist
hafa gripið löglærða ráðgjafa Davíðs því þeir
þóttust finna haldreipi í heimildarákvæði 58.
gr. sveitarstjórnarlaga þar sem segir að sam-
eina megi nefndir með ólík verksvið. Þetta
ákvæði skyldi nú réttlæta klofning einnar
nefndar í tvær um sömu verkefni. Hnoðað
var saman „álitsgerð“ um þessa kostulegu
lagatúlkun og var Björn Friðfínnsson feng-
inn til að skrifa undir hana en hann var þá
forstöðumaður lögfræði- og stjórnsýslu-
66