Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.01.2013, Side 32

Frjáls verslun - 01.01.2013, Side 32
32 FRJÁLS VERSLUN 1. 2013 ÞJÓNUSTUSÍMI 5 600 777 Í stuttu máLi E inu sinni bjó þjóð í landi fjarri öll um öðrum löndum. Þó að þjóð in væri ekki fjölmenn var hún afskaplega hreykin af því að vera sérstök þjóð. Þess vegna hafði hún sitt eigið þing, eigin fána, eigin þjóðsöng og eigin drottn ingu. Einn góðan veðurdag uppgötvaði einhver að drottningin yrði fljót­ lega sjötug og það væri sjálfsagt að þjóðin gæfi henni viðeigandi gjöf á afmælinu. Einum datt í hug að gefa henni góða bók, en í ljós kom að hún átti bók. Loks mannaði einhver sig upp í það að spyrja drottn inguna hvað hana langaði mest í. Öllum á óvart svaraði hún um hæl. Ekkert þætti henni jafn vænt um frá þjóðinni og nýjan þjóðsöng. Nú var úr vöndu að ráða. Mörgum fannst gamli þjóðsöngurinn bara ágætur en sumir bentu á að það væri erfitt að syngja hann, sem óneitanlega væri ókostur við þjóðsöng. Svo væri hann líka gamall, hefði verið saminn árið 1874 og væri því alls ekki boðlegur nú ­ tímaþjóð. Allmargir risu til varnar gamla þjóð ­ söngn um og sögðu að hann væri kannski ekki fullkominn og þess vegna mætti breyta einhverju, en engin ástæða væri til þess að semja alveg nýtt ljóð og lag. Einhver vildi þá að leitað yrði til færustu ljóð skálda og lagasmiða um hugmyndir, en hann var hrópaður niður. Þjóðsöngur skyldi saminn af þjóðinni sjálfri. Boðað var til sam ­ komu í höllinni og þangað boð ið þúsund manns sem valdir voru af handahófi. Allir máttu leggja eitthvað til. Niðurstaðan var að fólk vildi fallegan, fjörlegan þjóðsöng sem endurspegl aði menningu og yfirburði þjóð ­ arinnar en sýndi samt að hún tæki öllum opn­ um örmum. Þrjátíu manna þjóðkjörinn hópur trésmiða, lækna, presta, ræstitækna og fleiri samdi svo lag og ljóð. Þegar einhver benti á að lagið væri alls ekki taktvisst og í ljóðið vantaði bæði rím, stuðla og höfuðstafi sagði drottningin að það skipti engu, öllu skipti einstakt ferlið. Tónlistarmenn sem settu út á nýja þjóðsönginn væru öfundsjúkir níðingar sem fyrirlitu þjóðina. Þess vegna fékk þjóðin nýjan þjóðsöng. Á íþróttaviðburðum erlendis brosti fólk þegar hann var spilaður og sagði: Þetta er sérstök þjóð.“ bj TímariTið vísbending nýi ÞjóðSöngurinn 1 0 7. 0 6 1 . 9 5 8 Í öðrum sálmum tímaritsins Vísbendingar var nýlega pistill eftir Benedikt Jóhannesson ritstjóra undir heitinu Nýi þjóðsöngurinn. 2 V Í S B E N D I N G • 4 4 T B L 2 0 1 2 Röð 12 Röð 11 Röð 10 Bæjarfélag Eink.12 Eink.11 Eink. 10 Meðaltal Staða 1 1 1 Garðabær 9,0 8,7 8,1 8,6 ** 2 4 5 Akureyri 7,2 7,1 6,2 6,8 * 3 2 6 Snæfellsbær 6,8 7,4 5,5 6,6 * 4 6 4 Hornafjörður 6,7 6,8 6,2 6,6 * 5 5 14 Akranes 6,7 7,0 4,6 6,1 + 6 3 3 Dalvíkurbyggð 6,7 7,3 6,4 6,8 * 7 9 7 Eyjafjarðarsveit 6,3 5,9 5,5 5,9 8 7 18 Þingeyjarsveit 6,0 6,3 4,3 5,5 9 11 2 Seltjarnarnes 5,7 5,4 7,5 6,2 + 10 13 8 Vestmannaeyjar 5,4 5,1 5,4 5,3 11 16 20 Fjallabyggð 5,4 4,8 3,9 4,7 12 24 12 Ölfus 5,4 4,0 4,9 4,8 13 15 27 Fjarðabyggð 5,1 4,9 3,0 4,3 14 20 31 Borgarbyggð 5,1 4,2 2,8 4,0 15 10 11 Húnaþing vestra 5,1 5,5 4,9 5,2 16 18 26 Árborg 5,0 4,6 3,0 4,2 17 8 21 Reykjavík 5,0 5,9 3,8 4,9 18 26 19 Mosfellsbær 4,8 3,6 4,2 4,2 19 22 15 Hveragerði 4,6 4,1 4,6 4,4 20 17 33 Vogar 4,5 4,6 2,8 4,0 21 38 17 Vesturbyggð 4,4 2,0 4,3 3,6 22 23 32 Kópavogur 4,3 4,1 2,8 3,7 23 21 9 Rangárþing eystra 4,2 4,1 5,1 4,5 24 12 10 Bláskógabyggð 3,9 5,4 4,9 4,7 25 33 22 Garður 3,9 2,8 3,3 3,3 26 14 29 Norðurþing 3,9 5,0 2,9 3,9 27 19 16 Skagafjörður 3,8 4,3 4,5 4,2 28 29 35 Hafnarfjörður 3,7 3,0 2,3 3,0 29 25 23 Ísafjarðarbær 3,7 3,7 3,3 3,6 30 27 25 Grindavíkurbær 3,7 3,6 3,0 3,4 31 28 30 Stykkishólmur 3,6 3,5 2,9 3,3 32 30 34 Rangárþing ytra 3,4 3,0 2,7 3,0 33 34 28 Reykjanesbær 3,4 2,5 2,9 2,9 34 39 36 Álftanes 3,1 1,7 2,2 2,3 35 37 38 Fljótsdalshérað 2,7 2,1 1,0 1,9 36 36 24 Sandgerði 2,5 2,4 3,2 2,7 hægar en tekjurnar og staðan batnaði nærri 10% á þennan mælikvarða. Lengi vel hefur mælikvarðinn skuldir á íbúa verið talinn gefa góða vísbendingu um fjárhagslega stöðu sveitarfélags. Í árslok 2011 var hún svipuð og á fyrra ári og nam 1,845 þúsundum króna en var um 1,840 þúsund krónur á mann að meðaltali yfir landið allt árið 2010. Að raungildi er þetta minnkun um 5%. Nettóskuldir, þ.e. skuldir að frádregnum veltufjármunum, voru 519 milljarðar króna í árslok. Að þessu sinni er fyrst og fremst horft á nettóskuldir á íbúa. Nokkur sveitarfélög, einkum á Suðurnesjum, eiga talsverðar peningaeignir og eðlilegt að tekið sé tillit til þess þegar horft er á stöðuna. Skuldugasta sveitarfélagið samkvæmt þessum mælikvarða (sjá töflu 3) er Reykjanesbær með 2,7 milljónir í skuld á íbúa. Salan á skuldabréfinu fyrrnefnda lækkar skuldirnar í 2,5 milljónir á íbúa og Reykjanesbær er því enn skuldugasta sveitarfélagið. Í höfuðborginni eru nettóskuldir um 2,4 milljónir króna á íbúa, en skuldir Orkuveitunnar eru afar háar. Sandgerði, Fjarðabyggð, Álftanes og Fljótsdalshérað eru öll með skuldir upp á 2,1 til 2,3 milljónir króna á mann. Þetta hlutfall segir ekki allt. Sum sveitarfélög hafa staðið í miklum framkvæmdum og vænta þess að fá meiri tekjur til baka en hin. Einnig má horfa á hlutfall skulda af tekjum ársins. Hlutfallið sýnir hversu lengi sveitarfélögin væru að borga skuldir sínar ef þau þyrftu ekkert að sinna rekstri eða nýjum framkvæmdum. Hér er miðað við að hlutfallið sé ekki hærra en 100%. Eftirlitsnefndin hefur miðað við að hlutfallið fari ekki yfir 150%. Hjá mörgum sveitarfélögum er hlutfallið hærra en 200% í árslok 2011 (sjá töflu 3) sem er mjög alvarlegt veikleikamerki. Fólksfjöldi Sveiflur hafa verið í mannfjölda að undanförnu. Fólki fjölgaði um 0,5% á árinu 2010 og um 0,3% árið 2011. Þó voru flutningar frá landinu meiri en til þess. Fækkun ber það með sér að íbúarnir telji að betra sé að búa annars staðar og getur verið til vitnis um að ekki sé allt eins og best verður á kosið í sveitarfélaginu sem fækkar í. Það er heppilegt að fólksfjöldi aukist hóflega. Ef hann eykst of hratt er hætt við að erfitt verði að veita öllum nýju íbúunum þjónustu strax. Gatnagerð og aðrar framkvæmdir vegna nýbygginga geta líka komið niður á fyrri íbúum. Tekjur og afkoma Tekjur sveitarfélaganna á íbúa eru nokkuð mismunandi. Mestar eru þær í Snæfellsbæ, 1.074 þúsund krónur á mann og litlu minni í Fjarðabyggð eða 1.008 þús. kr. á mann. Þessi tvö sveitarfélög voru einnig tekjuhæst árið 2010. Tekjurnar eru innan við 600 þúsund krónur á íbúa í Vogum, Garði, Hafnarfirði og Kópavogi. Það er að sjálfsögðu ekki markmið í sjálfu sér að sveitarfélög afli mikilla skatttekna, á næstunni er augljóst að sveitarfélög verða mörg bæði að draga úr þjónustu og fullnýta skattstofna. Eðlilegt má telja að afgangur af rekstri sé nálægt 10%. Allmörg sveitarfélög voru með milli 10 og 15% af tekjum í rekstrarafgang. Útsvarsprósenta var víðast hækkuð úr 13,28% í 14,48%. Ekki er hægt að segja að mikil fjölbreytni sé í útsvarsprósentunni árið 2011. Lægst var hún hjá stærri sveitarfélögum 13,66% í Garðabæ og hæst 14,48%, en það er hún hjá flestum sveitarfélögum á landinu. Draumasveitarfélagið Í umfjöllun sinni um sveitarfélög hefur Vísbending útnefnt draumasveitarfélagið, en það er það sveitarfélag sem er best statt fjárhagslega samkvæmt nokkrum mælikvörðum (sjá skilgreiningar um einkunnir í kassa á bls. 4). Einkunnagjöfin endurspeglar erfitt árferði. Aðeins eitt sveitarfélag nær einkunn yfir 8,0, en það er Garðabær með 9,0, sem er ágætiseinkunn. Garðabær er því draumasveitarfélagið þriðja árið í röð. Tafla1: Einkunnir 36 stærstu sveitarfélaganna Útreikningar Vísbendingar Samkvæmt Hafró drápust 30 þúsund tonn af síld í Kolgrafafirði í desember og 22 þúsund tonn aftur í byrjun febrúar. Til að setja þetta í samhengi er síldveiðikvótinn á þessu fiskveiðiári aðeins 10 þúsund tonnum meiri, eða 62.234 tonn, samkvæmt Fiskistofu. Útflutningsverðmæti tíu þúsund ton a af íld er um 1,3 milljarðar svo á botni Kolgrafafjarðar rotnar hvorki meira né minna en sex og hálfur milljarður. Það er sama fjárhæð og kostar að reka alla löggæslu í ríkinu, Þjóðminjasafnið, utanríkis­ ráðuneytið, Al i i og skrifstofu forseta Íslands. Og hve margar síldar dóu í Kolgrafafirði? Ef meðalþyngd hverrar er um 480 grömm þá er fjöldi sílda sem gáfu upp andann í firðinum hvorki meira né minna en 107.061.958 millj ónir. Þ ð var af nógu að taka þegar menn byrj­ uðu að tína í fjörunni. Undarlegt náttúrufyrirbæri. Alls 52 þúsund tonn af síld syntu inn í Kolgrafafjörð og gáfu upp andann.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Frjáls verslun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.