Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2000, Blaðsíða 19

ÁGRIP ERINDA / XIV. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
E 10 Ættgengi kransæðastíflu á íslandi
Anna Helgadóttirl, Hjörvar Pétursson1, Bolli Þórsson2, Mike Frigge',
Augustine Kong1, Guðmundur Þorgeirsson2, Jeffrey Gulcher', Vilmundur
Guðnason2, Kári Stefánsson1
Frá 'ístenskri erfðagreiningu, "Rannsóknarstöð Hjartavemdar
Netfang: annah@decode.is
Inngangur: I þessari rannsókn er athugaður innbyrðis skyldleiki
meðal íslendinga sem fengu kransæðastíflu á aldrinum 25-75 ára, á
10 ára tímabili.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarstöð Hjartaverndar hefur skráð
öll tilfelli bráðrar kransæðastíflu á íslandi meðal fólks á aldrinum
25-74 ára á tímabilinu 1981 til 1995 (hjartaskrá). Rannsóknarhópur-
inn samanstóð af þessum efniviði, alls 6.860 sjúklingum. Að fengnu
samþykki vísindasiðanefndar og tölvunefndar var ættfræðigagna-
grunnur notaður til að bera saman innbyrðis skyldleika kransæða-
stíflusjúklinga við innbyrðis skyldleika viðmiðunarhópa sem fundn-
ir voru úr ættfræðigagnagrunninum.
Borinn var saman lágmarksfjöldi ættfeðra/-mæðra, sem rann-
sóknarhópur getur rakið ættir sínar til, við lágmarksfjölda ættfeðra
/-mæðra sem viðmiðunarhópar geta rakið ættir sínar til. Innbyrðis
skyldleiki rannsóknarhópsins var einnig metinn með skyldleika-
stuðli (kinship coefficient) og hlutfallsleg áhætta fyrir ættingja
(relative risk) var reiknuð.
Niðurstöður: Lámarksfjöldi ættfeðra/-mæðra, fæddra milli 1800 og
1900, var marktækt minni en lágmarksfjöldi ættfeðra/-mæðra fyrir
viðmiðunarhópana. Skyldleikastuðull fyrir rannsóknarhóp var 1,7
X 10 J, en fyrir viðmiðunarhóp 1,6 X 104 (SD: 2,4 X 10f’). Hlutfalls-
leg áhætta fyrir fyrstu og annarrar gráðu ættingja var 1,4 og 1,2.
Hætta á að fá snemmbæra kransæðastíflu fyrir systkini og frænd-
systkini sjúklinga með snemmbæra kransæðastíflu var 3,5 og 1,7.
Aukinn skyldleiki rannsóknarhóps var enn til staðar þegar sjúk-
lingar, sem höfðu áhættuþætti, sem taldir eru hafa sterkan erfðaþátt
eins og hátt kólesteról, sykursýki og hækkaðan blóðþrýsting voru
dregnir út úr rannsóknarhópnum.
Alyktanin Þessi rannsókn er sú fyrsta sinnar tegundar þar sem stór
ættfræðigagnagrunnur er notaður til að rannsaka erfðir kransæða-
stíflu. Niðurstöður benda til að kransæðastífla hafi fleiri erfðaþætti
en þá sem að ofan eru nefndir og er unnið að því að greina þá.
E 11 Kransæðastífla hjá foreldrum er ákvarðandi fyrir áhættu-
þætti hjarta- og æðasjúkdóma f afkomendum. Afkomenda-
rannsókn Hjartaverndar
Margrét B. Andrésdóttir, Gunnar Sigurðsson, Helgi Sigvaldason, Nikulás
Sigfússon, Uggi Agnarsson, Vilmundur Guðnason
Frá Rannsóknarstöð Hjartaverndar
Netfang: margret@hjarta.is
Tilgangur: Rannsóknir sýna að fjölskyldusaga um kransæðasjúk-
dóma er sjálfstæður áhættuþáttur fyrir kransæðastíflu. Einnig hefur
verið sýnt fram á uppsöfnun áhættuþátta hjarta- og æðasjúkdóma í
ættum. I afkomendarannsókn Hjartaverndar leitum við svara við
þeirri spumingu hvort ýmsir þekktir áhættuþættir hjarta- og æða-
sjúkdóma séu mismunandi eftir því hvort foreldri(ar) hafi fengið
kransæðastíflu eða ekki.
Efniviður og aðferðir: Þýði rannsóknarinnar eru afkomendur ein-
staklinga sem tóku þátt í hóprannsókn Hjartaverndar en nákvæm
skráning hefur verið gerð á öllum tilfellum kransæðastíflu hjá for-
eldrum. Gildi áhættuþátta í afkomendum með fjölskyldusögu um
kransæðastíflu (tilfellahópur) voru borin saman við þá sem hafa
neikvæða sögu (viðmiðunarhópur). Eftirfarandi áhættuþættir voru
kannaðir: blóðþrýstingur, blóðfita, blóðsykur og þyngdarstuðull.
Niðurstöður sem hér eru kynntar eru úr þeim hluta þýðisins sem
hafði lokið rannsókn fyrir ágúst 1999.
Niðurstöður: Þrjúþúsund þrjúhundruð áttatíu og fjórir afkomendur
hafa verið rannsakaðir (1.563 karlar (1.093 í tilfellahópi/585 í við-
miðunarhópi) og 1.821 kona (1.236 í sjúklingahópi/585 í viðmiðun-
arhópi)). Meðalaldur karla var 47±9 ár og kvenna 48±9 ár. Blóð-
þrýstingur var hærri í tilfellahópi en í viðmiðunarhópi. Þessi munur
var meiri hjá körlum (í slagbili 2,3% (p=0,01) og í hlébili 2,5%
(p=0,001)), en hjá konum (í slagbili 1,6% (p=0,138) og í hlébili 1,3%
(p=0,015)). Blóðfitugildi voru einnig óhagstæðari í tilfellahópi. Hjá
konum var heildarkólesteról og LDL kólesteról marktækt hærra
(3,6% (p=0,01) og 5,6% (p<0,001)) og HDL kólesteról marktækt
lægra (3,4% (p=0,02)) í tilfellahópi. Hjá körlum var aðeins mark-
tækur munur fyrir HDL kólesteról, sem var lægra (4,2%; p=0,003) í
tilfellahópi. Enginn munur var þó á heildarkólesteróli og LDL kól-
esteróli milli hópanna. Ekki var heldur marktækur munur á blóð-
sykri eða þríglýseríðum þegar leiðrétt var fyrir þyngdarstuðul.
Þyngdarstuðull var hærri í tilfellahópi hjá báðum kynjum, 2,2% hjá
körlum (p=0,05) og 2,7% hjá konum (p=0,03).
Alyktanir: Afkomendur hafa óhagstæðari samselningu áhættuþátta
ef foreldrar hafa fengið kransæðastíflu. Þessar niðurstöður geta haft
mikilvæg áhrif á forvarnarstarf.
E 12 Konur með útbreiddan kransæðasjúkdóm hafa verri
horfur en karlar með sambærilegan sjúkdóm
Jón Magnús Kristjánsson1, Karl Andersen2, Kristbjörn Reynisson3,
Jón Guðmundsson3, Guðmundur Oddsson2
Frá 'læknadeild HÍ, !hjartadeild og Jröntgendeild Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Netfang: andersen@shr.is
Inngangur: Greining kransæðasjúkdóms er oft erfiðari hjá konum
en körlum, meðal annars vegna óhefðbundinna einkenna þeirra og
hærri tíðni falskt jákvæðra þolprófa. Við bárum saman eins árs
dánartíðni karla og kvenna með sama stig kransæðasjúkdóms.
Efniviður og aðferðir: Niðurstöður allra hjartaþræðinga á Borgar-
spítala (BSP)/Sjúkrahúsi Reykjavíkur (SHR) frá upphafi 1990 til
31.12.1997 voru skráðar jafnóðum í sérstakan gagnabanka. Upplýs-
ingar um dánarorsök og dánardægur voru fengnar frá Hagstofu ís-
lands.
Niðurstöður: Alls fóru 2.138 sjúklingar í hjartaþræðingu á Borgar-
spítala/Sjúkrahúsi Reykjavíkur á rannsóknartímanum. Þar af voru
639 konur (29,9%) og 1.499 karlar (70,1%) og jókst hlutfall kvenna
eftir því sem leið á rannsóknartímann. Meðalaldur sjúklinga var
60,1±14,7 ár og voru konur um tveimur árum eldri en karlar. Út-
breiðsla kransæðasjúkdóms var marktækt minni meðal kvenna en
karla. Eins árs dánartíðni var 2,5 % og var tilhneiging til verri lifunar
meðal karla. Konur með eðlilegar kransæðar eða ómarktæk
þrengsli, höfðu mun betri horfur en karlar með sambærilega út-
breiddan sjúkdóm. Hins vegar höfðu konur með þriggja æða sjúk-
dóm eða marktæk þrengsli í höfuðstofni vinstri kransæðar töluvert
verri horfur en karlar með sambærilega útbreiddan sjúkdóm.
Alyktanir: Skammtímahorfur kvenna með eðlilegar kransæðar eða
ómarktæk þrengsli við hjartaþræðingu voru mjög góðar. Hins vegar
virðast konur sem komnar eru með útbreiddan sjúkdóm hafa verri
Læknablaðið 2000/86 19