Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2000, Blaðsíða 50

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XIV. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
hreinna einstaklinga. í íslenskum SLE fjölskyldum fannst úrfelling-
in í tengslum við 4 MHC setraðir.
V 04 Gigtarbreytingar í beinum þjóðveldismanna
Hildur Gestsdóttir', Juliet Rogers2, Jón Þorsteinsson3, Helgi Jónsson3
Frá 'Fornleifastofnun, 2Bristol Royal Infirmary, 'Landspítala Hringbraut
Netfang: helgijon@rsp.is
Tilgangur: Að leita eftir merkjum um gigtarsjúkdóma í gömlum
beinum, einkum með tilliti til bólgusjúkdóma og slitgigtar. Einnig
að bera saman niðurstöður rannsókna með nútímaaðferðum við
rannsóknir Jóns Steffensens prófessors frá 1939.
Efniviður og aðferðir: Beinagrindur 54 fullorðinna úr kirkjugarðin-
um á Skeljastöðum í Þjórsárdal voru skoðaðar með tilliti til gigtar-
breytinga. Notaðar voru aðferðir Rogers við greiningu slitgigtar, en
til þess að setja greininguna þurfti annað hvort greinilega fílabeins-
áferð (eburnation), eða bæði beinnabba (osteophytes) og holótt
(porous) yfirborð brjósks.
Niðurstöður: Engin merki fundust um iktsýki eða aðra bólgugigtar-
sjúkdóma, en slitgigt var til staðar í 17 af 54 (31,5%) og níu af 24
konum (37,5%). Átta beinagrindur báru merki um slitgigt á meira
en einum stað (14,8%). Slitgigt var algengust í lendarliðum
(14,8%), hálsliðum (11,1%) og mjaðmarliðum (7,4%). Gott sam-
ræmi var á milli núverandi rannsóknar og rannsóknar Jóns Steffen-
sens frá 1939, en Jón notaði greininguna polyarthritis yfir slitgigt á
fleiri en einum stað.
Ályktun: Slitgigt virðist hafa verið algeng í íslendingum til forna, og
algengi virðist hærra en í sambærilegum rannsóknum í Englandi.
Einkum virðist algengi slitgigtar í lendarliðum og mjaðmarliðum
hafa verið hátt, en þelta er í góðu samræmi við þekkingu okkar á al-
gengi slitgigtar á fslandi í dag.
V 05 Hækkuð TNF og IL-10 framleiðsla hjá ættingjum
sjúklinga með iktsýki
Brynja Gunnlaugsdóttir, Helga Kristjánsdóttir, Geröur Gröndal, Anna
Guörún Sigurðardóttir, Jón Þorsteinsson, Kristján Steinsson
Frá rannsóknastofu í gigtsjúkdómum Landspítala Hringbraut
Netfang: brynja@rsp.is
Inngangur: Markmið verkefnisins var að mæla framleiðslu á boð-
efnunum tumor necrosis factor alpha (TNF°c) og interleukin-10
(IL-10) í sjúklingum með iktsýki, fyrsta stigs ættingjum þeirra og
heilbrigðum einstaklingum.
Efniviður og aðferðir: Hvítfrumur (PBMC) voru einangraðar úr
blóði og ræktaðar í sólarhring án örvunar. Boðefni í frumuræktar-
floti voru mæld með ELISA aðferð. Tuttugu sjúklingar (meðalaldur
58 ár (33-80) tveir karlar, 18 konur), 20 fyrsta stigs ættingjar (með-
alaldur 43 ár (13-79), fimm karlar, 15 konur) og 19 heilbrigðir ein-
staklingar (meðalaldur 57 (33-84), tveir karlar, 18 konur) tóku þátt
í rannsókninni.
Niðurstöður: Styrkur TNF°c og IL-10 mældist hærri hjá ættingjum
en heilbrigðum viðmiðum (TNF°c; p=0-,045 og IL-10; p=0,025).
Pessi boðefni mældust einnig hækkuð hjá sjúklingum en munurinn
var ekki marktækur (TNF°c; p=0,261 og IL-10; p=0,273).
Ályktanir: Þessar niðurstöður benda til þess að framleiðsla og/eða
upptaka boðefna sé afbrigðileg í fyrsta stigs ættingjum sjúklinga
með iktsýki. Athyglisvert er að lægri boðefnastyrkur mælist hjá sjúk-
lingum en ættingjum. Lyfjameðferð skýrir ef til vill þennan mun.
V 06 Brjóstholsspeglarnir sem greiningartæki
Friðrik E. Yngvason
Frá lyflækningadeild Fjóröungssjúkrahússins á Akureyri
Netfang: fridrik.yngvason@fsa.is
Tilgangur: Að athuga árangur og annmarka á brjóstholsspeglunum,
sem gerðar hafa verið í greiningarskyni hjá 14 sjúklingum.
Efniviður og aðferðir: Á 11 árum (maí 1987-apríl 1999) hafa verið
gerðar 14 brjóstholsspeglanir hjá sjúklingum á FSA. Gerð hefur
verið brjóstholsspeglun með beinum spegli í gegnum eitt op með
sjúklinginn vakandi í staðdeyfingu. Ábending hefur í öllum tilvik-
um verið stór (yfir 1000 ml) vökvasöfnun í fleiðru öðrum megin, þar
sem ástunga hefur sýnt að vökvi fyllir skilmerki Lights um vilsu
(exudat).
Niðurstöður: Fleiðrusýni voru tekin undir stjórn augans úr sjúkleg-
ustu svæðum fleiðru. í 10 tilfellum staðfestist illkynja æxli í fleiðru.
Gott samræmi var milli útlits við speglunina og lokagreiningu úr
vefjasýni. Tveir sjúklingar höfðu miðþekjuæxli. Meinvörp höfðu
þrír frá lunga, tveir frá brjósti, einn frá eggjastokk, einn frá nýra og
einn frá reði. Þrír sjúklinganna höfðu áður greinst með illkynja
mein (brjóst og reður). Vefjagreining lá fyrir innan tveggja daga.
Fjórir sjúklingar höfðu ekki illkynja breytingar í fleiðrusýnum.
Einn þeirra hafði miðlægt flöguþekjukrabbamein í lunga. Tveir
höfðu ósértæka fleiðrubólgu með áberandi eósínsæknum frumum
af völdum lungnareks og lungnadreps í báðum tilfellum. Sýni úr
lunga í öðru tilvikinu samrýmdist drepi.
Þannig voru 11 af 14 sjúklingum með langt genginn illkynja sjúk-
dóm og voru horfur slæntar samkvæmt því. Skemmst lifun var tveir
mánuðir, skemmst lii'un með krabbamein var fjórir mánuðir.
Frumuskoðun var sjaldan beitt, en var þó neikvæð í tveimur til-
vikum, þar sem krabbamein fannst í fleiðrusýni.
Sjálf brjóstholsspeglunin gekk vel í öllum tilvikum jafnvel þótt
almennt ástand sjúklinga væri oft slakt. Sjúklingar finna til sársauka
við töku vefjasýnis úr veggfleiðru, því meir sem fleiðran er eðlileg.
Yfirleitt eru tekin fjögur til átta sýni. Fylgst var með sjúklingum í
sírita (monitor) og pulsoximeter og þeim gefið súrefni meðan á að-
gerð stóð. Verkir vegna brjóstholskera voru meðhöndlaðir með
bólgueyðandi gigtarlyfjum. Kerinn notaður til fleiðrulokunarmeð-
ferðar (pleurodesis) hjá þeim sem greindust með krabbamein.
Ályktanir: Hjá sjúklingum með stóra fleiðruvilsu öðrum megin gef-
ur brjóstholsspeglun skjóta greiningu. Samræmi var gott milli útlits
og niðurstöðu úr fleiðrusýnum. Brjóstholsspeglun er greiningarað-
ferð sem er sjaldan beitt en þolist ágætlega og á vel við í þessu þýði.
48 Læknablaðið 2000/86