Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2000, Qupperneq 21

ÁGRIP ERINDA / XIV. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
ur í þörmum á móti 45% af hópnum án þarmabólgna. Fjórir ein-
staklingar uppfylltu fyrstu gráðu skilmerki um að hafa hryggikt og
voru þeir allir með hækkað kalprótektín (meðaltal 33 mg/L).
Alyktanir: Þessar niðurstöður gefa vísbendingu um að þarmabólgur
spili stórt hlutverk í meingerð hryggiktar. Hér sýnum við fram á að
einkennalausar forstigsbreytingar í spjaldliðum eru marktækt fleiri
hjá aðstandendum hryggiktarsjúklinga sem hafa þarmabólgur held-
ur en hjá þeim sem mælast ekki með bólgur í þörmum.
E 16 Styrkur leysiensíms í sermi til að fylgjast með virkni
mónócýta/makrófaga við iktsýki
Ingunn Þorsteinsdóttir'-2, Lena Hákansson2, Roger Hállgren3,
Björn Guðbjörnsson", Nils Gunnar Arvidson3, Per Venge3
Frá 'Rannsóknastofu HÍ í meinefnafræði Landspítala Hringbraut, 2rannsóknastofu
í meinefnafræði og ’gigtarlækningadeild Háskólasjúkrahúsinu Uppsölum, Svíþjóð,
iyflækningadeild FSA
Netfang: ingunnth@rsp.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna virkni mónó-
cýta/makrófaga við iktsýki.
Efniviður og aðferðir: Mældur var styrkur leysiensíms (lysozyme),
mýelóperoxíðasa (MPO), laktóferríns og human neutrophil lipo-
calin (HNL) í sermi sjúklinga með iktsýki. Leysiensím og MPO eru
prótín mynduð af mónócýtum, makrófögum og neutrófflum, en
laktóferrín og HNL eingöngu af neutrófflum.
Styrkur þessara prótína var mældur í sermi iktsýkisjúklinga
(n=23) og í sermi heilbrigðra einstaklinga (n=7) og einnig hjá 10
iktsýkisjúklingum eftir mánaðarmeðferð með lágum skömmtum af
sterum. Styrkur prótínanna var einnig mældur fyrir og eftir meðferð
með metyrapone, sem er efni sem hemur myndun kortisóls í nýrna-
hettum.
Niðurstöður: Styrkur leysiensíms og MPO var hærri í sermi iktsýki-
sjúklinga, en heilbrigðra einstaklinga, meðan styrkur laktóferríns
og HNL var sá sami í báðum hópunum. Eftir meðferð með lágum
skömmtum af sterum lækkaði styrkur leysiensíms og MPO í sermi.
Meðferð með metyrapone hafði engin áhrif á styrk þessara prótína.
Alyktanir: Við ályktum því að aukinn styrkur leysiensíms og MPO,
en ekki HNL og laktóferríns í sermi iktsýkisjúklinga, gæti bent tii
aukinnar virkni mónócýta/makrófaga. Mögulegt gæti verið að nota
styrk leysiensíms í sermi til að fylgjast með virkni sjúkdómsins við
iktsýki.
E 17 Algengi augn- og munnþurrks í tveimur aldurshópum
(slendinga, með sérstöku tilliti til algengis heilkennis Sjögrens
Jórunn Atladóttir', Ólafur Grétar Guðmundsson3, Peter Holbrook2,
Björn Guðbjörnsson''5
Frá 'læknadeild og Hannlæknadeild HÍ, 'augnlækningadeild og 4rannsóknastofu í
gigtarsjúkdómum Landspítala Hringbraut, 'lyflækningadeild FSA
Netfang: bjomg@mail.fsa.is
Tilgangur: Heilkenni Sjögrens er samkvæmt erlendum rannsóknum
einn af algengari fjölkerfasjúkdómunum. Sjúkdómurinn einkennist
af dagsþreytu, stoðkerfisverkjum og þurrkeinkennum frá slímhúð-
um. Hversu algengur augn- og munnþurrkur er hér á landi er
óþekkt, sömuleiðis er óþekkt algengi heilkennis Sjögrens á Islandi.
Markmið rannóknarinnar var að kanna algengi helstu einkenna
heilkennis Sjögrens og að fá fram líklegar algengistölur fyrir heil-
kenni Sjögrens hér á landi.
Efniviður og aðferðir: Handahófskennt úrtak var fengið úr tveimur
aldurshópum; 40-49 ára og 70-75 ára íslendingum búsettum á
höfuðborgarsvæðinu og á Akureyri. Stærð úrtaksins var ákveðin
með hliðsjón af tölfræðilegri ráðgjöf með tilliti til markmiðs verk-
efnisins. Notast var við spurningakver með 14 spurningum með til-
liti til algengustu einkenna heilkennis Sjögrens. Valda úrtakið með
tilliti til svarsmunsturs verður boðið til skoðunar með Schirmer-I
prófi, mælingu á tárafilmurofstíma (break up time) og Rose Bengal
litun með tilliti til keratoconjunctivitis sicca. Ennfremur verður
gerð munnvatnsrennslismæling og pH-gildi munnvatns mælt.
Niðurstöður: í úrtakinu var 621 einstaklingur, 157 karlar og 186
konur. Er skilatíðni spurningakversins var 61%, reyndust um það
bil 20% hafa einhver einkenni augn- eða munnþurrks. Eingöngu
23% svöruðu neitandi öllum 14 spurningunum. Níu prósent kvört-
uðu um þrjú aðaleinkenni Sjögrens sjúkdómsins, það er óeðlilega
dagsþreytu, stoðkerfisverki og slímhúðarþurrk. Þessir einstaklingar
verða skoðaðir sérstaklega samanber að ofan. ítarlegri niðurstöður
verða kynntar á þinginu.
Ályktanir: Fyrstu niðurstöður sýna að einkenni um augn- og/eða
munnþurrk eru algeng hér á landi og að nær 10. hver einstaklingur
í úrtakinu játar helstu einkennum Sjögrens sjúkdómsins, sem styður
að heilkenni Sjögrens sé einnig algeng hérlendis.
E 18 Berkjuauðreitni og skert lungnastarfsemi hjá sjúklingum
með heilkenni Sjögrens. Rannsókn yfir átta ára tímabil
Sigríður Þ. Valtýsdóttir’, Björn Guðbjörnsson'4, Dóra Lúðvíksdóttir3,
Hans Hedenström3, Roger Hállgren'
Frá 'gigtardeild, 2lungna- og ofnæmisdeild og 'rannsóknarstofu í lífeðlisfræði
Háskólasjúkrahúsinu í Uppsölum, Svíðþjóð, 'rannsóknastofu í gigtarsjúkdómum
Landspítala Hringbraut
Netfang: sigridur.valtysdottir@medicin.uu.se
Inngangur: Loftvegaeinkenni eru algeng hjá sjúklingum með heil-
kenni Sjögrens. Áður hefur verið lýst hárri tíðni berkjuauðreitni hjá
sjúklingum með heilkenni Sjögrens. Hvort og þá hvaða þýðingu
berkjuauðreitni hefur við heilkenni Sjögrens með tilliti til lungna-
starfseminnar, og þá sérstaklega er litið er til lengri tíma, er óþekkt
í dag. Þess vegna höfum við endurskoðað hóp af sjúklingum með
heilkenni Sjögrens hvað varðar lungnastarfsemi og berkjauðreitni.
Efniviður og aðferðir: Lungnastarfsemi var rannsökuð með átta ára
millibili hjá 15 sjúklingum sem allir höfðu heilkenni Sjögrens sam-
kvæmt Kaupmannarhafnarskilmerkjunum; 14 konur og einn karl.
Meðalaldur var 60 ár. Stöðluð spírómetría og loftdreifipróf fyrir CO
(DLCO) voru gerð og berkjuauðreitni var mæld með metakólin
innöndunarprófi.
Niðurstöður: Marktæk minnkun yfir tímabilið sást í „total lung
capacity“ (TLC) (p<0,05), „vital capacity" (VC) (p<0,001), „forced
vital capacity" (FVC) (p<0,05), „functional residual capacity"
(FRC) (p<0,005), „expiratory midflows" (FEF) (p<0,05) og „static
lung compliance“ (Cst) (p<0,05). Marktæk fylgni var á milli teppu í
smærri loftvegum (FEF») í byrjun og VC eftir átta ár (r=0,8;
p<0,003). Aukning á berkjuauðreitni á rannsóknartímabilinu sást
hjá fimm sjúklingum og lækkuðu þeir allir í DLCO (r=0,9; p<0,05).
Versnandi DLCO sást alls hjá sjö sjúklingum og sex þeirra hlutu
versnun á fráblástursprófi.
Niðurstöður: Á þessu átta ára tímabili sáum við að 30% af sjúkling-
unum með heilkenni Sjögrens versnuðu á öndunarprófi og fengu
klínísk einkenni lungnasjúkdóms. Niðurstöður okkar gefa til kynna
að spágildi sé á milli teppu í smærri loftvegum og berkjuauðreitni í
Læknablaðid 2000/86 21