Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2000, Blaðsíða 42

ÁGRIP ERINDA / XIV. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
122 einstaklinga. Vefjasýni þeirra voru endurskoðuð og metin með
tilliti til sjúkdómsgreininga.
Niðurstöður: Alls reyndust sýni frá 83 einstaklingum uppfylla grein-
ingarskilmerki. Þannig greindust 43 tilfelli af collagenous colitis og
40 tilfelli af lymphocytic colitis. Meðalnýgengi collagenous colitis
var 5,2/100.000 á tímabilinu og fyrir konur sérstaklega 9,1/100.000.
Meðalaldur við greiningu var 66,9 ár, yngsti einstaklingur var 34 ára
en sá elsti 89 ára.
Meðalnýgengi lymphocytic colitis var 4,9/100.000 og fyrir konur
sérstaklega 8,2/100.000. Meðalaldur við greiningu var 71,1 ár, yngsti
einstaklingur var 39 ára en sá elsti 91 árs.
Alyktanir: Rannsóknin staðfestir að nýgengi þessara sjúkdóma er
mjög hátt hér á landi, mun hærra en áður hefur verið lýst í erlendum
rannsóknum. Orsök þess er óþekkt.
E 62 Framskyggn rannsókn á bráðri briskirtilsbólgu á Land-
spítalanum
Ásgeir Thoroddsen’, Páll Helgi Möller', Helgl Birgisson',
Sigurður V. Sigurjónsson2, Sigurbjörn Birgisson3, Jón Jóhannes Jónsson4,
Jónas Magnússon'
Frá 'handlækninga-, 'niyndgrciningar- og ’lyflækningadeild og ’rannsóknastofu f
meinefnafræði Landspítalanum
Netfang: asgeirth@rsp.is
Tilgangur: Að meta orsakir, alvarleika, stigun og horfur sjúklinga
með bráða briskirlilsbólgu (BB) á Landspítalanum.
Efniviður og aðferðir: Allir sjúklingar sem greindust með bráða bris-
kirtilsbólgu á Landspítalanum frá 1.10.1998 til 30.9.1999 voru tcknir
inn í rannsóknina. Við greiningu var tekin saga og sjúklingur skoð-
aður. Fengnar voru blóðprufur, ómskoðun af lifur, gallvegum og brisi
og tölvusneiðmynd (TS) af kviði hjá öllum sjúklingum. Sjúklingar
voru stigaðir að hætti Ranson, Imrie og APACHE II. Balthazar-
Ranson stigunarkerfi var notað við úrlestur tölvusneiðmynda.
Niðurstöður: Fimmtíu sjúklingar (27 karlar), meðalaldur 60 ár (19-
85 ára) greindust með bráða briskirtilsbólgu. Orsakir voru gallstein-
ar hjá 21 (42%), áfengi hjá 16 (32%), aðrar orsakir hjá 12 (24%) og
hjá einum sjúklingi (2%) var orsökin óþekkt. Tólf sjúklingar (24%)
höfðu áður fengið bráða briskirtilsbólgu og átta sjúklingar lögðust
inn með endurtekna bráða briskirtilsbólgu. Fjórir (8%) sjúklingar
fengu alvarlega bráða briskirtilsbólgu, fjórir (8%) fengu sýndar-
belgi og tveir (4%) létust. Miðgildistími legu var átta dagar (1-125).
Meðalgildi stigunar var samkvæmt. Ranson 2 (0-6), APACHE 7,7
(0-25), Imrie 2,5 (0-6) og Balthazar-Ranson 1,8 (0-8).
Alyktunir: Orsakir bráðrar briskirtilsbólgu eru í samræmi við er-
lendar rannsóknir en færri sjúklingar voru með óútskýrðar orsakir,
sem skýrist líklega af því að um framskyggna rannsókn er að ræða.
Góð fylgni var með hækkandi APACHEII, Imrie og Ranson stigun
og lengri legutíma. APACHE II stigunin hafði mest forspárgildi
fyrir horfur og alvarleika bráðrar briskirtilsbólgu, en hins vegar
hafði Balthazar Ranson TS stigunin lítið-forspárgildi sem gæti
skýrst af því hve tölvusneiðmynd er tekin snemma í sjúkdómsferl-
inu. Dánartíðni var lág samanborið við aðrar rannsóknir.
E 63 Hepatocellular carcinoma á íslandi
Brynja Ragnarsdóttir, Sigurður Ólafsson, Jón Gunnlaugur Jónasson
Frá læknadeild HÍ, lyflækningadeild Landspítala Fossvogi, Rannsóknastofu HÍ í
meinafræði
Netfang: sigurdol@shr.is
Inngangur: Nýgengi hepatocellular carcinoma (HCC) er mjög mis-
munandi eftir landsvæðum. I Norður-Evrópu er nýgengið lágt (um
það bil fimm af 100.000) og hefur stærsti hluti sjúklinganna skorpu-
lifur. Á íslandi er tíðni aðaláhættuþátta HCC, lifrarbólgu og
skorpulifrar, með því lægsta sem þekkist í heiminum. Markmið
rannsóknarinnar var að athuga nýgengi hepatocellular carcinoma á
Islandi og áhættuþætti.
Efniviður og aöferðir: Allir sem greindust með HCC á tímabilinu
1984-1998 voru með í rannsókninni. Leitað var í tölvuskrám Rann-
sóknarstofu HI í meinafræði, meinafræðideild FSA og krabba-
meinsskránni. Skilmerki þátttöku var greining staðfest með vefja-
sýni. Upplýsingar voru unnar úr vefjagreiningarsvörum, krufninga-
skýrslum og sjúkraskrám sjúkrahúsa.
Niðurstöður: Alls greindist 71 einstaklingur með hepatocellular
carcinoma, 51 karl (71,8%) og 20 konur (28,2%). Meðalaldur karla
við greiningu var 69,3 ár (18-95) og kvenna 72,9 ár (52-89). Aldurs-
staðlað nýgengi á tímabilinu var 1,08/100.000 (nýgengi karla 2,10,
kvenna 0,67). Nýgengi hækkaði ekki á tímabilinu. Af þeim 53 til-
vikum þar sem upplýsingar voru til um lifrarvef utan æxlis reyndust
27 hafa lifrarsjúkdóm, þar af 23 (43,4%) skorpulifur. Algengustu
orsakir skorpulifrar hjá þessum sjúklingum voru áfengismisnotkun
(30,4%) og hemochromatosis (26,1%).
Ályktanir: 1) Nýgengi hepatocellular carcinoma er mun lægra á ís-
landi en í nágrannalöndum. 2) Skorpulifur er sjaldgæfari meðal ís-
lenskra sjúklinga. 3) Áfengismisnotkun og hemochromatosis eru al-
gengustu orsakir skorpulifrar í þessum hópi sjúklinga.
E 64 Nephrocare - gæðaþróunarverkefni í nýrnalækningum
Páll Ásmundsson’, Magnús Böövarsson12
Frá 'nýrnadeild Landspítala Hringbraut, 2Læknasetrinu Mjódd
Netfang: pallas@rsp.is
Inngangur: Meðferð lokastigsnýrnabilunar (LSNB) er hverju þjóð-
félagi afar dýr og sjúklingum fjölgar hvarvetna. Kannanir hafa verið
gerðar á meðferðarþáttum sem mestu ráða um árangur. Lögð er æ
meiri áhersla á að seinka þróun langvinnra nýrnasjúkdóma. Þá hef-
ur skipulagning meðferðar lokastigsnýrnabilunar með góðum fyrir-
vara veruleg áhrif á lifun sjúklinganna. Gæðamat meðferðar hefur
verið þróað á ýmsum lækningasviðum, til dæmis sykursýki.
Efniviður og aðferðir: Að frumkvæði norrænu nýrnalæknafélag-
anna og Evrópuskrifstofu WHO var þróaður gagnagrunnur fyrir
gæðamat í nýrnalækningum. Þar eru 90 atriði er varða meðferð
langvinnra nýrnasjúkdóma, jafnt hefðbundna fyrir lokastigsnýrna-
bilun sem skilun og ígræðslu. Verkefnið hófst 1998 með þáttöku 19
nýrnadeilda. Safnað var gögnum um 1.672 dulkóðaða sjúklinga og
endurspeglar val sjúklinga fjölda þeirra í hverjum meðferðarhópi.
Eftir úrvinnslu funduðu fulltrúar þátttakenda vorið 1999. Voru nið-
urstöður metnar og gagnasettið endurskoðað. Ákveðið var að
halda starfinu áfram og verður næsta könnun gerð á þessu ári.
WHO hefur sýnt áhuga á að innleiða þetta kerfi í fleiri löndum.
Af íslands hálfu tóku nýrnadeild Landspítalans og lækninga-
stofa Magnúsar Böðvarssonar þátt í verkefninu.
Þátttakendur njóta nafnleyndar. Gagnagrunnurinn gerir þeim
kleift að bera sig saman við árangur og aðferðir annarra (bench-
marking) sem gerir þeim léttara að meta gæði eigin meðferðar og
ákvarða úrbætur.
Niðurstöður: Af 1.672 sjúklingum var 931 í hefðbundinni meðferð,
40 Læknablaðið 2000/86