Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2000, Blaðsíða 27

ÁGRIP ERINDA / XIV. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
og hins vegar að meta einkenni frá meltingarvegi og almenna and-
lega líðan þátttakenda.
Efniviður og aðferðir: Mældur var magatæmingarhraði, flæðishraði
í gegnum smáþarma og flæðishraði í gegnum ristil hjá 14 heilbrigð-
um konum á aldrinum 20-35 ára. Engin þeirrra notaði getnaðarvörn
sem byggir á hormónum, hafði þekktan sjúkdóm í meltingarvegi
eða notaði önnur lyf að staðaldri. Auk þess voru lagðir spurninga-
listar fyrir konurnar, annars vegar varðandi einkenni frá meltingar-
vegi og hins vegar varðandi almenna andlega líðan. Pá var styrkur
prógesteróns og östrógens mældur einu sinni í hvorum fasa tíða-
hingsins. Mælingar í follicular fasa voru gerðar á sjötta til áttunda
degi tíðahings (fyrsti dagur var settur sem fyrsti dagur blæðinga) en
mælingar í luteal fasa voru gerðar á 20. að 22. degi. Magatæmingar-
hraði var mældur með ísótópaaðferðum sem mæla l3C í útöndunar-
lofti, mælingar á flæðishraða gegnum smáþarm voru gerðar með
aðferð sem mælir H2 í útöndunarlofti og mælingar á flæði gegnum
ristil voru gerðar með röntgenmyndatöku eftir að þátttakendur
höfðu neytt röntgenþéttra hringja.
Niðurstöður og ályktunir: Niðurstöður og ályktanir verða kynntar á
þinginu.
E 28 Eitranir á bráðamóttöku Landspítalans á árunum 1996-
1998
Guðrún Björg Elíasdóttir', Ástráður B. Hreiðarsson1-2, Gyða Baldursdóttir3,
Guðmundur Þorgeirsson23
Frá 'lyfjafræðideild HÍ, 2lyflækningadeild og 'bráðamóttöku Landspítala
Hringbraut
Netfang: astradur@rsp.is
Inngangur: Eitranir eru algeng vandamál á bráðamóttöku sjúkra-
húsa víða um heim. Hér á landi hafa verið gerðar rannsóknir á tíðni
lyfjaeitrana á bráðamóttöku og lyflækningadeild Sjúkrahúss Reykja-
víkur og var síðasta rannsóknin gerð árið 1987-1988. Á Landspítal-
anum hefur aðeins verið gerð ein slík rannsókn og er hún frá 1968.
Er því orðið löngu tímabært að kanna þessi mál á bráðamóttöku
Landspítalans.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin náði til allra þeirrar sem komið
höfðu á bráðamóttöku Landspítalans á tímabilinu 1996-1998 og
fengið höfðu sjúkdómsgreininguna samkvæmt ICD-9 og 10: eitrun
af lyfjum, meðulum og lífrænum efnum (960-979, T35-T50, X61) og
eituráhrif efna sem að mestu koma ekki úr lyfjum (980-989, T51-
T65). Sjúkraskrár voru yfirfarnar og voru allar upplýsingar skráðar
í Spss sem notað var til að vinna úr niðurstöðum.
Niðurstöður: Könnunin náði til 607 innlagna og voru 500 einstak-
lingar á bak við þær. Kynjahlutfall var 385 konur á móti 222 körlum.
Aldurshópurinn 21-30 ára átti flestar innlagnir, alls 170. Benzódía-
zepín voru algengasti eitrunarvaldurinn (27%), þar á eftir komu
verkja- (16%) og geðdeyfarlyf (15%). Eitranir af völdum annarra
efna en lyfja voru sjaldgæfar (4%). í um 55% tilvika var tekið inn
eitt lyf eða annað efni og í 36% tilvika var áfengi einnig til staðar.
Algengasta ástæða eitrunar var tilraun til sjálfsvígs (48%) en flestir
voru með litla eða enga meðvitundarskerðingu við komu (81%).
Algengasta meðferðin var magaskolun og gjöf lyfjakola. Geðráð-
gjöf var notuð í 57% tilvika. Flestir útskrifuðust heim eftir innlögn
á bráðamóttöku (44%) og í 24% var þörf innlagnar á geðdeild. Á
rannsóknartímabilinu létust þrír af völdum eitrunar.
Ályktanir: Eitranir sem koma inn á bráðamóttöku sjúkrahúsa eru í
flestum tilvikum vægar. Sú meðferð sem notuð hefur verið við með-
höndlun á eitrunum hefur reynst vel og voru dauðsföll fá. Upplýs-
ingar um tíðni, tegund og ástæðu eitrana eru mikilvægar þegar huga
ber að meðferð og forvarnarstarfi gegn eitrunum. Þegar um er ræða
eitranir af völdum sjálfsvígstilraunar þá skiptir aðgengi fólks að lyfj-
um og öðrum efnum miklu máli þar sem í flestum tilvikum er það
lyf eða efni tekið, sem hendi er næst.
E 29 Rannsókn á algengi þunglyndis og notkun þunglyndis-
lyfja meðal ungs fólks á íslandi
Tinna Traustadóttir
Frá lyfjafræðideild HÍ
Netfang: tinnat@hi.is
Inngangur: Þunglyndi er með algengustu sjúkdómum ungs fólks.
Fjöldi sérfræðinga telur þunglyndi vaxandi vandamál, sérstaklega
meðal kvenna og þeirra sem yngri eru. Rannsóknum ber saman um
að þunglyndi sé vanmeðhöndlað og aðeins þriðjungur fái meðferð.
I þessari rannsókn er algengi þunglyndis og notkun þunglyndislyfja
meðal ungs fólks á Islandi, 18-25 ára, kannað.
Efniviður og aðferðir: Urtakið var valið af handahófi úr þjóðskrá og
náði til 2.000 (5,89%) íslendinga fæddra á árunum 1973-1980. Þátt-
takendum var sendur spurningalisti í pósti sem innihélt meðal ann-
ars General Health Questionnaire sem skimar eftir þunglyndis- og
kvíðaröskunum, DIA-X-SSQ þunglyndisspurningarnar og CAGE
sem skimar eftir áfengissýki. Svarhlutfallið var 62,2%.
Niðurstöður: Algengi þunglyndisraskana hjá ungu fólki á Islandi
virtist 17,2%. Konur (19,4%) þjáðust oftar af slíkum röskunum en
karlmenn (14,2%). Notkun þunglyndislyfja í þessum aldurshópi var
að minnsta kosti 4% árið 1999. Helmingur þátttakendanna hafði
neytt ólöglegra vímuefna og 17,1% ungs fólks á Islandi var með
tilhneigingu til þess að misnota áfengi. Karlar (24,6%) voru mun
oftar með tilhneigingu til þess að misnota áfengi en konur (11,52%).
Sjálfsvígshugsanir voru algengar (47%) hjá ungu fólki og 5,4% þátt-
takendanna höfðu reynt að stytta sér aldur. Samband var á milli
þunglyndisraskana og áfengis- og vímuefnaneyslu.
Umræða og ályktun: í rannsókn sem framkvæmd var hér á landi var
algengi þunglyndis- og kvíðaraskana 21% hjá ungu fólki, 20-29 ára.
Notkun þunglyndislyfja í þeim aldurshópi var hins vegar mjög fátíð
(0,3%) (1). Notkun þunglyndislyfja hefur aukist mjög mikið í þess-
um aldurshópi og raunar tífaldast samanborið við rannsóknina frá
árinu 1984. Þeim sem misnota áfengi (17,2%) hefur fjölgað mjög
borið saman við sjö ára gamla rannsókn þar sem algengið var 11,7%
meðal þeirra sem voru 20-29 ára (2).
Heimildir
1. Helgason T, Björnsson J. Algengi minniháttar geðkvilla og ávísana á geðdeyfð-
arlyf og róandi lyf í Reykjavík 1984. Læknablaðið 1989; 78: 389-95.
2. Gíslason Þ, Tómasson K, Reynisdóttir H, Björnsson JK, Kristbjarnarson H.
Heilsufarslegir áhættuþættir umferðarslysa. Læknablaðið 1994; 80:193-200.
E 30 Samband skólagöngu, líkamshreyfingar og lífslíkna
Einar Þór Þórarinsson1, Þóröur Harðarson12, Helgi Sigvaldason3,
Nikulás Sigfússon3
Frá ‘læknadeild HÍ, 2lyflækningadeild Landspítalans, ’Rannsóknarstöð
Hjartaverndar
Netfang: ethth@hi.is
Inngangur: Vel þekkt er sambandið á milli lengdar skólagöngu og
lífslíkna. Við höfum sýnt fram á þetta samband í hóprannsókn
Hjartaverndar og einnig að þetta samband skýrist aðeins að hluta til
Læknablaðið 2000/86 27